تب کریمه کنگو چیست؟ + راه های انتقال
آیا می دانید تب کریمه کنگو چیست؟ آگاهی از علائم، راه های تشخیص و راه های انتقال تب کریمه کنگو به پیشگیری از این بیماری کمک می کند. کنه ها عاملان اصلی ایجاد این بیماری در دام و انسان ها هستند.
تب کریمه کنگو چیست؟
بیماری تب کریمه کنگو یکی از بیماری‌های عفونی و ویروسی است که میان انسان و دام مشترک است. در صورت رعایت برخی از موارد بهداشتی و اعمال راههای پیشگیری به راحتی می‌توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد. تب کریمه کنگو٬ بیماری است که علاوه بر تب شدید٬ می‌تواند باعث کبودی یا خونریزی شدید بینی در اثر بروز اختلالات انعقادی شود. به همین دلیل از آن با عنوان تب خونریزی دهنده کریمه کنگو نیز یاد میشود.
کارشناسان برای اولین بار این بیماری را در سال ١٩۴۴ در منطقه «کریمه» کشف کردند. آنھا بعدا در سال ١٩۶٩ متوجه شدند که منبع اصلی آن منطقه کنگو بوده است. امروزه محققان آثاری از شیوع تب کریمه کنگو در اروپای شرقی، اروپای جنوبی، سراسر دریای مدیترانه، شمال غربی چین، آسیا، آفریقا، خاورمیانه و شبه قاره هند یافته‌اند.
عامل اصلی ابتلا به این بیماری، یک ویروس به شدت واگیردار است که اغلب توسط کنه منتقل میشود. در واقع یک بیماری مشترک میان انسان و حیوان است و آثاری از ابتلا به تب کریمه کنگو در دام یا سگ مشاهده شده است. به همین دلیل می‌تواند باعث انتقال سریع‌تر این بیماری به انسان در اثر تماس با گوشت آلوده یا حیوانات اهلی و وحشی شود.
راههای انتقال تب کریمه کنگو
راه های انتقال تب کریمه کنگو چیست؟ طبق شواهد موجود، کنه‌های ایکسودید یا سخت می‌توانند از طریق نیش زدن به عنوان ناقل عمل کنند. علاوه بر این، ممکن است ویروس تب کریمه کنگو از طریق تماس با بافت یا خون حیوانات آلوده به خصوص انواع دام در زمان ذبح به انسان منتقل شود.
بسیاری از حیوانات اهلی یا وحشی (از جمله گاو، گوسفند و بز) می‌توانند میزبان این ویروس باشند. ویروس تب کریمه کنگو همچنین از طریق تماس با خون یا مایعات بدن آلوده از فردی به فرد دیگر، به خصوص در مراکز بیمارستانی با بھداشت ضعیف، سرایت می‌کند. اصولا کادر درمان، کارگران کشتارگاهھا و دامداران بیشتر از همه در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. باید گفت که یک ویروس خاص است که به راحتی از راه نیش کنه سخت یا تماس با بافت‌های آلوده منتقل میشود. این ویروس از طریق گزش کنه آلوده و یا تماس مستقیم با خون یا ترشحات بیمار، لاشه حیوان آلوده منتقل میشود.
راههای انتقال تب کریمه کنگو در ایران
بیشترین موارد آلودگی به این بیماری در ایران، از طریق دام‌های آلوده است. این دام‌ها هیچ علامت بالینی ندارند، ولی حدود یک هفته ویروس در ترشحات و خون آن‌ها دیده میشود. اگر در این یک هفته دام کشتار شود، این ویروس می‌تواند فرد را مبتلا کند. در بیشتر موارد نیز این بیماری در چوپان‌ها، قصاب‌ها و کارگران کشتارگاه دیده میشود.
گوشت آلوده به تب کریمه کنگو
وی در پاسخ به این سئوال که شانس ابتلا به این بیماری از طریق خوردن گوشت چقدر محتمل است، افزود: از آنجایی که معمولاً گوشت قبل از استفاده بسیار خوب پخته میشود و همچنین رعایت نکات بهداشتی در کشتارگاه‌ها، بسیار بعید است که فردی از طریق خوردن گوشت دچار این بیماری شود. البته ممکن است اگر از جگر خام یا گوشت درست پخته نشده آلوده استفاده کند، مبتلا شود.
علائم تب کریمه کنگو
علائم تب کریمه کنگو چیست؟ گفته می شود علائم اولیه به علائم سرماخوردگی و آنفولانز شبیه است. علائم بارز این بیماری تب و خونریزی است. علائم این بیماری شامل بیمار دچار سردرد شدید، تب، لرز، درد عضله (به خصوص در پشت و پاها)، گیجی، درد و سفتی گردن، درد چشم، ترس از نور (حساسیت به نور) میشود.
خونریزی در مخاط‌ها و خون ریزی زیرجلدی در پوست به خصوص در قسمت بالای بدن و در طول خط زیربغلی دیده میشود. خون‌ادراری و خون‌دماغ، خونریزی لثه و خونریزی غیرطبیعی رحم ایجاد شود و گاهی خلط خونی، خونریزی در ملتحمه و گوش‌ها نیز دیده میشود. برخی موارد خونریزی از بینی، استفراغ خونی، ملنا و خونریزی غیرطبیعی رحم آن قدر شدید است که بیمار نیاز به تزریق خون دارد.
- سردرد
- سرگیجه
- شروع ناگهانی تب بالا
- درد در ناحیه پشت
- شکم درد
- صورت برافروخته
- درد و سفتی در ناحیه گردن
- وجود دانه‌های سرخ رنگ که به آن پتشی (petechia) می‌گویند.
- حالت تهوع و استفراغ
- سرخ شدن چشم‌ها
- درد در ناحیه مفاصل
- احساس سرگیجه
- نوسانات شدید خلق و خو
- افسردگی و بی‌خوابی
روش تشخیص تب کریمه کنگو
تشخیص بیماری تب کریمه کنگو از طریق عوارض آن و یا از طریق تشخیص آزمایشگاهی امکان پذیر است. در صورت بروز عوارض فوق‌الذکر در فرد می‌توان به این نتیجه رسید که فرد به ویروس تب کریمه کنگو مبتلا شده است. تشخیص آزمایشگاهی نیز ابتلا به این بیماری را رد یا تأیید می‌کند.
بیشتر بخوانید:
پیشگیری از تب کریمه کنگو
چون این بیماری در دام، بدون علامت است، باید از مصرف گوشت تازه خودداری شود و دام پس از ذبح تا ۲۴ ساعت در دمای صفر تا مثبت چهار درجه سانتی گراد قرار گیرد تا ویروس‌های آن کشته شوند و پس از آن مصرف شود.
در هنگامی که پرسنل مراقب بیمار در معرض تماس پوستی یا پوستی مخاطی با خون، مایعات بدن یا فضولات بیمار قرار می‌گیرند بایستی فوراً سطح آلوده را با آب و صابون بشویند. از خرید گوشت‌های بازرسی نشده بدون مهر دامپزشکی (کشتار غیرمجاز) خودداری شود.
- در صورت ارتباط و یا دیدار با بیمار مبتلا به بیماری تب کریمه کنگو دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.
- از تماس مستقیم با بزاق، خون، مدفوع، استفراغ و ادرار شخص مبتلا به این بیماری خودداری کنید.
- افرادی که با حیوانات در ارتباط هستند در صورت مشاهده کنه بر روی بدن خود و حیوان آن را جدا کنید.
- کنه را با کمک پزشک یا دامپزشک و یا اسپری acaricide از بین ببرید.
- گوشت باید کاملاً پخته شود و به مدت ۲۴ ساعت در یخچال نگهداری شود.
- شیر را قبل از مصرف حتما جوشانده شود.
- تماس با لباس اشخاص بیمار و یا فوت شده بر اثر این بیماری خودداری شود.
- از خوردن جگر خام خودداری کنید.
ویروس تب کریمه کنگو چگونه از بین میرود؟
دکتر فاطمه نوروزیان بیان کرد: توصیه‌ای که به خانم‌های خانه‌دار داریم این است که اولا گوشت دام را از مراکز معتبر خریداری کنند و حتماً زمانی که می‌خواهند گوشت خریداری شده را تکه کنند برای احتیاط از دستکش استفاده کنند، اگر گوشت گرم و تازه خریداری کرده‌اند حتما ۲۴ ساعت قبل از پاک و تکه کردن گوشت، آن را در یخچال قرار دهند. دمای ۰ تا ۴ درجه بعد از کشتار دام می‌تواند باعث از بین رفتن این ویروس شود. خاطر نشان میکنم که از فریزر استفاده نشود و دمای یخچال قبل از پاک کردن گوشت کفایت می‌کند.
علائم تب کنگو بعد از چند روز مشخص میشود
گفتیم علائم تب کریمه کنگو چیست. حالا درباره زمان مشخص شدن آن می گوییم. پس از ابتلا به بیماری تب کریمه کنگو عوارض آن بین ۳ تا ۷ روز در بیماران مبتلا ظاهر می‌شوند. نوروزیان با بیان اینکه علائم اولیه بیماری شبیه به سرماخوردگی و آنفولانزاست، سردرد، تب و لرز، بدن‌درد و درد عضلانی و علائم بیماری یک تا سه روز بعد از نیش کنه آلوده یا پنج‌تا شش روز بعد از تماس با حیوان آلوده ایجاد میشود، تصریح کرد: تب معمولا برای ۳ تا ۶ روز طول می‌کشد تورم وخونریزی صورت و گردن و قفسه سینه، پر خونی خفیف حلق و گلو، ضایعات نقطه‌ای در کام نرم و سخت شایع است. تغییرات قلبی عروقی شامل کاهش ضربان قلب و کاهش فشار خون می‌باشد در این مرحله لکوپنی، ترمبو سیتوپنی، ایجاد میشود که ممکن است باعث خونریزی از لثه‌ها شود یا زیر پوست جای کبودی باشد در اینصورت فرد باید به سرعت برای درمان مراجعه کنند که با توجه به شرایط بیمار درمان شود.
تب کریمه کنگو چه زمانی باعث مرگ می شود؟
ماجرای مرگ های تب کنگو چیست؟ سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی استان هرمزگان گفت: یک راه ابتلای انسان به انسان نیز وجود دارد که افرادی که با شک ابتلا به تب کریمه کنگو بستری می‌شوند، پزشک معالج، پرستار و کادر درمان که با این افراد در تماس هستند باید مراقب باشند، چون برای مثال یک دانشجوی پزشکی در مشهد از فردی که به این بیماری مبتلا بود، آلوده شده که منجر به مرگ هر دوی آن‌ها شد.
سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی استان هرمزگان اضافه کرد: در چه صورت منجر به مرگ میشود نیز باید بگویم این بیماری به‌گونه‌ای است که آمار مرگ‌ومیر بالایی ندارد، اما در برخی افراد با توجه به اینکه تب خونریزی دهنده ایجاد می‌کند و در نهایت نارسایی ارگان‌ها از جمله کبد، ریه و قلب ایجاد می‌کند باعث خونریزی، تشنج، DIC، اختلالات متابولیک و مرگ میشود.
آیا تب کریمه کنگو درمان دارد؟
وی با اشاره به اینکه از آنجایی که بیماری تب کریمه کنگو یک بیماری ویروسی است، درمان اختصاصی ندارد و درمان حمایتی و علامتی است و از درمان‌های ضدویروسی هم می‌توان استفاده کرد، اظهار کرد: در سالجاری یک مورد مشکوک داشتیم، ولی سال گذشته هجده مورد مشکوو و یک مورد مثبت قطعی مشاهده شد که خدا رو شکر فوتی ناشی از این بیماری نداشتیم.
تب کریمه کنگو در کدام استان‌ها دیده شده است؟
بر اساس اعلام دفتر مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، استان‌های هرمزگان، کرمان، سیستان و بلوچستان، گیلان، خراسان رضوی، اردبیل و خوزستان دارای بیشترین موارد ابتلا به بیماری را دارند.
این بیماری بیشتر درنواحی حاشیه صحرای آفریقا، خاورمیانه، نواحی غربی و مرکزی آسیا، شرق اروپا رخ میدهد. در ایران بیماری در استان‌های آذربایجان و اردبیل خصوصاَ در منطقه‌ی اردبیل، خلخال و سراب در سالیان بسیار دور با نام محلی حصبه قره میخ درمنطقه وجود داشته است.
اولین مطالعه سرولوژیک در زمینه تب‌های خونریزی دهنده در ایران در سال ۱۳۴۸ انجام شد. از سال ۱۳۷۸ به این سو در بسیاری از نقاط کشور موارد متعددی از CCHF به صورت همه گیری مشاهده وگزارش شده که بررسی‌های پاراکلینیک نیز آن‌ها را تائید کرده است. در برخی کشور‌های همسایه نظیر آذربایجان افغانستان و پاکستان نیز مدت‌ها قبل این بیماری شناسایی و گزارش شده است. به علاوه گزارشات نیز از شیخ نشین‌های ناحیه خلیج فارس در این مورد وجود دارد.
امروزه این بیماری به عنوان نوعی بیماری نوپدید درکشورمحسوب میشود و در نواحی مختلف ایران طی ده سال گذشته بیش از ۷۰۰ مورد تایید شده از استان‌های سیستان بلوچستان، گلستان، اصفهان، کرمان، فارس، چهارمحال بختیاری، بوشهر، خوزستان، آذربایجان غربی، یزد وتهران گزارش شده است. درحال حاضروجود این بیماری در ۲۷ استان از ۳۱ استان کشور به اثبات رسیده است.
گردآوری: تابناک جوان
منابع: فارس / مشرق / ایسنا / مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان / آزمایشگاه پیوند