از چند سال اخیر سبک جدیدی از برنامه سازی در تلویزیون به وجود آمد که سبب شد تا برنامههای متفاوت و با رویکردهای محتوایی مختلف پا به عرصه بگذارد. برنامههای تلویزیونی براساس اجرای افراد مختلف با محوریت داور یا میزبان نوع جدیدی از سبکهای تولید برنامه تلویزیونی هستند که مدتی میشود مخاطبان قشرهای مختلف را به خود علاقمند کرده است. در این میان یکی از این نوع برنامههای تلویزیونی توانست با اقبال قابل توجهی از مخاطبان مواجه شود. حسینیه معلی عنوان برنامهای معارفی است که میتوان گفت از زمان شروع خود نوع جدیدی از برنامههای مذهبی را به عرصه سیما آورده است. این برنامه با محوریت ایام خاص چون عزاداری محرم و صفر و اعیاد مذهبی دیگر، فرهنگ و سنتهای ایرانی و مذهبی در نقاط مختلف کشور را به تصویر کشانید. حال حسینیه معلی پس از گذشت چندین فصل میتوان به عنوان برنامهای در نظر گرفت که نقل محافل منتقدان است و موافقان و مخالفانی را به همراه دارد. فصل جدید آن نیز با عنوان شعبانیه و ویژه اعیاد آن، به پخش سیما رسیده است و با میزبانان جدیدی نیز همراه بوده است.
از این جهت گفتگویی داشتهایم با تهیه کننده حسینیه معلی، سعید ستودگان که به شرح زیر است: فارس: چقدر تغییرات ساختاری و محتوایی از ابتدای حسینیه معلی در برنامه داشتهاید؟سعید ستودگان: ما فصل اول حسینیه معلی را که در محرم سال ۱۴۰۱ شروع کردیم نسبت به این فضا یعنی فضای برنامه مداحی در تلویزیون شناخت کافی نداشتیم و نمیدانستیم بازخوردها چگونه میتواند باشد. اما نسبت به برنامه خودمان، برنامه ریزیها و طراحیها خیلی مطمئن بودیم. بهترین کاری را که فکر میکردیم درست است با راهنمایی گرفتن از بزرگان عرصه مداحی طراحی کردیم و بسم الله گفتیم. از همان فصل اول بازخوردهای خوب و مناسبی داشتیم و بالاخره ما به عنوان تیم برنامه ساز اگر به پیشرفت، خلاقیت و همچنین رفع کمبودها فکر نکنیم قطعا برنامه نمیتواند به این موفقیت برسد. به همین خاطر از همان ابتدا فکر کردیم نقصها و کمبودهای برنامه چه چیزهایی است و در پی رفع آن بودیم. معلی پخته تر شده است و در این نقطه ایستاده است.
فارس: معلی محدود به ایام محرم نماند و الان سایر مناسبتها را ام شامل می شود. درباره این تغییر که خواستید سایر مناسبتها هم شامل شود بفرمایید.سعید ستودگان: حسینیه معلی در ابتدا با محرم و صفر شروع کرد و چندین ماه بعد هم در شعبان همان سال فصل شعبانیه طراحی و شروع کردیم. از همان موقع تصمیم بر آن شد تا معلی را فقط در هر سال در دو فصل تولید کنیم یکی مخصوص ماه محرم و یکی هم مخصوص ایام شعبانیه. بالاخره حسینیه معلی ساختن برنامهای نیست که یک شبه یا یک ماهه بتوانیم بسازیم. هر فصل معلی شش ماه پیش تولید دارد. یعنی از هر فصلی که ما تولید تمام میشود و ما وارد عرصه تدوین میشویم، پیش تولید فصل بعدی ما شروع میشود. گروههای سردبیری ما، کارگردانی، تولید و ساخت دکور مشغول میشوند. به همین خاطر این تلاشهای چندین ماه، ماحصل آن ۱۵ شب حسینیه معلی میشود.
فارس: یک چیزی که در معلی به چشم میآید این است که آیینهای نهفته را آوردید و به مخاطب نشان میدهید. برنامه ریزی برای این کار چگونه پیش میرود.؟سعید ستودگان: تیمهای سردبیری ما از اقصی نقاط کشور، شهر به شهر و روستا به روستا سر میزنند و با بزرگان آن روستا و شهر صحبت و تحلیل و دسته بندی میکنند آیینها را و با توجه به هدف گذاری هر فصل آن آیینها انتخاب میشوند و به حسینیه معلی تشریف میآورند. تمامی تحقیقات ما میدانی است چون تا الان نه بانک جامعی و نه اطلاعات کاملی در این حوزه نیست. برای همین تیمهای ما از صفر دارند کارهای تحقیق را انجام میدهند.
فارس: یک سری نقدها در این حوزه بود که چه به لحاظ ساختاری دارید سلبریتی پروری را در حوزه مذهبی پیش میبرید. یک سری نقدها به لحاظ جامعه شناختی درباره ماهیت اجرای سنتها در این ابعاد بوده است.سعید ستودگان: ممکن است کسی انتقاد داشته باشد و ما تشکر میکنیم. ما سعی میکنیم نقدها را بخوانیم و آنهایی که علمی هست و انتقادی وارد است را رفع کنیم. ما مشکلی با نقد شدن نداریم. درباره سلبریتی پروری اگر کسی چنین نقدی دارد گویا چنین نقدی با ندیدن معلی نوشته شده است. چون حسینیه معلی را اگر کسی دیده باشد برخلاف همه برنامههای تلنت، اینطور نیست که یک شرکت کننده بیاید و رای به او داده شود. هر شرکت کننده فقط یک بار شرکت میکند. اینکه یک مداحی و آیینی از یک روستا بیاید به اینجا یکبار، اسم این اگر سلبریتی پروری است پس کل تلویزیون سلبریتی پروری است.
فارس: شاید نسبت به وجود مداحان معروف چنین نقدی وجود دارد. سعید ستودگان: بالاخره این افراد خودشان همیشه شهرت داشتند. یعنی عزیزان میز ذاکرین ما در همه فصول جز مشهوران عرصه مداحی بودند. زمانی که معلی هم نبوده این عزیزان بودهاند. مگر رسانههای فراگیر فقط تلویزیون هستند؟ هرکدام از عزیزان میز ذاکرین ما خودشان در فضای مجازی و هیئتها بهترین تصویربرداریها را انجام میدهند و بهترین رسانهها را دارند. در عصری که انسان رسانه است و هرکسی برای خودش میتواند رسانه باشد این انتقادات بیشتر بوی قدیمی بودن و با جامعه الان خود را تطبیق ندادن است. اگر نقد به جایی باشد ما میشنویم. این حرف درستی نیست که اگر سنت به قاب تلویزیون بیاید حس سنت بودن را ندارد. ما از همان اول اهدافی که برای حسینیه معلی در نظر گرفتیم گفتیم میخواهیم احیای تراث کنیم. یعنی احیای میراث عزاداری و آیینهای شیعه. از تجربه برای شما میگویم. روستایی بوده که آیینی در آن روستا در سالهای پیش اجرا میشده و الان بسیار مهجور مانده است. بعد از اینکه آن سنت آمده است در حسینیه معلی و دیده شده و مردم اقبال نشان دادهاند، گزارشهای متعددی داریم از شهرهای مختلف که این سنت آنقدر در آنجا به آن اقبال نشان داده شده است، یعنی حسینیه معلی توانسته وظیفه خود را به خوبی انجام دهد. به هر حال آمار مخاطبان برنامه از سمت سازمان صدا و سیما اعلام میشود. حسینیه معلی در دو سالی که شروع به فعالیت کرده است در هر رو سال پر بیننده ترین برنامه تلویزیون بوده است.
حسینیه معلی شده است پر بیننده ترین برنامه معارفی تاریخ صدا و سیما. این به اذعان رئیس مرکز افکار سنجی سازمان صدا و سیما و معاون سیما است. این اقبال مردم نسبت به سنتهای عزاداری و سنتهای شیعی، چیزی نیست که با چند متن جامعه شناسی بتوان جلوی آن را گرفت. نوری است که راه خود را پیدا میکند.
فارس: در طی دو سال به نظر میآید که باید چالشهایی داشته باشید.سعید ستودگان: برنامه بزرگ ساختن سختیهای بزرگ خود را دارد. اما سختیهای بزرگ در دو جا شیرین میشود. اول اینکه کار برای اهل بیت است. دوم حمایت شبکه سه. جناب آقای دکتر فروغی به عنوان مدیر شبکه و آقای نوریانی مدیر گروه معارف و مدیرهای قبلی گروه معارف شبکه سه که کمک کردند به حسینیه معلی و ساخته شد. اگر حمایتهای همه جانبه مدیران شبکه سه نبود حسینیه معلی نمیتوانست دوام خود را داشته باشد.
فارس: فکر میکنید معلی تا چه زمانی میتواند ادامه داشته باشد؟سعید ستودگان: بستگی به خواست مدیران تلویزیون دارد چون ما در تلویزیون فعالیت میکنیم. در بحثهای محتوایی آنقدر میراث شیعه و عزاداری و شادیهای اهل بیت عمیق هستند و در بین مردم ریشه دارند که ما از بعد محتوا به مشکل بر نمیخوریم. اما فعلا هستیم و مابقی بستگی به نظر مدیران تلویزیون دارد.
منبع: فارس