آشنایی با کشور کوچک با ۴ رئیس جمهور!

مجمع‌الجزایر قُمُر(با تلفظ بومی) یا «کومور» جزایری بکر و زمردین است که با آب‌های فیروزه‌ای‌ رنگ سواحلش، فضایی سرشار از آرامش را به وجود آورده است. به دلیل کاشت فراوان گیاهان معطر و انتشار عطر این گیاهان در فضا، این کشور به جزایر معطر هم مشهور است. نام کومور از واژه عربی «القَمَر» به معنی «ماه» گرفته شده‌ است. این جزایر با مساحت ۲۲۳۶ کیلومترمربع در جنوب شرقی آفریقا در آب‌های اقیانوس هند و در بین موزامبیک و ماداگاسکار واقع شده است. پایتختش مورونی است، به زبان رسمی عربی و فرانسوی صحبت می‌کنند و دین رسمی آن‌ها اسلام است. سه جزیره اصلی آن عبارتند از : گراند کومور، آنژوان، موئلی و چندین جزیره کوچک که هر یک از سه مجموعه جزیره به‌طور جداگانه رئیس‌جمهور دارند و یک رئیس‌جمهور دیگر بر سه جزیره و رؤسای جمهور آن حکومت می‌کند. این جزایر به سبب محصور بودن در آب‌های اقیانوس هند و نزدیکی به خط استوا، آب و هوای گرم و مرطوب دارند. جالب است بدانید به دلیل گردشگری ضعیف، اطلاعات بسیار کمی در حوزه سبک زندگی مردم این منطقه در دسترس است ولی به‌تازگی رسم عجیب ازدواج در این منطقه بسیار بر سر زبان‌ها افتاده و این شد بهانه‌ای که شما را به خواندن دانستنی‌های جالب و کمتر شنیده شده درباره این جزایر دعوت کنیم.

شیرازی‌ها؛ آبادکننده و رونق‌دهنده این منطقه
در قرن هفتم میلادی، ایرانی‌ها با مهاجرت به مجمع‌الجزایر قمر باعث آبادانی و رونق تجاری این بخش از اقیانوس هند شدند. همچنین دین اسلام برای اولین بار توسط مردمانی از سواحل خلیج فارس و از جمله بازرگانان شیرازی به مردمان این جزیره ارائه شد. شیرازی‏ها با سفر به جزایر کومور با ساختن مساجد و آبادی روستاها و گسترش تجارت، سابقه خوبی از خود در ذهن مردم این منطقه باقی گذاشته ‏اند طوری که امروزه افرادی که می‏خواهند نسب برتر خود را نشان دهند خود را وابسته به خاندان شیرازی‏ها و سادات می‏دانند و مردم آن‌جا به سادات احترام بسیاری می‏گذارند. جالب است بدانیم «شیرازی» نام قومی از ساکنان سواحل شرق قاره آفریقاست که عمدتاً در زنگبار، پمبا و مجمع‌الجزایر قمر زندگی می‌کنند و نام خانوادگی شیرازی یکی از افتخارات بزرگ آن‌هاست که منزلت اجتماعی به‌همراه دارد.

خانواده؛ مهم‌ترین نهاد اجتماعی در کومور
یک خانواده کوموری علاوه بر والدین و فرزندان، شامل اقوام دورتر یا حتی قبیله است. قبیله همانند خانواده، امنیت احساسی و مالی را تأمین می‌کند. در فرهنگ این مردم طلاق در خانواده به‌خصوص اگر پای بچه‌ای درمیان باشد جایگاه خوبی ندارد و در این زمینه کمی سخت گیرانه عمل می‌کنند. افرادی که زندگی‌شان به طلاق می‌کشد عموماً طرد شده هستند. تقسیم کار به‌منظور گذران زندگی در هر خانواده حرف اول را می‌زند. کودکان به والدین خود در جمع‌آوری آب، چوب و حصیربافی کمک می‌کنند. دختران برخلاف پسران که در بیرون خانه کار می‌کنند، اغلب در داخل خانه در زمینه صنایع دستی و گلدوزی فعال هستند. زن و مرد در امور کشاورزی تقریبا یکسان عمل می‌کنند. برخی مردان در قایقرانی یا در قایق‌های موتوری به کار صید ماهی مشغول هستند و زنان‌شان در فروش محصولات صید شده به مردان یاری می‌رسانند. البته زنان ثروتمند در مزارع کار نمی‌کنند بلکه کار در آشپزخانه یا گلدوزی را انجام می‌دهند. درباره خانه‌های سنتی این کشور هم باید بدانید از گچبری‌هایی با آهک مرجانی، گِل مخلوط شده با ساقه برنج و حصیر بافته شده از برگ نارگیل ساخته شده‌اند. در خانه‌های امروزی به‌مرور سیمان، جایگزین سنگ شده و حصیر نارگیل جای خود را به ورق‌های فلزی داده است. خانه‌های سنتی دارای دو اتاق است یکی برای مهمان و دیگری برای اعضای خانواده و گاهی اتاق اضافه‌ای هم برای نشیمن به این مجموعه اضافه می‌شود. مساجد و میدان‌های بزرگ و پرتردد، پاتوق مردان برای دید و بازدیدهای روزانه است.

2 نوع ازدواج کوموری معمولی و بزرگ!
به طور متوسط​​ مردان اهل کومور، دو یا چهار بار و در برخی موارد دفعات بیشتری ازدواج می‌کنند. دو نوع ازدواج در کومور رایج است، ازدواج معمولی و ازدواج بزرگ. در ازدواج معمولی، مراسمی ساده، خودمانی، ارزان و قانونی برگزار می‌شود. اما ازدواج بزرگ همراه با مهریه زیاد، مراسم جشن دو هفته‌ای و ده‌ها هزار دلار هزینه است. مراسم عروسی بزرگ باید در داخل دهکده و درون خانواده برگزار شود تا ثروتی که مبادله می‌شود در بین اهالی همان روستا باقی بماند. جشن عروسی بزرگ می‌تواند سال‌ها بعد از ازدواج معمولی برگزار شود. مراسم ازدواج در این کشور به شیوه اسلامی برگزار می‌شود، با این حال مجموعه‌ای از آداب و رسوم سنتی که عجیب و غریب هم هستند در مراسم عروسی به نمایش گذاشته می‌شود. سنت ازدواج بزرگ به دلیل هزینه‌های زیاد آن و فقر بیش از نیمی از جمعیت کومور همواره مورد انتقاد قرار گرفته ، اگرچه برگزاری این مراسم موجب رونق کسب و کار در کومور شده است. جواهرسازی شغلی پررونق است چون هدیه اغلب مهمانان به عروس و داماد، طلا و جواهرات دست‌ساز است. جواهرات هدیه شده به اندازه‌ای است که می‌تواند عروس را به یک سطح مشخصی از استقلال مالی برساند. به‌گفته مردم کومور هزینه کردن زیاد در مراسم عروسی لازم است و اگر این اتفاق نیفتد، باعث شرم او در تمام زندگی‌اش خواهد شد! روپوش‌های گلدوزی شده رسمی، سرپوش‌های سنتی و شلوار از پوشش مخصوص این مراسم است. یک مرد کوموری تنها در صورت داشتن یک ازدواج بزرگ می‌تواند عناصر خاصی از لباس ملی را در پوشش خود استفاده کند. در کومور جوانان بیشتر تمایل دارند تا جشن عروسی خود را در ماه شعبان برگزار کنند تا از برکات این ماه بهره‌مند شوند. مراسم عروسی به هر نوعی برگزار شود، از طرف مرد به عروسش یک خانه و زمین قابل کشت هدیه داده می‌شود.

ماه رمضان؛ از جشن دیدن هلال ماه تا آذین‌بندی مساجد
با این که جوانان این کشور تا حدی تحت تاثیر فرهنگ غیربومی‌اند اما فرهنگ اسلامی از جایگاه خاصی در بین آن‌ها برخوردار است و مشتاق هستند که آداب و رسوم و به‌ویژه مراسم‌ دینی ماه رمضان را به سبک و سیاق خودشان برگزار کنند. مردم در ماه رمضان علاوه بر انجام آداب دینی همچون روزه‌داری، انجام کارهای نیک، برپایی محافل انس با قرآن، بخش مهمی از آذوقه و قوت روزانه خود را به غیرمسلمانان فقیر کشورشان اختصاص می‌دهند. در این ماه با وجود روزه‌داری مسلمانان، همه مساجد کشور پس از نماز عصر برای تهیه انواع غذا به منظوردادن افطاری به فقرا از جمله افراد غیرمسلمان فعال هستند. «ثرید» یک غذای سنتی عربی است که از تکه‌های نان همراه با سبزیجات تازه و گوشت تهیه می‌شود که در این ماه بسیار محبوب است. مردم پیش از ماه رمضان مساجد را ترمیم، نقاشی و آذین‌بندی می‌کنند تا مساجد بتوانند در طول ماه مبارک آماده پذیرایی از نمازگزاران باشند. در این ماه قوانینی هم از طرف دولت برای حفظ حرمت این ماه وضع می‌شود که در صورت نقض آن، افراد زندانی یا جریمه می‌شوند. همچنین بزرگان روستاها این ماه را برای حل و فصل هرگونه درگیری شخصی یا خانوادگی درنظر می‌گیرند. یکی از شب‌های خاص در کومور، شب دیدن هلال ماه رمضان است. مردم با نگه داشتن مشعل به سواحل می‌روند تا نور مشعل‌های شان در آب منعکس شود. بعد از دیدن هلال ماه بر طبل‌ها می‌کوبند و آغاز ماه رمضان را جشن می‌گیرند و تا سحر بیدار می‌مانند.

آشتی‌کنان با مسابقه بوکس
و اعلام عروسی با گاوبازی
جشن‌های محلی در کومور بیشتر شامل حرکات نمایشی، موسیقی و خواندن ترانه‌های محلی از متون ادبی محبوب مثل حماسه‌های جنگ و داستان پیدایش روستاهای مختلف و تحت‌تاثیر جوامع عربی، فرانسوی و آفریقایی است. صنایع‌دستی آن‌ها پای ثابت جشن‌هاست. دعوا در میان کوموری‌ها اتفاقی بسیار نادر است و در صورتی که اتفاق بیفتد، گفت‌وگو بهترین راه‌حل آن است. با وجود این روستاها برای آرام‌کردن تنش‌ها بین مردم، مسابقه بوکس نمادینی را برگزار می‌کنند. در حین «مورینگیر» یا همان مسابقه بوکس، دو گروه از مردان در مقابل یکدیگر رقص‌کنان و طبل‌کوبان می‌ایستند. پسری از یک گروه، از گروهی دیگر حریف می‌طلبد. مبارزان این مسابقه باید از نظر جسمانی و ظاهری تا حدی شبیه به هم باشند. با شروع مبارزه و ناگهان کمتر از یک دقیقه مشت‌زنی، مبارزها توسط هیئت داوران جدا می شوند و اختلافات را برای همیشه کنار می‌گذارند. مراسم «گاو تمتام» هم یک سنت قدیمی کومورایی است که اغلب برای اعلام یک عروسی انجام می‌شود. گاو نر را برای چند ساعتی در محله و در برابر صدای بلند طبلی رها می‌کنند. مردان مدعی شجاعت و دلیری باید در اطراف این گاو خشمگین حرکات نمایشی خاصی را انجام بدهند و تا می‌توانند به او نزدیک شوند.

عطر و رنگ، چاشنی غذایی کومورها
غذاهای کوموری را می‌توان ترکیب لذت‌بخشی از ذائقه عربی و فرانسوی دانست. غذای اغلب این مردم، خوراکی‌های دریایی تازه، سبزیجات و ادویه‌های خشک‌شده معطر مانند وانیل، هل، دارچین، گشنیز، میخک و جوز است. تقریباً در هر وعده غذایی برنج و گوشت ماهی سرو می‌شود. غذای پرطرفدار این مردم خرچنگ پخته‌شده در سس وانیل و گوشت بز کباب‌شده است. برنج به‌عنوان یک غذای تشریفاتی در کنار دیگر خوراکی‌ها سرو می‌شود. مانند سایر کشورهای آفریقایی نوعی فرنی به‌عنوان میان‌وعده اصلی با کاساو، نوعی گیاه بومی و میوه‌های خشک تهیه می‌شود. آووکادو، آناناس و موز به فراوانی در جزیره پیدا می‌شود. میوه بومی دیگر درخت «جک‌فروت» است که بیشتر در مناطق شرقی آفریقا یافت می‌شود. میوه‌های آن سبزرنگ، آبدار، معطر و جزو بزرگ‌ترین میوه‌های جهان است. وزن معمول میوه‌های این درخت به بیش از ۱۸ کیلوگرم و درازای آن‌ به ۶۰ سانتی‌متر می‌رسد که به‌صورت پخته یا خام مصرف می‌شوند و سرشار از پروتئین، پتاسیم و ویتامین ب هستند. دانه‌های آن هم به‌صورت پخته در مناطق محلی خورده می‌شوند. همچنین غذای معروف به نام «ترویا نازی» وجود دارد که از ماهی سرخ‌شده یا بخارپز با موز پخته‌شده و سس نارگیل تهیه می‌شود و «پیلو» که شامل بشقابی خوشمزه از گوشت پخته‌شده بسیار تند و برنج است.

بازی طرح و رنگ بر قامت
مردان و زنان کوموری
با وجود نفوذ فرانسوی‌ها، افراد محلی به‌ویژه بزرگ‌سالان در مراسم سنتی همچنان مایل هستند لباس‌های سنتی بر تن کنند. لباس زنانه از «شیرومنی» تشکیل شده است، پیراهنی بلند و گل‌گلی همراه با دامن و شال یا روسری به رنگ روشن برای پوشاندن بخشی از صورت‌. در میان زنان صندل‌های چوبی و نوعی ماسک سفید خامه‌ای از مرجان به‌عنوان ماسک زیبایی بسیار محبوب است. همچنین انواع بافت مو به سبک آفریقایی بسیار متداول است. مردان لباس‌هایی از جنس پنبه و به‌دلیل گرمای شدید بیشتر به رنگ سفید بر تن می‌کنند. در برخی مراسم رسمی‌تر، کتی به رنگ روشن و کلاه مخصوص سفید بر سر می‌گذارند. به پوشش آن‌ها وقتی قرار باشد از شهر خارج شوند، دامنی بلند و رنگی به نام «سارونگ» اضافه می‌شود. سارونگ عمدتاً در رنگ‌های متنوع و طرح‌های چهارخانه نوعی دامن سنتی است که در مناطق وسیعی از آسیا و آفریقا مورد استفاده قرار می‌گیرد اما در بین جوانان استفاده از تی شرت بسیار رایج است.

منابع: dailynewssegypt، iexplore، boredpanda، everyculture، aljazeera، thecomorostechprojectyis، wikivoyage
نویسنده : فاطمه قاسمی| روزنامه نگار