ماهواره استارلینک چیست؟ چرا در ایران نمی آید؟
ماهواره استارلینک چیست و چه کاربردی دارد؟ در ایران در سالهای اخیر بحث استارلینک داغ شده است. از اخبار فعال شدن ماهواره های استارلینک در ایران گرفته تا اطلاعیه اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) درباره آخرین وضعیت استارلینک در ایران. در این مطلب قصد داریم شرح این موضوعات را بیاوریم.
استارلینک چیست؟
استارلینک پروژه اسپیس ایکس است؛ همان شرکتی که سالانه راکت‌های زیادی روانه فضا می‌کند و این راکت‌ها حامل ماهواره‌ها و همچنین کپسول‌های فضانوردی هستند. این شرکت که تحت مدیریت ثروتمندترین فرد دنیا یعنی ایلان ماسک قرار دارد، با استفاده از استارلینک می‌خواهد اینترنت را در اختیار تمام مردم جهان به ویژه در مناطق دور افتاده و صعب‌العبور قرار دهد.
هدف استارلینک
هدف پروژه اینترنت ماهواره‌ای استارلینک (Starlink) که زیر نظر شرکت اسپیس‌ایکس (SpaceX) متعلق به ایلان ماسک (Elon Musk) اداره می‌شود، رساندن اینترنت پر سرعت به بسیاری از نقاط جهان به خصوص مناطقی است که تا پیش از این دسترسی به شبکه اینترنت در آن‌ها ممکن نبوده است. در پایان سال ۲۰۲۰ با سرمایه‌گذاری عظیمی با مبلغ ۸۸۵.۵ میلیون دلار از سوی کمیسیون فدرال تجارت آغاز شد و روند پیشرفت آن در سال ۲۰۲۱ سرعت گرفت.
ماهواره های استارلینک در آسمان شب
تاکنون بیش از ۱۰ هزار نفر برای استفاده از این سرویس اینترنت درخواست داده‌اند. درحالی‌که پیش‌فروش اینترنت ماهواره‌ای استارلینک همچنان ادامه دارد، اسپیس ایکس نسل دوم دیش اینترنت ماهواره‌ای خود را نیز عرضه کرده و حتی ممکن است استفاده از اینترنت ماهواره‌ای خود را برای مسافران هواپیما‌های مسافربری نیز امکان‌پذیر کند. ایلان ماسک پس از آغاز حمله روسیه به اوکراین امکان استفاده از اینترنت ماهواره‌ای خود را در اوکراین نیز فراهم کرده است.
تعداد ماهواره‌های استارلینک
اسپیس ایکس درحال‌حاضر بیش از ۳۰۰۰ ماهواره استارلینک را به مدار فرستاده تا مجموعه‌ای عظیم برای خدمات پهنای باند در مناطق دورافتاده ایجاد کند. این شرکت خصوصی مجوز پرتاب ۱۲،۰۰۰ ماهواره استارلینک را دارد و درخواست تأیید ۳۰،۰۰۰ ماهواره را اخیراً داشته است.
شروع بحث ماهواره استارلینک در ایران
ماجرا از آنجایی شروع شد که زیر توییت ایلان ماسک برای شروع سرویس‌دهی استارلینک در ۷ قاره جهان، یک کاربر ایرانی درباره ارائه آن در ایران سوال پرسید. ثروتمندترین فرد دنیا هم در جواب به این کاربر گفت که استارلینک به دنبال معافیت از تحریم‌ها علیه کشورمان می‌رود.
در ایران مرکز ملی فضای مجازی در سالهای گذشته، رویکرد خود را درباره منظومه‌های ماهواره‌ای اینگونه مطرح کرد که اپراتور‌های ماهواره‌ای ملزم به فعالیت طبق معاهدات بین‌المللی در حوزه فضایی و اصول و مقررات سازمان ملل و اتحادیه‌های تخصصی مربوطه هستند و باید قوانین و مقررات ملی کشورها را برای حفظ استقلال و حاکمیت دولت‌ها در حوزه ارتباطات و صیانت از گذرگاه‌های رسمی تبادل اطلاعات را به منظور جلوگیری از هرج و مرج و مقابله با جرایم سایبری رعایت کنند.
ماجرای استارلینک‌های فعال در ایران
در نهایت با گذشت زمان، با شروع پاییز در سال گذشته خبر‌هایی مبنی بر فعالیت اینترنت ماهواره‌ای منتشر شد؛ در واقع مدیرعامل این شرکت اعلام کرد نزدیک به ۱۰۰ استارلینک فعال در ایران دارد. ایران هم به موازات گسترش فعالیت اینترنت ماهوراه‌ای در سایر کشورها موضع خود نسبت به این موضوع را اعلام کرده است.
واکنش ایران به استارلینک
در این راستا وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره امکان فعالیت استارلینک در کشور گفته است که از فعال شدن اپراتور‌هایی که اینترنت ماهوره‌ای ارائه می‌دهند استقبال می‌کنند و در حال حاضر سه اپراتور هستند که اینترنت ماهوره‌ای را در نقاط دورافتاده روستایی ارائه می‌کنند.
شرط ایران برای استارلینک چیست؟
او تأکید کرد طبق قواعد بین المللی هر اپراتور اینترنت ماهواره‌ای که بخواهد در قلمروی یک کشور سرویس ارائه کند باید قواعد سرزمینی آن کشور را رعایت کند. طبق گفته وی، این قواعد به همه این اپراتور‌ها از جمله استارلینک ابلاغ شده است و اگر این قواعد را بپذیرند، از فعالیت آن‌ها استقبال می‌کنند؛ در واقع ۳۰۰۰ روستا وجود دارد که هنوز به اینترنت متصل نیستند که با این اقدام می‌توان آن‌ها را به اینترنت متصل کرد.
آخرین وضعیت: استارلینک در ایران غیرمجاز اعلام شد
اما اخیرا با پیگیری‌های حقوقی بین المللی وزارت ارتباطات «استارلینک» ملزم به رعایت قوانین سرزمینی جمهوری اسلامی ایران شده است. درواقع اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) اعلام کرد که ارایه خدمات از سوی استارلینک در مرز‌های جمهوری اسلامی ایران به دلیل عدم رعایت قوانین سرزمینی، غیرمجاز است.
درباره جزئیات این اتفاق می‌توان گفت مطابق یکی از قطعنامه‌های ITU، ارایه خدمات از سوی یک شرکت خارجی در چارچوب مرز‌های کشور دیگر منوط به دریافت مجوز از سوی آن کشور است که در بررسی‌های به عمل آمده مشخص شد استارلینک برای ارایه اینترنت ماهواره‌ای هیچ مجوزی را تاکنون از جمهوری اسلامی ایران دریافت نکرده است؛ بنابراین مصوبه اخیر اتحادیه بین المللی مخابرات زمینه را برای فعالیت قانونی استارلینک در ایران فراهم می‌کند.
قیمت ماهواره استارلینک
اول از همه باید بگوییم که استفاده از استارلینک نیاز به تجهیزات خاصی دارد و باید کیت مربوط به آن را خریداری کرد. این کیت که شامل دیش و گیرنده می‌شود، در گذشته قیمتی برابر ۴۹۹ دلار داشت، اما حالا قیمت آن به ۵۹۹ دلار می‌رسد. اما این همه ماجرا نیست و کاربر پس از تهیه این کیت، باید سرویس بخرد.
هزینه سرویس استارلینک ماهانه برابر ۱۱۰ دلار است و حتی اگر از هزینه بالای آن برای کاربران ایرانی چشم‌پوشی کنیم، باز هم تحریم‌های مالی امکان خرید این سرویس از طریق ایران را غیرممکن می‌کنند البته این احتمال وجود دارد که سرویس به صورت رایگان در اختیار کاربران ایرانی قرار بگیرد.
کارشناسان معتقدند اگر این نوع از اینترنت فراگیر شود، احتمال تولید تجهیزات آن با قیمت کمتر هم ممکن خواهد بود یا حتی سیم کارت‌هایی مانند آنچه در تلفن ماهواره‌ای استفاده می‌شود، تولید خواهد شد، اما هنوز برای رسیدن به این مراحل زود است.
بیشتر بخوانید:
نحوه استفاده از اینترنت استارلینک
در نهایت اگر تمام این شرایط مهیا شود و اینترنت استارلینک به ایران برسد، چگونه می‌توان آن را راه اندازی و از آن استفاده کرد؟ برای این کار باید مراحل زیر را انجام داد:
خرید و نصب استارلینک
برای اینکه استارلینک بتواند بهترین سرعت را در اختیار کاربران قرار دهد، ترمینال یا دیش آن نیاز به فضای آزاد و دسترسی بدون مانع به آسمان دارد. در ادامه باید جعبه کیت ترمینال و تجهیزات استارلینک را باز کنید. برخلاف نسل قبلی دیش‌ها که طراحی دایره‌ای شکل داشتند، نسل جدید آن‌ها یک ترمینال چهارگوش دارند؛ ترمینالی که وزن کمی دارد و با استفاده از آن می‌توانید اینترنت را دریافت کنید.
درون جعبه یک دستورالعمل برای سرهم کردن دیش وجود دارد. طبق دستورالعمل باید پیش بروید و در نهایت دیش را در موقعیتی که برای آن درنظر گرفته‌اید، قرار دهید.
روشن کردن استارلینک و دانلود اپلیکیشن
کابل را به برق متصل کنید تا استارلینک روشن شود و شروع به کار کند. دو چراغ روی آداپتور روشن می‌شود و در ادامه ترمینال به سمت بالا حرکت می‌کند. در ادامه باید اپلیکیشن استارلینک را برای گوشی هوشمندتان از فروشگاه‌های اپ دانلود کنید. گزینه Satrt Setup را بزنید و در ادامه اپ درباره نصب بودن کیت از شما می‌پرسد. در مرحله بعدی تنظیمات وای فای را باز کنید و به شبکه استارلینک وصل شوید.
با استفاده از نام و پسورد درون اپ، وای‌فای خود را تنظیم کنید و سپس با استفاده از تنظیمات وای‌فای گوشی‌تان، به آن وصل شوید. دوباره به اپ برگردید و از اتصال ترمینال به ماهواره‌ها اطمینان حاضر کنید. در ادامه ترمینال یا دیش به گونه‌ای تنظیم می‌شود تا با هزاران ماهواره استارلینک در مدار، ارتباط برقرار کند. این کار شاید چندین دقیقه طول بکشد.
فعلا امکان استفاده از استارلینک در ایران نیست
باز باید به این موضوع اشاره کنیم که تنها در صورتی که کاربران به تجهیزات دسترسی پیدا کنند، ایستگاه‌های زمینی فعال باشند و همچنین استارلینک در ایران مجوز بگیرد، امکان استفاده از اینترنت ماهواره‌ای در کشورمان وجود دارد. البته نباید بحث هزینه‌های سرویس را هم فراموش کنیم.
هشدار: بدافزار‌ها را دانلود نکنید
از زمان اعلام خبر امکان فعال‌سازی اینترنت استارلینک در کشورمان، شاهد انتشار برنامه‌های زیادی در پیام‌رسان‌ها هستیم که مدعی ارائه اینترنت ماهواره‌ای استارلینک هستند. اما همانطور که گفتیم در حال حاضر در کشورمان امکان دسترسی به استارلینک وجود ندارد و این اپ‌ها در حقیقت بدافزار هستند.
مذاکره اسپیس ایکس کشور‌های مختلف
در همین راستا شرکت اسپیس ایکس همچنان برای راه‌اندازی اینترنت ماهواره‌ای در مناطق مختلف دنیا در حال مذاکره با رگولاتور‌های کشورهاست.
فعال بودن اینترنت استارلینک در تعدادی از کشورها
در حال حاضر اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در بیش از ۴۵ کشور دنیا در دسترس است. در بسیاری از این کشورها، فعالیت استارلینک پس از کسب مجوز‌های لازم از رگولاتور‌ها آغاز شده است. به عنوان مثال در سال ۲۰۲۰ آژانس نوآوری، علم و توسعه اقتصادی کانادا به عنوان رگولاتور این حوزه، مجوز فعالیت اینترنت ماهواره‌ای استارلینک را در این کشور صادر کرد. همچنین در سال ۲۰۲۱ استارلینک مجوز ارائه خدمات ماهواره‌ای را ارگولاتور ارتباطات بریتانیا (آفکام) دریافت کرد.
در میان کشور‌های آمریکای جنوبی، آژانس ملی مخابرات برزیل در سال جاری طی یک مجوز ۵ ساله، حق فعالیت اینترنت ماهواره‌ای استارلینک را در این کشور تایید کرد. علاوه بر کشور‌های فوق، بحرین هم به عنوان نخستین کشور عربی، به شرکت اسپیس ایکس این اجازه را داده است که خدمات «استارلینک» را در این کشور ارائه کند. در میان کشور‌های جنوب شرق آسیا نیز فیلیپین نخستین کشوری بود که در اواسط سال ۲۰۲۲ و با تایید کمیسیون ملی ارتباطات (NTC)، به فهرست کشور‌های دریافت کننده سرویس اینترنت ماهواره‌ای اضافه شد.
رویکرد متفاوت برخی کشورها
در مقابل، اما رویکرد برخی کشورها نسبت به فعالیت استارلینک در سرزمین‌هایشان متفاوت است. به عنوان مثال روسیه که به دنبال جنگ با اوکراین، روابطش با کشور‌های غربی تحت تاثیر قرار گرفته است، اعلام کرد افراد و شرکت‌هایی که از سرویس اینترنت ماهواره‌ای استارلینک یا هر سرویس غربی دیگر استفاده می‌کنند، ملزم به پرداخت جریمه هستند.
همچنین استارلینک سال گذشته در نوامبر ۲۰۲۱ اقدام به ثبت سفارشات پیش خرید از شهروندان هندی کرد، اما پس از آن دولت هند در بیانیه‌ای از استارلینک خواست تا زمان دریافت مجوز رسمی این دولت، ارائه خدمات خود را در این کشور متوقف کند.
گردآوری: تابناک جوان
منابع: دیجیاتو / ایسنا / فارس
