قبله کدام طرف است؟ + راه های پیدا کردن جهت قبله
قبله کدام طرف است؟ آیا راه هایی وجود دارد تا جهت قبله را تشخیص دهیم؟ شما می توانید به صورت آنلاین یا بدون ابزار و با خورشید قبله را پیدا کنید. قبله به سمتی گفته می‌شود که مسلمانان رو به آن نماز می‌گزارند. این جهت نه فقط در احکام نماز بلکه در بسیاری از دیگر احکام اسلامی همچون ذبح حیوانات و دفن مردگان اهمیت دارد.
بسیاری از افراد در مکان‌هایی هستند که نمیدانند قبله به کدام سمت است و در این باره سوال میکنند که چگونه میتوانند جهت قبله را پیدا کنند، در این مقاله روش‌های مختلف برای پیدا کردن جهت قبله را برای شما گردآوری نموده ایم. راستی در ابتدا با قبله مسلمانان و دلیل تغییر آن آشنا شوید.
قبله کدام طرف است؟
تغییر قبله از بیت المقدس به سوی کعبه
قبله، نماد توحید و جهت و نشانه اسلام و ادیان توحیدی است که ادیان الهی را از دیگر آیین‌ها جدا می‌کند و به عبادت‌های آدمی رنگ خدایی می‌دهد. خداوند برای هر امتی از امت‌های پیشین، قبله مخصوصی تعیین کرده است تا به هنگام نیاز و نیایش، به سوی او متوجه شوند و از توجهات انحرافی در امان بمانند.
نخستین قبله
بیت المقدس، یکی از مقدسترین مکان‌هایی است که خاستگاه بسیاری از پیامبران بزرگ الهی بوده است و در ادبیات اسلامی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. مسجدالاقصی را باید یکی از مقدسترین اماکن اسلامی برای مسلمانان جهان توصیف کرد. این مسجد اولین قبله مسلمانان جایی که در دوران پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) ایشان به سوی این مسجد به اذن خداوند نماز بپا می‌داشتند و همچنین سومین حرم شریف پس از مسجد الحرام و مسجد النبی در مکه و مدینه است. مسجد الاقصی به گواه تاریخ نویسان دومین مسجد ساخته شده بر روی زمین پس از بیت الله الحرام محسوب می‌شود. نقل است که حضرت آدم (ع) آنرا ساخته وزیر بنای آنرا چهل سال پس از ساختن بیت الله الحرام بنا به دستور خداوند نهاده است؛ بنابراین صرف نظر از اعتقادات دینی ما مسلمانان، قدمت ساخت این مسجد به بیش از یکهزار سال نیز سبب توجه جهانی به این مسجد خواهد بود.
با توجه به موقعیت ممتاز و شرافت بیت المقدس، پیامبر گرامی اسلام (ص) پس از مبعوث شدن به نبوت، مدت سیزده ماه در شهر مقدس مکه به سوی آن نماز خواند. حضرت پس از مهاجرت از شهر مکه به مدینه و تشکیل حکومت اسلامی، به روش خود ادامه داد و تا مدت‌ها نماز خود را به سوی قبله یهودیان (بیت المقدس) می‌خواند. این کار تا میانه‌های ماه رجب سال دوم هجری ادامه داشت.
بهانه جویی یهودیان
پیامبر گرامی اسلام (ص) علاقه زیادی به خانه کعبه داشت. علت علاقه حضرت به کعبه را باید در علاقه بسیار ایشان به حضرت ابراهیم (ع) و آثار او جست وجو کرد. افزون بر این، کعبه قدیمترین خانه توحید بود. از سوی دیگر، حضرت می‌دانست که بیت المقدس، قبله موقت مسلمانان است و آرزو داشت فرمان قبله بودن کعبه صادر و قبله نهایی تعیین شود. سرزنش‌ها و تحقیر‌های بیش از اندازه یهودیان مدینه نیز باعث شده بود تا این انتظار به اوج خود برسد. اما از آنجا که حضرت تسلیم دستور خداوند بود، این تقاضا را بر زبان جاری نمی‌کرد. ایشان نیمه‌های شب از خانه بیرون می‌آمد و به آسمان نگاه می‌کرد و با نگاه‌های انتظار آمیزش، نشان می‌داد عشق و شوق فراوانی در دل دارد.
پایان انتظار
پیامبر اعظم (ص) برای تغییر قبله مسلمانان لحظه شماری می‌کرد و در انتظار نزول وحی خداوند بود. قرآن کریم لحظات انتظار را چنین بیان می‌کند: «نگاه‌های معنادار تو را به آسمان می‌بینم و تو را به سوی قبله‌ای که رضایتت را جلب کند برمی گردانیم». هفده ماه از ورود پیامبر به شهر مدینه گذشته بود که انتظار به پایان رسید و دستور تغییر قبله صادر شد. این دستور در روز پانزده رجب سال دوم هجری در حالی به پیامبر ابلاغ گردید که حضرت، دو رکعت از نماز ظهر را در مسجد بنی سالم به سوی بیت المقدس خوانده بود. در این حال جبرئیل امین نازل شد و بازوان پیامبر را گرفت و حضرت را به سوی خانه کعبه برگرداند. زنان و مردانی هم که در مسجد به پیامبر اقتدا کرده بودند، از حضرت پیروی کردند و به طرف کعبه برگشتند و دو رکعت آخر را به سوی کعبه خواندند. از آن روز، کعبه به عنوان قبله مستقل مسلمانان اعلام گردید. این مسجد هم اکنون نیز در شهر مدینه باقی است و به مسجد ذوقبلتین (دو قبله ای) معروف است.
کعبه
خانه کعبه، شریف‌ترین مکان در روی زمین است که از سوی خداوند به عنوان پناهگاه و کانون امن اعلام و مقررات شدیدی برای پرهیز از هر گونه درگیری و جنگ و خون ریزی در این سرزمین مقدس وضع شده است؛ به گونه‌ای که نه تنها انسان‌ها از هر قشر و گروهی، بلکه حیوانات و پرندگان نیز در امنیت کامل به سر می‌برند و هیچ کسی حق آزار آن‌ها را ندارد.
از آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت پیامبر و تاریخ اسلام استفاده می‌شود که خانه کعبه، پیش از حضرت ابراهیم و حتی در زمان حضرت آدم بر پا بود. قرآن کریم می‌فرماید: «نخستین خانه‌ای که برای پرستش خداوند برای مردم ساخته شد، در سرزمین مکه بود». بر همین اساس، خانه کعبه کهن‌ترین مرکز توحید و پرستش ذات خداوند و برای همه مردم شبه جزیره عربستان ارزشمند و قابل احترام بود.
به سوی مسجدالحرام
یکی از برکات تغییر قبله مسلمانان به طرف خانه کعبه، کوتاه شدن زبان مخالفان اسلام بود. یهودیان، مسلمانان را سرزنش می‌کردند و می‌گفتند: «ما در تورات خوانده بودیم که یکی از نشانه‌های پیامبر آخرالزمان، نماز خواندن به دو قبله است، در حالی که ما این نشانه را در ایشان نمی‌بینیم.» با این بیان، مسلمانان نیز به شک می‌افتادند و پایه‌های حکومت اسلامی سست می‌شد. از سوی دیگر، مشرکان نیز پیامبر اعظم (ص) را به فراموش کردن نخستین خانه توحیدی متهم می‌کردند. تغییر قبله، زبان هر دو گروه مخالف اسلام را بست. قرآن کریم با اشاره به این مطلب مهم می‌فرماید:ای پیامبر! از هر کجا خارج شدی، روی خود را به طرف مسجدالحرام کن تا مردم بهانه‌ای بر ضد شما نداشته باشند».
قبله به سمتی گفته می‌شود که مسلمانان رو به آن نماز می‌گزارند. این جهت نه فقط در احکام نماز بلکه در بسیاری از دیگر احکام اسلامی همچون ذبح حیوانات و دفن مردگان اهمیت دارد. بسیاری از افراد در مکان‌هایی هستند که نمیدانند قبله به کدام سمت است و در این باره سوال میکنند که چگونه میتوانند جهت قبله را پیدا کنند، در این مقاله روش‌های مختلف برای پیدا کردن جهت قبله را برای شما گردآوری نموده ایم.
بیشتر بخوانید:
روش‌های تعیین جهت قبله
راه های تعیین جهت قبله به شما کمک می کند تا در هر جایی قبله را پیدا کنید.
تعیین جهت قبله
۱- تعیین جهت قبله با خورشید
نوک (انتهای) سایهٔ شاخص روی زمین را [مثلاً با یک سنگ]علامت گذاری می‌کنیم. مدتی (مثلاً ده-بیست دقیقه بعد، یا بیشتر) صبر می‌کنیم تا نوک سایه چند سانتیمتر جابه جا شود. حال محل جدید سایهٔ شاخص (که تغییر مکان داده است) را علامت گذاری می‌نماییم. حال اگر این دو نقطه را با خطی به هم وصل کنیم، جهت شرق-غرب را مشخص می‌کند. نقطهٔ علامت گذاری اول سمت غرب، و نقطهٔ دوم سمت شرق را نشان می‌دهد. یعنی اگر طوری بایستیم که پای چپ مان را روی نقطهٔ اول و پای راستمان را روی نقطهٔ دوم بگذاریم، روبروی مان شمال را نشان می‌دهد، و رو به خورشید (پشت سرمان) جنوب است.
از آن جا که جهت ظاهری حرکت خورشید در آسمان از شرق به غرب است، جهت حرکت سایهٔ خورشید بر روی زمین از غرب به شرق خواهد بود. یعنی در نیم کره شمالی سایه‌ها ساعتگرد می‌چرخند.
هر چه از استوا دورتر بشویم، از دقت پاسخ در این روش کاسته می‌شود. یعنی در مناطق قطبی (عرض جغرافیایی بالاتر از ۶۰ درجه) استفاده از آن توصیه نمی‌شود. در شب‌های مهتابی هم از این روش می‌توان استفاده کرد: به جای خورشید از ماه استفاده کنید.
تعیین جهت قبله با خورشید
۲- تعیین جهت قبله با استفاده از خورشید به روش دیگر
اگر ما یک چوب را به عنوان شاخص در زمین فرو کنیم به گونه‌ای که عمود بر زمین باشد شاهد خواهیم بود که، ارتفاع خورشید پس از طلوع به تدریج زیاد می‌شود و سایه کوتاه‌تر تا زمان ظهر که ارتفاع خورشید به حداکثر خود می‌رسد و طول سایه شاخص به نهایت کوتاهی خود می‌رسد. در این زمان خورشید در جهت جنوب قرار دارد و سمت مقابل آن، شمال می‌باشد. اما از زمان ظهر به بعد، به تدریج جهت خورشید به سمت غرب متمایل می‌شود و طول سایه شاخص بلندتر می‌شود.
اما در حدفاصل بین ۵/۲۳ درجه در بعض از اوقات سال خورشید در سمت الراس قرار می‌گیرد و عمود می‌تابد لذا سایه ندارد. از آنجا که مکه مکرمه نیز از این خصلت برخوردار می‌باشد لذا روز‌هایی که خورشید در لحظه‌ی ظهر شرعی در مکه‌ی معظمه در سمت‌الرأس قرار گیرد، با تعیین این وقت در هر افقی می‌توان شاخص نصب، و خلاف امتداد سایه یا برعکس آن (بستگی به آفاق) را به عنوان سمت قبله مشخص ساخت؛ و آن در دو روز از سال است این دو روز عبارتند از ۷ خرداد و ۲۵ تیر.
قبله کدام طرف است؟
۳- تعیین جهت قبله از طریق ماه
گردی هلال ماه در ۱۵ روز اول ماه قمری به سمت غرب و در ۱۵ روز دوم دقیقاً به سمت شرق است؛ قبله در ایران به سمت جنوب غربی است. وقتی یک جهت را پیدا کردیم اگر دست راست را به سمت مشرق گرفته دست چپ را به سمت مغرب روبه رو شمال و پشت سر جنوب می‌شود و اگر یک مقداری به سمت غرب بچرخیم جنوب غربی که جهت قبله است مشخص می‌شود.
تعیین جهت قبله با ماه
۴- تعیین جهت قبله با استفاده از ستاره ها
هفت ستاره در آسمان است که شبیه ملاقه هستند، آبشخور ملاقه را پنج برابر کنیم (به صورت چشمی در آسمان جلو برویم) ستاره قطبی پیدا می‌شود که جهت شمال را نشان می‌دهد. اگر روبه روی شمال بایستیم پشت سر جنوب و دست راست مشرق و سمت چپ مغرب می‌شود.
قبله کدام طرف است؟
۵- تعیین جهت قبله از طریق ستاره‌های راه شیری
از طریق ستاره‌های راه شیری نیز می‌توان جهت قبله را پیدا کرد البته این کهکشان در شهر به دلیل وجود چراغ‌ها قابل رویت نیست، اما در بیابان به شکل خط سفید رنگی کاملاً مشخص است و یک بریدگی در پایین این کهکشان وجود دارد که دقیقاً رو به خانه کعبه بوده و جنوب غربی را نشان می‌دهد، ایستادن روبه روی این بریدگی به معنی ایستادن رو به قبله است.
راه های تعیین جهت قبله
۶- تعیین جهت قبله با ساعت
الف) درمنطقه معتدل شمالی: در کشور ایران که در این منطقه واقع شده بطریق زیر عمل می‌کنیم: ابتدا ساعت خود را روی وقت صحیح تنظیم کرده و بطور افقی نوک عقربه ساعت نما را به طرف آفتاب قرار می‌دهیم بطوریکه عقربه سایه خود را بپوشاند در این حالت نیمساز زاویه بین عقربه ساعت شمار و عدد ۱۲ ساعت سمت جنوب را نشان می‌دهد.
ب) در منطقه معتدل جنوبی: ابتدا ساعت را روی وقت دقیق تنظیم کرده و بطور افقی عدد ۱۲ را در مقابل خورشید قرار می‌دهیم نیمساز زاویه بین عدد ۱۲ و عقربه ساعت شمار امتداد شمال را نشان می‌دهد.
قبله کدام طرف است؟
۷- تعیین جهت قبله به وسیله قبرستان مسلمانان
میت را به شانه راست روبه قبله دفن میکنند.
منبع: صداوسیما / بیتوته.
