روایت سفارت آمریکا از مراسم استقبال از امام خمینی

بازگشت قهرمانانه‌ی امام خمینی به کشور

در آستانه ورورد امام خمینی به کشور، واشنگتن در گزارش وضعیت ایران در ۳۱ ژانویه ۷۹ (۱۱ بهمن ۵۷)، به نمایندگی‌های دیپلماتیک، تصریح کرد: «ایران در انتظار [امام]خمینی است» و در ادامه نوشت: «انقلابی ریشه‌دار بعد از پانزده سال تبعید، فردا در ساعت نه به وقت محلی پا بر خاک ایران خواهد گذارد.» این گزارش افزود: «فقط پنجاه نفر که قبلا انتخاب شده‌اند اجازه دارند در فرودگاه به او خیرمقدم بگویند.» بنابر همین گزارش «در شب بازگشت [امام]خمینی، اعتراضات مردمی گسترده ادامه داشت. در تهران احساسات شرکت‌کنندگان در راهپیمایی‌ها بسیار پرشور و آتشین بود و روز به روز گزارشات بیشتری از بی‌نظمی در میان نظامیان می‌رسید.»
در ۱۲ بهمن‌ماه، میلیون‌ها نفر از تمام نقاط ایران خود را به تهران رسانده بودند تا در مراسم استقبال از رهبر نهضت حضور داشته باشند. تمام خیابان‌ها مملو از جمعیت بود. سفارت آمریکا طی گزارشی در ۱ فوریه ۱۹۷۹ (۱۲ بهمن ۵۷) در این باره نوشت: «آیت‌الله خمینی طبق برنامه در رأس ساعت ۹ صبح با هواپیمای اجاره‌ای ایرباس به فرودگاه مهرآباد وارد شد.» و «بسیار بیشتر از پنجاه نفری که مقامات امنیتی در نظر گرفته بودند، از وی استقبال به عمل آوردند.» بنابر این گزارش «مجموعا هزار نفر داخل فرودگاه» به استقبال امام خمینی آمده بودند. گزارش سری دیگر در همین روز از واشنگتن به نمایندگی‌های دیپلماتیک مخابر می‌شود که «افراد عالی‌مقامی که برای خوش‌آمدگویی به فرودگاه آمده بودند» را «بیشتر از رقم تعیین شده، یعنی ۵۰ نفر» عنوان می‌کند.

 

استقبال گسترده مردمی از امام

سایروس ونس وزیرخارجه وقت امریکا در گزارشی که به نمایندگی‌های دیپلماتیک مخابره می‌کند، با اشاره به ورود امام خمینی به ایران و استقبال بی‌نظیر از ایشان می‌نویسد: «جمعیت عظیمی در دو سوی مسیر عبور [امام]خمینی از فرودگاه» تا بهشت زهرا به طور منظم صف کشیده‌اند. ونس ادامه می‌دهد: «خیابان‌های تهران مملو از بوق ماشین‌ها و هلهله مردم است»، «صدای ولوله و غوغا در منطقه اطراف سفارت» بلند است و مردم غرق در شادی هستند. وزیر خارجه وقت امریکا در گزارشی دیگر تصریح می‌کند: «آیت‌الله هر کجا می‌رود انبوه کثیری از مردم را جلب می‌نماید.»
گزارشگر سفارت نیز در گزارش «سیاسی-امنیتی» که در ۱۲ بهمن ۵۷ به واشنگتن مخابره می‌کند با اشاره به این که «خودروی حامل [امام]خمینی به کندی به سوی گورستان تهران رهسپار است» می‌نویسد: «جمعیت پشت سر هم از جلوی سفارت عبور می‌کنند و صدای بوق ماشین‌ها و فریاد مردم بر آسمان بلند است» و به علت کثرت جمعیت «خودروی [امام خمینی]که توسط دانشجویان همراهی می‌شود خیلی کند و سخت راه خود را از میان جمعیت بسیار انبوهی که در دو طرف خیابان ازدحام کرده‌اند می‌گشاید.» در گزارشی دیگر که سولیوان در همین روز به واشنگتن مخابره کرد، آمده است: «[امام]خمینی به دلیل ازدحام [بیش از حد]مردم، برنامه سخنرانی کوتاه خود را در مقابل دانشگاه [تهران]لغو کرده و به سمت گورستان حرکت نموده تا ابتدا نماز ظهر را بجا آورد و سپس سخنرانی نماید.»

 

سفیر وقت آمریکا در خاطرات خود که سال‌ها بعد از آن رخداد تاریخی منتشر شد، مراسم استقبال از امام خمینی را اینگونه روایت می‌کند: «در اول فوریه، آیت‌الله خمینی با یک هواپیمای دربست۷۴۷ ایرفرانس که به همراهان او جمعی از خبرنگاران نیز افزوده شده بودند، وارد تهران شد. جمعیت انبوهی که از بازگشت پیشوای مذهبی خود به وجد آمده بودند در مسیر طولانی فرودگاه تا گورستانی که بسیاری از مبارزان انقلابی در آن به خاک سپرده شده بودند، از وی استقبال کردند... از سوی دیگر تلویزیون که ابتدا از پخش جریان ورود آیت‌الله خودداری کرده بود، تحت فشار افکار عمومی ناچار شد کلیه گزارش‌های مربوط به فعالیت‌های وی را پخش نماید. حتی گویی در این موقع دولت بختیار از حیز انتفاع ساقط شده بود و برخی از وزیران کابینه، کشور را ترک کرده بودند و بختیار همچنان مشغول سخنرانی و مصاحبه بود، ولی تمام توجهات معطوف آیت‌الله خمینی بود. از نخستین بیانات آیت‌الله پس از ورود به تهران این بود که خود وی دولتی تعیین خواهد کرد و چند روز بعد مهدی بازرگان را به عنوان رئیس دولت خود معرفی نمود.»
سخنرانی امام در بهشت‌زهرا درحالی که توجه جهانیان را به خود جلب کرده بود، بلافاصله تیتر اصلی خبرگزاری‌ها شد؛ گزارش‌گر سفارت در مکاتبه با واشنگتن، جملات اولیه امام خمینی را اینگونه مخابره کرد: «دوران سلطنت به پایان رسیده است.»


منبع: مرکز اسناد انقلاب اسلامی