به گزارش
تابناک جوان، دیوار بزرگ گرگان یا دیوار بزرگ اسکندر یا دیوار سرخ که در متون قدیمی با نام مار سرخ نیز نامیده شدهاست دیواری تاریخی است که از کنار دریای خزر در ناحیه گمیشان آغاز شده و تا کوههای گلیداغ در شمال شرق کلاله ادامه مییافتهاست. هماکنون تنها بخشهای کوچکی از آن که در زیر خاک مدفون مانده، باقی است. دیوار تاریخی گرگان پس از دیوار چین (به طول شش هزار کیلومتر)، بزرگترین دیوار دفاعی جهان است. این دیوار عظیم تاریخی که ۲۰۰ کیلومتر طول دارد در ۲۹ تیرماه سال ۱۳۷۸ به ثبت ملی رسیدهاست.
عکس این دیوار نخستین بار توسط اریک اشمیت باستانشناس آمریکایی ثبت شد. آقای اشمیت باستانشناس آمریکایی که با هواپیمای خود در سالهای ۱۳۱۵و ۱۳۱۶ از نقاط باستانی ایران عکاسی میکرد، در منطقه گرگان دیوار قرمز رنگی را دید که از سمت دریای خزر به طرف کوههای گلیداغ امتداد دارد. او از این دیوار عکس گرفت و این عکسها سندی برای تحقیقات باستان شناسان ایرانی و خارجی بر این دیوار شد.
دیوار تاریخی گرگان که به دیوار سرخ معروف است و در متون قدیمی با نام مار سرخ شناخته میشود، یک دیوار تاریخی است. از این دیوار تاریخی آثار کمی بر جای مانده که در حال حاضر از ساحل کمش تپه در جنوب رود اترک و شمال بندر ترکمن آغاز میشود، اما هنوز انتهای آن مشخص نشده است، اما احتمالاتی وجود دارد که انتهای دیوار سرخ در مصب رود گرگان، روستای خوجه لر، کوههای گلیداغ و یا قله کوه علیآباد قرار گرفته باشد و این شاید بدین خاطر باشد که در زمان احداث آن سطح آب دریای مازندران از الان پایینتر بوده و ممکن است که بخشهایی از این دیوار زیر آب دریا بوده و تاکنون تخریب شده باشد.
تاریخ دقیقی برای اینکه این دیوار مربوط به چه زمانی است در دست نیست و تنها میتوان به طور مبهم تاریخ این دیوار دفاعی را بین سالهای ۴۲۹ تا ۶۱۵ میلادی در نظر گرفت. بیشتر تاریخنگاران اظهار داشتهاند که انوشیروان ساسانی این دیوار را بنا کرده، اما یک تاریخ نگار ایرانی در کتابی به نام زین الخبار، زمان احداث این بنای تاریخی را به یزدگرد اول و اتمام آن را به انوشیروان نسبت میدهد.
در پشت دیوار دفاعی، تقریبا ۳۶ قلعه با مساحتهای ۵ تا ۲۰ هکتار کشف کردهاند و میتوان فهمید هدف از ساخت این دیوار بیشتر دفاعی بوده است. اما در نواحی شرقی که تپه ماهور و کوهستان بیشتری به چشم میخورد قلعهها متراکمتر بوده و با فاصلههای کمتری از یکدیگر قرار دارند. این قلعهها به غیر از ارگ، حصار و بارو دارای خندقهایی با هدف آجرپزی هم بودهاند. بزرگترین خندقی که در این منطقه کشف شده حدود ۳۳۰ هکتار وسعت داشته است. برجهای نگهبانی دایره شکل متصل به دیوارهای قلعه نیز در فواصل منظم و در چهار گوشهی آن قرار دارند و دارای جلوآمدگی به سمت بیرون قلعه هستند.
منابع: الی گشت/ ویکی پدیا