علت اسکولیوز چیست و چند نوع دارد؟
ستون مهره ها به طورطبیعی شامل ۲۴ مهره استخوانی مجزا و ۵ مهره بهم چسبیده که خاجی را تشکیل می دهند، میباشد. این ۲۴ مهره میتواند در ۳ طبقه تقسیم شود: ۷ مهره گردنی، ۱۲ مهره سینه ای و ۵ مهره کمری. ناحیه قدامی ستون مهره ها دارای خاصیت تحمل وزن و جذب شوک میباشد. دیسک درون مهره ای بین هردوجسم مهره به جز مهره اول و دوم گردنی وجود دارد.
شیوع
شایع ترین اختلال ستون فقرات در سنین کودکان و بزرگسالان است. از نمای خلفی اسکولیوز توسط انحنای جانبی ستون مهره بیش از ۱۰درجه که معمولا با چرخش ستون مهره و اغلب کاهش انحنای کایفوز سینه ای همراه است، مشخص میشود. اسکولیوز میتواند ساختاری یا غیرساختاری باشد. اسکولیز غیرساختاری قابلیت اصلاح دارد که در اثر وضعیت جبرانی ستون فقرات رخ میدهد. ساختاری انحرافی است که اصلا یا به صورت اندک اصلاح میشود. افراد دارای اسکولیوز باتوجه به سن شروع، علت، شدت و نوع انحنا در انواع مختلفی تقسیم میشوند که هرگروه مشخصات خاصی دارند. دوگروه اصلی آن شامل ایدیوپاتیک و غیرایدیوپاتیک میباشد.
اسکولیوز غیرایدیوپاتیک سه زیرمجموعه دارد:
- مادرزادی: در اثر بدشکلی مهره مثل مهره ناقص یا زایده های یک طرفه رخ میدهد
- عصبی-عضلانی: در اثر بی کفایتی ثبات دهنده های فعال ستون فقرات (شامل عضلات و تاندونهای احاطه کننده) از طریق بیماری های فلج مغزی، آتروفی عضلانی، اسپاینا بیفیدا (spina bifida)، دیستروفی عضلانی یا آسیب نخاعی رخ میدهد.
- مسنچایم(mesenchyme): در اثر بی کفایتی ثبات دهنده های غیرفعال ستون فقرات (شامل مهره، مفاصل، دیسک، لیگامنت، کپسول مفصلی و حمایت غیرفعال عضلات) مثل سندروم مارفان، استئوجنسیس ایمپرفکتا، موکوپولیساکاریدوزیس، بیماری های التهابی یا پس از جراحی ناحیه سینهای مثل عمل قلب باز رخ میدهد.
اسکولیوز ایدیوپاتیک نیز سه زیرمجموعه دارد:
- کودکی: در سن صفر تا ۳ سالگی به وجود میآید و شیوع ۱درصدی دارد.
- نوجوانی: در سن ۴ تا۱۰ سالگی و در بردارنده ۱۰ تا ۱۵درصد اسکولیوز ایدیوپاتیک کودکان است. انحناهای درمان نشده ممکن است باعث عواقب جدی قلبی-عروقی شود و انحناهای بیش از ۳۰ درجه تمایل به پیشرفت دارند که ۹۵درصد این افراد نیاز به جراحی دارند.
- جوانان: در سن ۱۱تا۱۸ سال بوجود میآید و حدود ۹۰درصد موارد اسکولیوز ایدیوپاتیک در کودکان به شمار میرود. اسکولیوز بزرگسالان شیوع بیش از ۸ درصد در بزرگسالان بالای ۲۵سال و شیوع ۶۸ درصدی در سنین بالای ۶۰ سال که دراثر تغییرات تخریبی ستون فقرات بوجود میآید، وجود دارد.
علائم
- انحنای جانبی ستون فقرات
- وضعیت بدنی یک طرفه
- شانه نابرابر
- عدم تناسب لباس در بدن
- درد عضلانی موضعی
- درد لیگامانی موضعی
- کاهش عملکرد ریوی نگرانی اصلی پیشروی این عارضه است. پیشروی بیماری میتواند منجربه تغییرشکل قفسه سینه و سازش ریوی همزمان شود.
تشخیص
تغییر شکل ناحیه سینهای در صفحات جانبی و روبرو از طریق مشاهده و عکس رادیوگرافی قابل تشخیص است.
مدیریت
- پزشکی: به افراد دارای اسکولیوز باداشتن سن زیر۱۰سال، زمانی که انحنای اصلی با وجود درمان های غیر تهاجمی باقی مانده، درمان جراحی پیشنهاد میشود.
- بریس: هدف استفاده از بریس شامل کنترل انحنا، جلوگیری از پیشروی و جلوگیری از مداخله جراحی میباشد.
- تمرین درمانی: تمرین درمانی نیز برای درمان درجات خفیف تر اسکولیوز برای ثابت باقی ماندن درجات و پیشگیری از جراحی، استفاده میشود. اسکولیوز فقط انحنای جانبی ستون فقرات نیس بلکه وضعیتی سه بعدی دارد. پس برای مدیریت و درمان اسکولیوز بایستی در ۳ صفحه کارشود.
اهداف
- اهداف تمرین درمانی شامل:
- اصلاح به صورت ۳بعدی
- هماهنگی
- توازن
- اصلاح ارگونومی
- قدرت / استقامت عضلانی
- کنترل عصبی-حرکتی ستون مهره
- افزایش دامنه حرکتی
- ظرفیت تنفسی
- ثبات
در نهایت تشخیص به موقع نوع اسکولیوز و علت به وجودآمدن آن بسیار مهم است. مداخلات درمانی بایستی با انتخابات و شکایات افراد و نوع اسکولیوزی که فرد از آن رنج میبرد، سنجیده شود. باید به این نکته توجه کرد که تمامی افراد دارای اسکولیوز حقیقتا از تغییرشکل ستون فقرات رنج نمیبرند. خصوصیات هرفرد متفاوت است و باید با توجه به شرایط درمان مناسب انتخاب شود.
اسكوليوز ستون فقرات چيست؟
اسکولیوز یک انحنای جانبی غیر طبیعی ستون فقرات است. اغلب در دوران کودکی یا اوایل نوجوانی تشخیص داده میشود. انحنای طبیعی ستون فقرات در نواحی گردنی، قفسه سینه و کمر در صفحه به اصطلاح ساجیتال رخ میدهد. این منحنی‌های طبیعی سر را روی لگن قرار می‌دهند و به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کنند تا استرس مکانیکی را در حین حرکت توزیع کنند. اسکولیوز اغلب به عنوان انحنای ستون فقرات در صفحه کرونال (فرونتال) تعریف میشود. در حالی که درجه انحنا توسط یک صفحه‌ی مخصوص اندازه‌گیری میشود، اسکولیوز در واقع یک مشکل پیچیده‌تر و سه بعدی است که سطوح زیر را شامل میشود:
صفحه کرونال
صفحه ساجیتال
صفحه محوری
این صفحه مخصوص اندازه‌گیری یک صفحه عمودی از سر تا پا و موازی با شانه‌ها است که بدن را به دو قسمت قدامی (جلو) و خلفی (پشت) تقسیم می‌کند. صفحه ساجیتال بدن را به دو نیمه راست و چپ تقسیم می‌کند. صفحه محوری موازی با صفحه زمین و در زوایای قائم با صفحات ساجیتال است.
علت اسکولیوز چیست و چند نوع دارد؟
اسکولیوز را می‌توان بر اساس علت طبقه‌بندی کرد: ایدیوپاتیک، مادرزادی یا عصبی عضلانی. اسکولیوز ایدیوپاتیک زمانی تشخیص داده میشود که همه علل دیگر کنار گذاشته شوند و حدود ۸۰ درصد از موارد را شامل میشود. اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان شایع‌ترین نوع اسکولیوز است و معمولاً در دوران بلوغ تشخیص داده میشود.
اسکولیوز مادرزادی ناشی از ناهنجاری جنینی یک یا چند مهره است و ممکن است در هر مکانی از ستون فقرات رخ دهد. ناهنجاری‌های مهره‌ای باعث انحنا و سایر ناهنجاری‌های ستون فقرات میشود زیرا یک ناحیه از ستون فقرات با سرعت کمتری نسبت به بقیه طولانی میشود. هندسه و محل ناهنجاری‌ها میزان پیشرفت اسکولیوز را با رشد کودک تعیین می‌کند. از آنجایی که این ناهنجاری‌ها در بدو تولد وجود دارند، اسکولیوز مادرزادی معمولاً در سنین پایین‌تر از اسکولیوز ایدیوپاتیک تشخیص داده میشود.
اسکولیوز عصبی عضلانی شامل اسکولیوزی است که ثانویه به بیماری‌های عصبی یا عضلانی است. این شامل اسکولیوز همراه با فلج مغزی، ترومای نخاع، دیستروفی عضلانی، آتروفی عضلانی نخاعی و اسپینا بیفیدا است. این نوع اسکولیوز عموماً سریع‌تر از اسکولیوز ایدیوپاتیک پیشرفت می‌کند و اغلب نیاز به درمان جراحی دارد.
اسکولیوز ۲ تا ۳ درصد از جمعیت یا حدود ۶ تا ۹ میلیون نفر در ایالات متحده را تحت تأثیر قرار میدهد. اسکولیوز میتواند در دوران نوزادی یا اوایل کودکی ایجاد شود. با این حال، سن اولیه شروع اسکولیوز ۱۰-۱۵ سالگی است که در بین هر دو جنس به طور مساوی رخ میدهد. زنان هشت برابر بیشتر احتمال دارد که به قدر منحنی پیشرفت کنند که نیاز به درمان دارد. هر سال، بیماران اسکولیوز بیش از ۶۰۰۰۰۰ ویزیت در مطب‌های خصوصی انجام می‌دهند، حدود ۳۰۰۰۰ کودک بریس نصب می‌کنند و ۳۸۰۰۰ بیمار تحت عمل جراحی فیوژن ستون فقرات قرار می‌گیرند.
اسکولیوز در کودکان
اسکولیوز در کودکان بر اساس سن طبقه‌بندی میشود: ۱. نوزادی (۰ تا ۳ سال). ۲. نوجوان (۳ تا ۱۰ سال)؛ و ۳. نوجوان (سن ۱۱ سال و بالاتر، یا از شروع بلوغ تا بلوغ اسکلتی). اسکولیوز ایدیوپاتیک اکثریت قریب به اتفاق مواردی را تشکیل میدهد که در دوران نوجوانی ظاهر میشوند. بسته به شدت و سن کودک، اسکولیوز با مشاهده دقیق، استفاده از بریس و یا جراحی مدیریت میشود.
در کودکان مبتلا به اسکولیوز مادرزادی، افزایش بروز سایر ناهنجاری‌های مادرزادی شناخته شده است. اینها بیشتر با نخاع (۲۰ درصد)، دستگاه تناسلی ادراری (۲۰ تا ۳۳ درصد) و قلب (۱۰ تا ۱۵ درصد) مرتبط هستند. هنگام تشخیص اسکولیوز مادرزادی، ارزیابی سیستم عصبی، دستگاه تناسلی و قلبی عروقی مهم است.
اسکولیوز در بزرگسالان
اسکولیوزی که در بزرگسالی رخ میدهد یا تشخیص داده میشود از اسکولیوز دوران کودکی متمایز است، زیرا علل و اهداف اساسی درمان در بیمارانی که قبلاً به بلوغ اسکلتی رسیده‌اند متفاوت است. اکثر بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد: ۱. بیماران اسکولیوز بزرگسالی که در دوران نوجوانی تحت عمل جراحی قرار گرفتند. ۲. بزرگسالانی که در جوانی تحت درمان قرار نگرفتند؛ و ۳. بزرگسالان مبتلا به نوعی اسکولیوز به نام اسکولیوز دژنراتیو.
در یک مطالعه ۲۰ ساله، حدود ۴۰ درصد از بیماران بزرگسال اسکولیوز پیشرفتی را تجربه کردند. از این تعداد، ۱۰ درصد پیشرفت بسیار قابل توجهی را نشان دادند، در حالی که ۳۰ درصد دیگر پیشرفت بسیار خفیفی را تجربه کردند، معمولاً کمتر از یک درجه در سال.
اسکولیوز دژنراتیو بیشتر در ستون فقرات کمری رخ میدهد و بیشتر افراد ۶۵ سال و بالاتر را تحت تأثیر قرار میدهد. اغلب با تنگی کانال نخاعی همراه است که اعصاب نخاعی را تحت فشار قرار میدهد و عملکرد طبیعی آن‌ها را دشوار می‌کند. کمردرد همراه با اسکولیوز دژنراتیو معمولاً به تدریج شروع میشود و با فعالیت مرتبط است. انحنای ستون فقرات در این شکل از اسکولیوز اغلب نسبتاً جزئی است، بنابراین جراحی تنها زمانی توصیه میشود که روش های محافظه کارانه مانند تمرینات اصلاحی در کاهش درد ناشی از این بیماری و کاهش انحنا ناکام باشند.
علائم بیماری اسکولیوزیس چیست؟
علائم متعددی وجود دارد که ممکن است نشان دهنده احتمال اسکولیوز باشد. اگر یک یا چند مورد از علائم زیر مشاهده شد، یک قرار ملاقات با پزشک تعیین کنید.
شانه‌ها ناهموار هستند – یک یا هر دو تیغه شانه ممکن است بیرون بزند
سر مستقیماً در راستای ستون فقرات قرار ندارد
یک یا هر دو باسن برآمده یا به طور غیرعادی بالا هستند
قفسه سینه در نواحی مختلف قرار دارند
کمر ناهموار است
ظاهر یا بافت پوست روی ستون فقرات تغییر می‌کند (گودی، لکه ها و ناهنجاری‌های رنگی)
تمام بدن به یک طرف خم میشود
در یک مطالعه، حدود ۲۳ درصد از بیماران مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک با کمردرد در زمان تشخیص اولیه مراجعه کردند. ده درصد از این بیماران دارای یک بیماری مرتبط مانند اسپوندیلولیستزیس (سر خوردن مهره‌ها روی هم)، سیرنگومیلیا، طناب نخاعی بسته شده، فتق دیسک یا تومور نخاعی بودند. اگر بیمار مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک بیش از ناراحتی خفیف کمر داشته باشد، ارزیابی کامل برای علت دیگری از درد توصیه میشود.
به دلیل تغییر در شکل و اندازه قفسه سینه، اسکولیوز ایدیوپاتیک ممکن است بر عملکرد ریوی تأثیر بگذارد. گزارش‌های اخیر در مورد آزمایش عملکرد ریوی در بیماران مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک خفیف تا متوسط، کاهش عملکرد ریوی را نشان میدهد.
تشخیص ناهنجاری اسکولیوز چگونه است؟
اسکولیوز معمولاً از طریق معاینه فیزیکی، عکس برداری با اشعه ایکس، رادیوگرافی ستون فقرات، سی تی اسکن یا ام آر آی تایید میشود. منحنی اندازه‌گیری میشود و از نظر شدت با تعداد درجه تشخیص داده میشود. تشخیص مثبت اسکولیوز بر اساس انحنای کرونر اندازه‌گیری شده در رادیوگرافی خلفی-قدامی بیش از ۱۰ درجه انجام میشود. به طور کلی، منحنی در صورتی که بیشتر از ۲۵ تا ۳۰ درجه باشد، قابل توجه در نظر گرفته میشود. منحنی‌های بیش از ۴۵ تا ۵۰ درجه شدید در نظر گرفته میشوند و اغلب به درمان تهاجمی‌تری نیاز دارند.
یک امتحان استاندارد که گاهی توسط پزشکان اطفال و در غربالگری‌های مدارس ابتدایی استفاده میشود، آزمون خم شدن به جلو آدام نامیده میشود. در حین انجام این آزمایش، بیمار با پاهای کنار هم به جلو خم میشود و از ناحیه کمر ۹۰ درجه خم میشود. از این زاویه، هرگونه عدم تقارن تنه یا هر گونه انحنای غیرطبیعی ستون فقرات به راحتی توسط معاینه کننده قابل تشخیص است. این یک تست غربالگری اولیه ساده است که میتواند مشکلات احتمالی را تشخیص دهد، اما نمی‌تواند نوع دقیق یا شدت تغییر شکل را به طور دقیق تعیین کند. آزمایشات رادیوگرافی برای تشخیص دقیق و مثبت مورد نیاز است.
اشعه ایکس: استفاده از اشعه برای تولید یک فیلم یا تصویر از قسمتی از بدن میتواند ساختار مهره‌ها و طرح کلی مفاصل را نشان دهد. اشعه ایکس از ستون فقرات برای جستجوی سایر علل بالقوه درد مانند عفونت، شکستگی، بدشکلی و غیره گرفته میشود.
اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT یا CAT scan): یک تصویر تشخیصی که پس از خواندن اشعه ایکس توسط کامپیوتر ایجاد میشود. میتواند شکل و اندازه کانال نخاعی، محتویات آن و ساختارهای اطراف آن را نشان دهد. در تجسم ساختارهای استخوانی بسیار خوب است.
تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI): یک آزمایش تشخیصی که تصاویر سه بعدی از ساختارهای بدن را با استفاده از آهنرباهای قدرتمند و فناوری رایانه تولید می‌کند. میتواند طناب نخاعی، ریشه های عصبی و نواحی اطراف و همچنین بزرگ شدن، انحطاط و بدشکلی‌ها را نشان دهد.
پس از ارزیابی این متغیرها، ممکن است گزینه‌های درمانی زیر توصیه شود:
درمان با تمرینات اصلاحی
استفاده از بریس
عمل جراحي
در بسیاری از کودکان مبتلا به اسکولیوز، انحنای ستون فقرات به اندازه‌ای خفیف است که نیازی به درمان ندارد. با این حال، اگر پزشک نگران افزایش منحنی باشد، ممکن است بخواهد کودک را هر چهار تا شش ماه یک بار در دوران نوجوانی معاینه کند.در بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز، عکس برداری با اشعه ایکس معمولاً هر پنج سال یک بار توصیه میشود، مگر اینکه علائم به تدریج بدتر شوند.
بریس و اسکولیوز
بریس ها فقط در بیمارانی که به بلوغ اسکلتی نرسیده‌اند موثر است. اگر کودک هنوز در حال رشد است و انحنای او بین ۲۵ تا ۴۰ درجه است، ممکن است یک بریس برای جلوگیری از پیشرفت منحنی توصیه شود. در طراحی بریس پیشرفت‌هایی صورت گرفته است و مدل های جدیدتر زیر بازو قرار می‌گیرند نه دور گردن. انواع مختلفی از بریس ها موجود است.
در حالی که بین متخصصان در مورد اینکه کدام نوع بریس مؤثرتر است اختلاف نظر وجود دارد، مطالعات بزرگ نشان میدهد که بریس‌ها، زمانی که با انطباق کامل استفاده میشوند، با موفقیت پیشرفت منحنی را در حدود ۸۰ درصد از کودکان مبتلا به اسکولیوز متوقف می‌کنند. برای اثربخشی مطلوب، بریس باید به طور مرتب بررسی شود تا از تناسب مناسب اطمینان حاصل شود و ممکن است لازم باشد ۱۶ تا ۲۳ ساعت هر روز تا زمانی که رشد متوقف شود پوشیده شود.
عمل جراحي اسکولیوز
در کودکان، دو هدف اصلی جراحی جلوگیری از پیشرفت انحنا در بزرگسالی و کاهش بدشکلی ستون فقرات است. اکثر متخصصان تنها زمانی جراحی را توصیه می‌کنند که انحنای ستون فقرات بیشتر از ۴۰ درجه باشد و نشانه‌هایی از پیشرفت وجود داشته باشد. این جراحی را می‌توان با استفاده از روش قدامی (از طریق جلوی بدن) یا روش خلفی (از طریق پشت بدن) بسته به مورد خاص انجام داد.
برخی از بزرگسالانی که در کودکی تحت درمان قرار گرفته‌اند، ممکن است به جراحی تجدیدنظر نیاز داشته باشند، به‌ویژه اگر ۲۰ تا ۳۰ سال پیش، قبل از اجرای پیشرفت‌های عمده در روش‌های جراحی ستون فقرات، درمان شده‌اند. در آن زمان، جوش دادن یک بخش طولانی از ستون فقرات معمول بود. هنگامی که بسیاری از بخش‌های مهره‌ای ستون فقرات با هم ترکیب میشوند، بخش‌های متحرک باقی‌مانده بار و استرس مرتبط با حرکات را بیشتر می‌پذیرند.
به طور کلی، جراحی در بزرگسالان ممکن است زمانی توصیه شود که انحنای ستون فقرات بیشتر از ۵۰ درجه باشد و بیمار آسیب عصبی به پاهای خود داشته باشد و یا علائم روده یا مثانه را تجربه کند. بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز دژنراتیو و تنگی کانال نخاع و ستون فقرات ممکن است به جراحی رفع فشار با فیوژن ستون فقرات و یک رویکرد جراحی نیاز داشته باشند.تعدادی از عوامل میتواند منجر به افزایش خطرات مربوط به جراحی در افراد مسن مبتلا به اسکولیوز دژنراتیو شود. این عوامل شامل موارد زیر است: سن بالا، سیگاری بودن، اضافه وزن و وجود سایر مشکلات بهداشتی و پزشکی. به طور کلی، انتظار میرود هم زمان جراحی و هم زمان بهبودی در افراد مسن مبتلا به اسکولیوز طولانی‌تر باشد.فواید جراحی همیشه باید به دقت در برابر خطرات آن سنجیده شود. اگرچه درصد زیادی از بیماران اسکولیوز از جراحی سود می برند، هیچ تضمینی وجود ندارد که جراحی پیشرفت انحنا و علائم را در هر فردی متوقف کند.
بیشتر بخوانید
منبع : گلشنی