هم کلامی مهم ترین ابزار سنتی مازندرانی ها برای ارتباط گیری با یکدیگر و با مسافران و گردشگران بود و به همین دلیل نیز به خونگرمی و مهمان نوازی شهرت یافتند.
بسیاری از سنت های مردمان این خطه مبتنی بر هم کلامی بوده؛ از شب نشینی های پاییزی و زمستانی و کایر در کشاورزی گرفته تا برپایی جشن به بهانه های مختلف، دید و بازدیدهای بی ریای خویشاوندی، برنامه ریزی سفرهای تفریحی و زیارتی دستجمعی و حتی گده گیری های قهوه خانه ای و دور میدانی .
با این وصف، دیری نگذشت که سکوت ناشی از دوره گذار به زندگی مدرن و جا به جایی ارزش ها به مازندران هم رسید و این استان نیز اکنون میزبان طرح گفت و گوی ملی خانواده شده، طرحی که از سوی مرکز معاونت زنان ریاست جمهوری و با همکاری انجمن جامعه شناسی ایران در حال اجراست.
مازندران بیست و دومین استان کشور است که طرح ملی گفت و گوی خانواده را به اجرا می گذارد و در اجرای آن گروههای مختلف با مسئله یابی و ریشه یابی در حوزه مسائل مرتبط با خانواده، تلاش خواهند کرد تا مهارت های زندگی را که هم کلامی مهم ترین آنهاست به این کانون نخست جامعه بازگردانند.
** ارزش های کاذب، مانع گفت و گو
مدیرکل بانوان و خانواده استانداری مازندران در باره اجرای طرح ملی گفت و گوی خانواده در استان به خبرنگار ایرانا گفت: نبود مهارت های زندگی اعضای خانواده، یکی از اصلی ترین دلایلی است که باعث می شود گفتمان بین خانواده شکل نگیرد.
سمیه قاسمی طوسی با بیان این که مسائل عمده خانواده به سمت فردگرایی پیش رفته است، افزود: در این روند تغییرات نفع جمع و خانواده در نظر گرفته نمی شود و ارزش های کاذب، جایگزین ارکان اصلی شده است.
وی با اشاره به اینکه فردگرایی باعث تغییر کارکرد خانواده شده، گفت: گرایش فردگرایی، منجر به بروز برخی اقدامات در خانواده شده که اولویت اصلی نیست و افراد دچار منیت شده اند.
این مسئول با بیان اینکه استفاده نادرست از فضای مجازی باعث برجسته تر شدن ارزش های کاذب شده است، تصریح کرد: امروز عضو بودن در این شبکه ها، نشانه به روز بودن افراد است و عوام فریبی این فضا، اولویت های فردی را مقدم بر منفعت اعضای خانواده نشان می دهد.
قاسمی گفت: اگرچه مازندران دارای آب و رسومی است که فضای گفت و گوی بین خانواده را رونق می بخشد اما ارزش های کاذب، جای این فضا را در بین خانواده ها گرفته است و خانواده های روستایی ما هم متاثر از پیشرفت تکنولوژی، دیگر آن فضای سنتی و صمیمی را ندارند.
** تکنولوژی ارتباطات و تغییر مرجعیت گفت و گو
وی با بیان اینکه یک روز تکنولوژی باعث کاهش مرگ و میر مادران باردار شد و به کمک بشریت آمد، افزود: توسعه تکنولوژی در حوزه فناوری اطلاعات، باعث شده در دورترین نقطه کشور هم افراد به اینترنت متصل شده و سبک زندگی خود را تغییر دهند.
مدیرکل بانوان و خانواده استانداری مازندران با اشاره به اینکه ذائقه مردم در سبک زندگی، تغییر کرده است، اظهار داشت: این تکنولوژی، بدون داشتن مهارت و پیش زمینه و بستر لازم، وارد خانواده ها شده و افراد دچار سردرگمی فرهنگی هستند.
این مسئول با بیان اینکه نمی توان جلوی پیشرفت تکنولوژی و استفاده از آن را گرفت، افزود: باید چاره اندیشی کرد که چرا خانواده ها تا این حد درگیر این تکنولوژی شده اند و خانواده در معرض آسیب قرار گرفته است.
قاسمی با اشاره به اینکه نمی توانیم مسیر استفاده از این تکنولوژی را سد کنیم، گفت: نظام آموزشی ما باید در زمینه استفاده از تکنولوژی فناوری اطلاعات، آگاه سازی می کرد ولی سیستم آموزشی ما به گونه ای نیست که همگام با جوامع پیشرفته و پیشرفت تکنولوژی، آگاه سازی را انجام دهد و ما در این زمینه عقب هستیم.
وی افزود: همه این مسائل و نبود آگاهی، در زندگی ما تاثیرگذار است و نمود بارز آن را در خانواده می بینیم.
مدیرکل بانوان و خانواده استانداری مازندران گفت: اگر چه اقتصاد مازندران بر پایه کشاورزی بوده و کشاورزی ما همچنان سنتی است و این فضا باعث دورهم نشینی و شب نشینی روستاییان بود، اما در این جوامع هم فضای گفت و گو از بین رفته و افراد ترجیح می دهند بر فردگرایی تایید کنند.
یک روان شناس هم به خبرنگار ایرنا گفت: مشکلاتی از قبیل مهارت در برقراری سبک ارتباطی را در خانواده های امروزی شاهد هستیم.
زهرا مهدویان افزود: ناآشنا بودن افراد خانواده نسبت به ویژگی های یکدیگر، از دیگر مواردی است که خانواده را با مشکل مواجه کرده است.
وی با بیان اینکه مهارت ارتباطی میان فردی چه در گذشته و چه در حال حاضر، به درستی وجود نداشته است، گفت: در گذشته روابط بر اساس قید و بندها بوده و افراد خیلی تصمیم گیر نبودند.
این روانشناس افزود: مشکلات اقتصادی و استفاده نادرست از شبکه های اجتماعی و تفاوت های فرهنگی از دیگر مواردی است که باعث خالی شدن فضای گفت و گو در خانواده شده است.
مهدویان گفت: فضای سنتی مازندران، امروز مجهز به تکنولوژی و صنعت شده و شیوه های اقتصادی تغییر کرده و به دنبال آن، خانواده از هم گسسته شده و به شهرنشینی مدرن روی آورده که آسیب های آن را شاهد هستیم.
هم کلامی مقدمه همزبانی و همدلی است و شاید بر همین مبناست که در مقدمه کتاب ' هستی و مستی حکیم عمر خیام نیشابوری ' به روایت ابراهیم دینانی آمده است : می توان این نکته را به گونه ای واقع بینانه، اساسی و جدی انگاشت که هر فردی، جدی ترین و اصلی ترین سخنان خویش را که به طبع حاصل عمر و غایت فکری او محسوب می تواند شد، در خلال گفت و گوهای خویش بر زبان می آورد.
به عبارتی ' گفت و گو ' عنصری مهم و مغفول در بین خانواده هاست و با از بین رفتن این فضا و یا خدشه دار شدن آن، افراد سخنان مهم خود را با دیگر اعضای خانواده در میان نمی گذارند و فهم مشترکی از زندگی ندارند و همین نیز پیش زمینه بروز دیگر مشکلات در خانواده است.
منبع:ایرنا