امر و نهی به کودکان + ۲ نکته ضروری

امر و نهی به کودکان توسط والدین، یکی از شیوه های تربیتی برای مقابله با آزادی کودکان است، ولی آسیب‌های بسیاری نیز دارد که یکی از آن‌ها ترسو شدن بچّه‌هاست. آزادی، مهیّا کردن فضا برای تجربه کردن است. وقتی کودک در هنگام دست زدن به کار‌های مختلف، با ممانعت پدر و مادر رو به رو می‌شود، جرئت و جسارت خود را از دست می‌دهد. البته ما نمی‌خواهیم بگوییم تنها دلیل ترسو شدن، آزادی ندادن است؛ امّا به راحتی می‌توان ادّعا کرد که بیشترِ بچّه‌هایی که از آزادی کافی برخوردارند، در سنین نوجوانی، جسور و نترس هستند.

 

 

امر و نهی کردن والدین به فرزندان در تربیت نقش مؤثری دارد، ولی باید توجه داشت که زیاده روی در این امر، باعث بروز اختلال در رفتار فرزندان می‌گردد.

 

اگر در امر و نهی زیاده­ روی کنیم ممکن است فرزندانمان دچار خودکم ­بینی شده و اعتماد به نفس خود را از دست بدهند. چنین بچّه ­هایی جرأت بروز دادن خلاقیّت خود را نداشته و دوست دارند به جای آنکه روی پای خود بایستند، دنباله ­رو و تابع دیگران باشند. همچنین با زیاده ­روی در امر و نهی ممکن است کودک به ستوه آمده و والدین خود را موجوداتی آزار دهنده و بی ­منطق ببینند. در چنین شرایطی ممکن است کودک از اطاعت والدین خود شانه خالی کند و مقابلشان بایستند.

 

نباید نسبت به همه­‌ی رفتار‌های فرزندانمان حساس باشیم. باید بگذارید بچّه ­ها قدری آزاد باشند و آزادانه به بازی و فعالیت ­های دیگر خود بپردازند. به هر حال وقتی کودک بازی می ­کند، ممکن است اتاق خود را نامرتب نماید و حتی ممکن است تا حدّی لباس خود را هم کثیف کند. در این صورت اگر بخواهیم مدام بالای سر بچه ­ها بایستیم و امر و نهیشان کنیم، هم لذت بازی را از آن‌ها گرفته ­ایم، و هم آن‌ها را آماده ­ی قیام علیه خود نموده­ ایم. بهترین راه­کار این است که بگذاریم بازی کنند؛ اما بعد از بازی به آن‌ها آموزش دهیم اطاقشان را مرتب کنند.

 

جهت استفاده نکردن از امر و نهی بی­ مورد، می­ توانیم از روش­‌های جایگزین استفاده کنیم. به جای آن که به فرزندمان بگوییم: «اتاقت را مرتب کن!» بهتر است بگوییم: «عزیزم! بهتر نیست اطاقت را مرتب کنی!» با این روش هم به او گوشزد کرده ­ایم تا وظایفش را انجام دهد، هم آمرانه با او صحبت نکرده­ ایم و هم شخصیتش را مورد تکریم قرار داده ­ایم. یکی دیگر از روش­‌های جایگزین، ورود به دنیای بازی کودکان است. هنگام بازی با کودک می ­توانیم وظایف کودکانمان را به اسباب بازی ­های او گوشزد کنیم و با امر و نهی کردن عروسکش به او یاد دهیم که باید به وظایف خود عمل کند. مثلا به عروسکش بگوییم: «اطاقت را مرتب کردی؟ یک عروسک خوب باید اطاق مرتبی داشته باشد.» وقتی کودک ما چنین صحبت ­هایی را می­شنود می­ آموزد که باید به وظایف خود عمل کرده و در انجام آن‌ها کوتاهی نکند.
روش دیگر این است که با فرزندانمان برای انجام مسئولیت­‌ها مسابقه بگذاریم. مثلا به جای آن­که بگوییم: «اطاقت را مرتب کن!» بگوییم: «یک مسابقه! ببینم کدام یکی از ما اطاقمان را زودتر و بهتر مرتب می­ کنیم؟» بعد شما به اطاق خودتان بروید و فرزند شما هم به اطاق خود می ­رود تا در مسابقه برنده شود. با این روش نه تنها به فرزندمان آموخته ­ایم که به وظایفش عمل کند؛ بلکه انجام مسؤولیت را هم برای او شیرین کرده­ ایم.

 

کوتاهی در امر و نهی کودک هم موجب می­شود تا بچّه­‌ها از تعادل رفتاری خارج شده و بدون این که والدین را ناظر بر رفتار خود ببینند دست به هر کاری بزنند و از انجام برخی از کار‌های واجب خود غفلت نمایند. همچنین موجب می­شود تا کودکانمان بد عادت شده و گمان کنند والدین حقّ هیچ گونه اظهار نظری در مورد رفتار آن‌ها را نخواهند داشت. در چنین صورتی وقتی والدین بخواهند در مقابل اشتباهات رفتاری فرزندانشان واکنش نشان دهند و به آن‌ها تذکر دهند، فرزندان، رو در روی آن‌ها ایستاده و به گمان این که والدین پا را از گلیم خود فراتر گذاشته و آزادی آن‌ها را زیر سؤال برده­ اند، با آن‌ها برخورد خواهند کرد.