وقتی فرزندآوری در فضای رسانه‌ای کشور ظلم به زنان معرفی می‌شود!
«دخل و خرج بارداری» عنوان یادداشتی است که اخیراً در روزنامه "هم‌میهن" منتشر شده است؛ این یادداشت کنار تصویری از یک بانوی زحمت‌کش از روستاهای جنوب شرقی کشور کنار فرزند خردسالش و در حال لباس شستن بدون آب لوله‌کشی منتشر شده که در آن به هزینه‌های بارداری و زایمان پرداخته است.
البته مطلبی که در صفحه نخست این روزنامه مربوط به این یادداشت دیده می‌شد عنوان دیگری داشت و آن «دخل و خرج فرزندآوری» بود! این انتخاب تیتر و تصویر، این سؤال را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند؛ هدف نگارنده از این مطلب چیست؟ آیا نویسنده همان‌طور که در یادداشت خود ادعا کرده بر اهمیت موضوع فرزندآوری واقف است و تنها نگران حل مشکلات معیشتی مردم است؟ و یا قصد دارد مانند تمام سالهای قبل، بارداری و فرزندآوری را امری نامطلوب و باعث رنج و ظلم به زنان و طبقه ضعیف معرفی کند؟!
بارداری و مادر شدن ولو برای بار چندم در نگاه عمده خانواده‌های ایرانی، تجربه‌ای زیبا و منحصربه‌فرد است، هرچند با سختی‌هایی همراه است اما وقتی با تولد فرزند به اتمام می‌رسد، آن‌قدر دلپذیر است که آن سختی‌ها قابل چشم‌پوشی باشد؛ به همین خاطر است که ایرانیان به‌طور میانگین (مطابق پیمایش زندگی خانوادگی) دلشان می‌خواهد دو تا سه فرزند داشته باشند؛ این امر هرگز یک مسئله بازاری نیست و نمی‌توان دخل و خرج آن را به‌راحتی مقایسه کرد.
چون دخل موضوع فرزندآوری عبارت است از احساس لذت و کفایت ناشی از والد شدن و عاطفه منحصربه‌فردی که در ایجاد رابطه مادر و پدر با فرزند شکل می‌گیرد؛ این احساس و تجربه مطلوب کیفی است؛ حال آنکه هزینه‌های این تجربه کمّی است و شوربختانه اینکه برخی طرفداران فرزندنیاوری تنها محاسبات کمّی را لحاظ می‌کنند و بر سرمایه روحی، احساسی و خانوادگی که با شکل‌گیری و بزرگ شدن نهاد خانواده برای اعضای آن تدارک می‌شود، چشم می‌بندند!
از سوی دیگر حتی در یک نگاه بازاری نیز نمی‌توان جریان زندگی یک فرد را تنها در دوران بارداری و کودکی فرزند دید و به‌قول "برایان کاپلان" نویسنده و اقتصاددان آمریکایی، فرزندان و روابط خانوادگی تنها سرمایه باارزش افراد در دوران سالمندی هستند و هر فرد، یک‌چهارم زندگی خود را در دوران سالمندی سپری می‌کند!
اما نویسنده یادداشت روزنامه "هم‌میهن" با چشم‌پوشی از حق دستیابی به تجربه بی‌نظیر تولد فرزند، سعی کرده است با یک حساب و کتاب سرانگشتی اثبات کند بارداری و نگهداری از نوزاد هزینه‌ای بیشتر از رقم وام فرزندآوری بانک مرکزی دارد و بنابراین بچه‌دار شدن مقرون به صرفه نیست!!
از سوی دیگر بهتر بود که نویسنده به‌جای بررسی قیمتهای گام به گام اقدامات کلینیک و پاراکلینیک دوران بارداری و زایمان تاکنون، به این نکته اشاره می‌کرد که مطابق ماده 44 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت «وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف است تمام مادران فاقد پوشش بیمه‌ای را طی دوران بارداری و شیردهی و همچنین کودکان را تا پایان پنج‌سالگی تحت پوشش خدمات درمان پایه بیمه‌ای بر اساس آزمون وسع قرار دهد.»
این قانون هم‌اکنون در حال اجراست و بر این اساس هزینه‌های بارداری و زایمان، بیمه شده است و زنان باردار کمتربرخوردار که تاکنون بیمه نداشته‌اند نیز می‌توانند «بدون پرداخت حق بیمه» از خدمات بیمه‌های پایه استفاده و خدمات مراقبت‌های بارداری و زایمان طبیعی را به‌صورت بسیار ارزان‌قیمت دریافت کنند؛ بیمه‌های پایه در مراکز دولتی 90درصد قیمت تمام‌شده و در مراکز خصوصی 70درصد آن را پرداخت می‌کنند؛ بیمه‌های پایه همچنین موظف شده‌اند 70 درصد هزینه‌های خدمات سرپایی (ویزیت) و دارو را نیز پرداخت کنند.
در یک بارداری عادی و بدون عارضه، 8 ویزیت مراقبت بارداری، سه نوبت سونوگرافی و تعدادی آزمایش لازم است؛ این میزان مراجعات و خدمات در بارداری‌هایی که در شبکه بهداشت مراقبت می‌شوند به همین میزان است اما در مورد کسانی که به مطب‌ها و مراکز خصوصی مراجعه می‌کنند، متأسفانه ممکن است القای انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های غیرضروری و گران‌قیمت از سوی کادر درمان و یا خود مراجعین صورت پذیرد که این امر نیازمند نظارت بیشتر است.
قیمت مجموع آزمایش‌های ضروری در مراکز دولتی، 165 هزار تومان است که 90 درصد آن توسط بیمه‌ها پرداخت می‌شود؛ همچنین قیمت آزمایش اثبات بارداری در مرکز دولتی 25 هزار تومان است.
نویسنده یادداشت "هم‌میهن" عدد این آزمایش را بین 150 تا 250 هزار تومان اعلام کرده(!) که با تعرفه‌های رسمی 1401 مطابقت ندارد. سونوگرافی‌های ضروری دوران بارداری نیز به همین ترتیب در مراکز دولتی و با بیمه‌های پایه، گران‌قیمت نیستند اما آنچه لازم است مورد توجه و اصلاح قرار بگیرد مصرف‌گرایی در حوزه سلامت و هزینه‌های غیرضروری دوران بارداری است که باید با آموزش عمومی و نظارت بر خدمات اصلاح شود.
از سوی دیگر و در ادامه این یادداشت سعی شده است وجه دیگری با عنوان «مشکلات روان‌شناختی فرزندآوری» مطرح شود تا سناریوی سیاه‌نمایی بچه‌دار شدن کامل شود! شاید بتوان گفت نویسنده در جملات انتهایی خود بیشترین صداقت را به خرج داده و ادعا کرده است تا دستیابی به نتیجه مطلوب قانون راه درازی در پیش است.
باید گفت تا نتیجه مطلوب قانون جوانی جمعیت و هر قانون و سیاست دیگری در این راستا تا زمانی که فعالان رسانه‌ای با سیاه‌نمایی و کور نشان دادن گره‌های اجتماعی سعی در محروم کردن خانواده‌ها از حق فرزنددار شدن داشته باشند و به وظایف خود در مطالبه اجرای قوانین و حمایت از حقوق مادی و معنوی خانواده‌ها پایبند نباشند، راه زیادی در پیش است و قوانین و مقررات محرک به نتیجه مطلوب نخواهند رسید.
"دکتر انسیه کتابچی؛ مشاور دبیر ستاد ملی جمعیت"
منبه: تسنیم