دلایل ازدواج دیرهنگام یا طلاق در بین جوانان امروزی چیست؟

گرایش به جنس مخالف که در سنین نوجوانی و جوانی منجر به تپش‌های عاشقانه قلب، ابراز علاقه و در نهایت ازدواج، تشکیل خانواده و فرزندآوری می‌شود، از گرایشات طبیعی موجودات زنده، از جمله انسان است. هیچ دختر جوانی نیست که شاهزاده رویاهای خود را بارها و بارها از دوران نوجوانی در ذهنش مجسم نکرده باشد و هیچ پسری نیست که رویای ازدواج با دختر چهل‌گیس قصه‌های خود را در سر نپرورانده باشد و قطعا یکی از زیباترین تجربه‌های زندگی، تحقق این رویاها است.

حقایق بیان شده بسیار بدیهی و ملموس است، ولی با این وجود، و در کمال تعجب، آمارهای امروز چیزی جز این را نشان می‌دهد.

آمار ارائه شده در سامانه ثبت احوال استان سمنان از میزان ازدواج در سال ۱۳۹۳ به بعد، نشان‌دهنده یک روند نزولی است و برعکس، میزان طلاق نه تنها روند نزولی ندارد، بلکه رو به افزایش است. این موضوع نیازمند بررسی و پژوهش‌های عمیق است و برای حل آن باید برنامه‌ریزی‌های طولانی مدت و ریشه‌ای ارائه شود، اما یک بررسی ساده نمایان می‌کند که کلیت مشکلات چیست.

جوانان امروز، به دلایل مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، میل چندانی به پاسخگویی به ندای قلبشان مبنی بر تشکیل خانواده ندارند و آسان‌ترین راه حل، یعنی پاشیدن مقداری خاک بر آتش دل را ترجیح می‌دهند. مشکل بعدی اینجاست که این خاک تسکین‌دهنده می‌تواند ارتباط‌های زودگذر و آسیب‌زننده‌ای را شامل شود که غلیظ‌ترین دود ناشی از آن به چشم ارتباط پایدار آنان در سنین بالاتر می‌رود.

طبق نظر کارشناسان در این گزارش، دلایل اجتناب جوانان از ازدواج دلایل افزایش طلاق هم هست یعنی افراد بدون آموزش مسئولیت‌پذیری زیر بار زندگی مشترک می‌روند و درنتیجه زندگی مشترک آنان پایدار نیست؛ به همین خاطر این موارد در این گزارش در کنار هم مورد بررسی قرار گرفته است.

آسیب‌های روحی و روانی ناشی از ناآگاهی خانواده‌ها و نهادهای تربیتی و برخوردهای خالی از درک آنان در سنین کودکی و نوجوانی، اثرات منفی  نداشتن امنیت اقتصادی و شغلی و ندیدن آموزش‌های لازم در خصوص تشکیل خانواده و ایفای درست نقش همسر و پدر و یا مادر بودن، بدیهی‌ترین و ملموس‌ترین دلایل اجتناب جوانان از ازدواج است.

جوانان امروز به سختی آمادگی ازدواج را کسب می‌کنند

یک خانم ۲۵ ساله مجرد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص دلایل امتناع از ازدواج گفت: برای ازدواج چند آمادگی مهم مانند آمادگی شخصی که شامل آمادگی جسمی و روحی می‌شود و آمادگی اقتصادی مانند امکان تهیه جهیزیه و آمادگی اجتماعی مانند شرایط کاری و خانوادگی برای پذیرش فرد جدید در زندگی لازم است.

زهرا اسدی بیان کرد: در جامعه امروز ایران، آمادگی شخصی افراد در نظر گرفته نمی‌شود و تا دختر به سن مشخصی رسید و پسری به درآمد معمولی رسید یعنی آماده ازدواج هستند و می‌توانند هر مشکل دیگری را که در این مسیر ایجاد می‌شود حل کنند، در صورتی که در کنار آمادگی فرد برای پذیرش مسولیت مهم همسر بودن، خانواده هم باید آمادگی پذیریش فرد جدید را به عنوان داماد یا عروس داشته باشد.

وی افزود: خیلی از مشکلاتی که بعد از ازدواج برای همسران ایجاد می‌شود یا حتی در مراحل خواستگاری و آشنایی وجود دارد ناشی از همین نبود آمادگی شخصی است.

این خانم جوان می‌گوید: من به دلیل شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه به ویژه در پنج سال اخیر به این نتیجه رسیده‌ام که به سختی می‌توانم به طرف مقابل برای ازدواج اعتماد کنم و تنهایی را ترجیح می‌دهم.

اسدی بیان کرد: در مراحل آشنایی و صحبت، نبود آمادگی فکری و آموزش لازم برای جوانان را کاملاً تجربه کرده‌ام و اگر حمایت خانواده حتی در جزئی‌ترین مسائل حذف شود، جوانان حتی توان مدیریت خودشان را به تنهایی ندارند، چه برسد به اینکه زندگی مشترک و همسر را مدیریت کنند.

تسلط بیش از اندازه خانوده‌ها اعتماد به نفس تشکیل خانواده را در جوانان از بین می‌برد

این خانم جوان ابراز داشت: موضوع مهمی که در ازدواج وجود دارد این است که خانواده‌ها، جوانان و جامعه، ازدواج را نقطه پایان و مقصد نهایی می‌دانند و همین که اتفاق می‌افتد یعنی همه چیز رو به راه شده است به همین خاطر خیلی از مهارت های اساسی ارتباطی با همسر را به ما یاد نمی‌دهند و بسیاری از ما مهارت‌های زندگی را بلد نیستیم و درک نمی‌کنیم که همسر ما، مادر و پدر و خانواده و دوست ما نیست که رفتارهای بعضاً نادرست و خارج از چارچوب ما را به علت حس مادری و پدری یا بی خیالی دوستانه نادیده بگیرد.

اسدی بیان کرد: تعریف درستی از همسر و شریک زندگی از سنین کودکی به ما یاد ندادند و تنها شیرینی مراسم عروسی و بعد بچه‌داری را در ذهن هم‌نسل‌های ما پررنگ کردند، در صورتی که زندگی مشترک و رابطه زناشویی نیاز به مراقبت و مهارت دارد و چیزی فراتر از خوشی های خواستگاری و مراسم کوتاه ازدواج است.

این خانم جوان گفت: حذف عزت نفس و اعتماد به نفس از سنین کودکی در دخترها، بزرگ نمایی و ارائه تصویر نادرست از جایگاه و وظیفه مردان در جامعه مردسالار، جداکردن دخترها و پسرها از سنین پایین و ایجاد ناآگاهی از جنس مخالف، ندادن آگاهی و اطلاعات درست و کامل از زنان و دختران به پسرها، فقدان استقلال پسرها و وابستگی بسیار زیاد به پدر و مادرشان و ایجاد محدودیت‌های گاهی شدید برای دختران، همگی از دلایل مهم ازدواج غلط و یا نبود تمایل به ازدواج است.

وی افزود: در جامعه ما هیچ‌وقت نیاز به استقلال در جوان‌ها مورد توجه بزرگ‌ترها نیست و این شرایط برای دختران بدتر است. وقتی اعتماد به نفس و عزت نفس در جوان‌ها وجود ندارد و خانواده ها سلطه خیلی زیادی روی جوان‌ها دارند، ازدواج با مشکل مواجه می‌شود زیرا ما قدرت تشکیل خانواده و انتخاب همسر نداریم.

اسدی ابراز داشت: در مجموع، من به دلیل نبود شرایط مالی حداقلی، نداشتن درک درست از همسرداری، نداشتن استقلال و وابسته بودن به خانواده و نبود آمادگی روحی و مالی ازدواج در بسیاری از پسران، تنهایی را ترجیح می دهم و آرامش فکری و ذهنی خودم را فدای تربیت غلط جامعه مردسالار نمی‌کنم.

ارضای نیازها در روابط زودگذر، بهانه‌ای برای اجتناب از ازدواج 

یک پسر مجرد ۳۳ ساله نیز به خبرنگار ایرنا گفت: ازدواج نوعی ثبات در زندگی محسوب می‌شود و با توجه به اینکه در جامعه امروز ما پایبندی به ثبات از بین رفته است، تمایل به ازدواج نیز کاهش می یابد.

رامین صالحی بیان کرد: جوانان امروز به دلیل سطحی‌نگری، گرایشات لحظه‌ای و ظاهرپرستی، بیشتر به این سمت گرویده‌اند که نیازهای خود را در روابط کوتاه مدت برطرف کنند و زیر بار مسئولیت زندگی مشترک نروند.

وی افزود: جوانان امروز نه در خانواده و نه در مدرسه یا دانشگاه، آموزشی در خصوص مسئولیت‌پذیری و یا مستقل بودن دریافت نکرده‌اند و این کاستی‌ها در روند تربیت، آنان را بیشتر به سمت تنهایی و اجتناب از ازدواج سوق می‌دهد.

این مرد جوان می‌گوید: گذشته از این، نقش بسیار پررنگ مسائل اقتصادی را نیز نمی‌توان در این روند نادیده گرفت در شرایطی که درآمدها با هزینه‌های زندگی تناسب ندارد، به طور طبیعی گرایش به ازدواج در مردان که مسئولیت هزینه‌ها را بیشتر بر عهده دارند کاهش می‌یابد.

صالحی با بیان اینکه ازدواج وابسته به اشتغال است گفت: در گذشته اشتغال به تحصیل وابسته بود اما اکنون این وابستگی از بین رفته است و همه جوانان با هر سطحی از تحصیلات مشکل اشتغال دارند و بدون اشتغال و امنیت اقتصادی تن به ازدواج دادن خطر بزرگی است.

توانایی برقراری ارتباط موثر در راستای رفع تعارض‌ها از مهمترین نیازها برای ازدواج است

کارشناس مسئول مشاوره و امور روانشناختی بهزیستی استان سمنان به خبرنگار ایرنا گفت: دلایل گوناگونی در افزایش طلاق دخیل است، با توجه به دامنه محدود مراجعین به بهزیستی و دلایل عنوان شده از سوی آنان، می‌توان مواردی چون نبود تفاهم و سازگاری، نداشتن مهارت های ارتباطی و انواع آسیب های اجتماعی را عمده‌ترین دلیل طلاق‌ها عنوان کرد.

صدیقه صفایی بیان کرد: مهارت‌های ازدواج شامل توانایی برقراری ارتباط موثر با همسر و برداشتن گام‌هایی در رفع تعارض‌ها است که منجر به انباشت تعارض و شدت‌‎گیری اختلاف نشود.

وی افزود: در این خصوص لازم است دستگاه‌های مختلف مانند آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها برای آموزش مهارت‌های پیش از ازدواج وارد عمل شوند تا آموزش‌های لازم در اختیار جوانان و نوجوانان قرار بگیرد.

کارشناس مسئول مشاوره و امور روانشناختی بهزیستی استان سمنان گفت: هرنوع از آسیب‌های اجتماعی، مانند فقر، اعتیاد، سرقت، انحرافات جنسی، بیکاری و خشونت می‌تواند به بنیان‌های زندگی مشترک آسیب وارد کند و آن را به سمت طلاق سوق دهد.

صفایی ابراز داشت: معمولا در دوران پیش از ازدواج، به ویژه در سنین پایین، تصمیم‌ها به صورت هیجان‌زده و احساسی گرفته می‌شود و افراد به ویژگی‌هایی از طرف مقابل جذب می‌شوند که در پیشبرد ازدواج موفق تاثیرگذار نیست و مسائل مهم‌تر مورد کم‌توجهی قرار می‌گیرد.

وی افزود: به طور مثال، لازم است قبل از ازدواج درخصوص نحوه تعامل با خانواده‌ها، مسافرت رفتن‌ها، تفریح، میمهانی رفتن و پذیرایی از میهمان و مسائلی از این دست، تفاهم و یا در صورت نبود تفاهم، توافق شود زیرا این موضوع‌ها در ظاهر بی‌اهمیت به نظر می‌آید اما می‌تواند تنش‌های زیادی ایجاد کند.

کارشناس مسئول مشاوره و امور روانشناختی بهزیستی استان سمنان گفت: تعامل با خانواده‌ها، به این معنا است که چه اطلاعاتی از خانه در اختیار پدران و مادران قرار بگیرد، رفت و آمدها به چه صورت و چه میزان باشد و به عبارتی، حد و مرز و حریم رابطه زن و شوهر در ارتباط با خانواده‌ها مشخص شود و همسران تحت هر شرایطی به آن پایبند باشند.

خودآگاهی و شناخت درست از معیارهای ازدواج پایدار 

صفایی ابراز داشت: کنترل تعامل با دیگران، به ویژه خانواده‌ها، نیازمند بلوغ پیش از ازدواج است که با آموزش و دریافت مشاوره کسب می‌شود.

وی افزود: حفظ حریم زندگی شخصی زن و شوهر به این معنا است که در عین محافظت از احترام و علاقه پدران و مادران، مرز بین کمک و دخالت را بشناسند و اجازه عبور از آن را ندهند.

کارشناس مسئول مشاوره و امور روانشناختی بهزیستی استان سمنان گفت: یکی از دلایل طلاق که در درجات پایین‌تر قرار می‌گیرد، ورود نادرست والدین در مراحل مختلف قبل و بعد از ازدواج است بنابراین فقط همسران نیازمند مشاوره پیش و یا بعد از ازدواج نیستند بلکه گاهی لازم است والدین برای آموزش به مشاوره مراجعه کنند.

صفایی ابراز داشت: در مجموع می‌توان گفت مهمترین عامل در انتخاب همسر، شناخت کامل خود و یا به عبارتی خودآگاهی، به معنای شناخت درست از ویژگی‌های مدنظر و انتظارات خود از همسر آینده است.

وی افزود: دیده می‌شود برخی افراد پیش از ازدواج ادعاهایی مبنی بر انتظارات خود از همسر دارند و بر این اساس تصمیم‌گیری می‌کنند اما بعد از ازدواج به دلیل شناخت نادرستی که از انتظارات خود داشته، با مشکل مواجه می‌شود.

کارشناس مسئول مشاوره و امور روانشناختی بهزیستی استان سمنان گفت: اگر به جوانان در راستای خودآگاهی کمک شود، قطعا ازدواج‌های درست و پایدارتری شکل می‌گیرد.

استان سمنان از نظر طلاق و ازدواج رتبه مناسبی در کشور ندارد

رئیس گروه مشارکت‌های اجتماعی اداره کل ورزش و جوانان استان سمنان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: بررسی روند ازدواج و طلاق از سال ۹۲ تا ۹۹ نشان می‌دهد بر اساس آمارهای موجود، استان سمنان در ازدواج رتبه ۱۵ و در طلاق رتبه ۱۶ کشور را داراست.

احسان امینیان بیان کرد: وقتی مقطعی این موضوع را بررسی کنیم، در سال ۱۴۰۰ استان سمنان رتبه خوبی در این ۲ موضوع ندارد و نیازمند توجه جدی در این زمینه است.

وی افزود: شعار هفته ازدواج، بر «ازدواج آسان، به هنگام و پایدار» تاکید دارد که ویژگی های ازدواج مناسب نیز همین موارد است.

رئیس گروه مشارکت‌های اجتماعی اداره کل ورزش و جوانان استان سمنان گفت: سن ازدواج در استان سمنان، همسو با آمارهای کشوری افزایش یافته است و جوانان در سنین بالا ازدواج می‌کنند.

امینیان ابراز داشت: آمار ۱۰ ماهه ۱۴۰۰ می‌گوید میانگین سن ازدواج آقایان بین ۲۹ تا ۳۰ سال و بانوان ۲۷ سال است. همین افزایش سن باعث می شود تعداد ازدواج هم سالانه کاهش یابد.

وی افزود: از طرفی دغدغه‌های معیشتی و مشکلات اقتصادی باعث می‌شود حداقل‌های مورد نیاز برای شروع زندگی مانند مسکن، اشتغال و درآمد سخت به دست آید و تا زمان آمادگی، سن جوانان بالا می‌رود.

طولانی شدن دوره گذار از نوجوانی تا استقلال، از دلایل افزایش سن ازدواج 

رئیس گروه مشارکت‌های اجتماعی اداره کل ورزش و جوانان استان سمنان گفت: پژوهش‌ها در زمینه طرد از ازدواج می‌گوید افراد یک دوره گذار را از وابستگی به خانواده در نوجوانی تا رسیدن به دوران جوانی و مستقل شدن طی می‌کنند.

امینیان بیان کرد: در این دوران گذار باید مشکل مسکن، شغل و نیازهای اولیه برای استقلال افراد حل شود. مشکل اینجاست که برای جوانان امروز، این دوران گذار بسیار سخت شده و تبدیل به دوران طرد جوانان از صحنه عمومی جامعه و رسیدن به استقلال و ازدواج شده است.

وی افزود: هرچه این دوران گذار کوتاه‌تر شود، سن ازدواج کاهش و آمار ازدواج افزایش می‌یابد.

رئیس گروه مشارکت‌های اجتماعی اداره کل ورزش و جوانان استان سمنان گفت: از طرفی افزایش جمعیت که اکنون در کشور مورد تاکید قرار گرفته و سیاست غالب جمعیتی کشور است نیز تحت تاثیر افزایش سن ازدواج قرار می‌‎گیرد زیرا سن بانوان خیلی زود از سن باروری می‌گذرد و توانایی به دنیا آوردن بیشتر از یک یا ۲ فرزند را ندارند.

امینیان ابراز داشت: بر اساس معیار جانشین‌پروری، اگر هر زوج به تعداد خودشان، یعنی ۲ فرزند به دنیا بیاورند، جمعیت ثابت می‌ماند و اگر سه یا تعداد بیشتر فرزند به دنیا بیاورند، به افزایش جمعیت کمک کرده‌اند.

گسترش تفکر فردگرایی و اجتناب از پذیرش مسئولیت از موانع ازدواج است

وی افزود: امروز بسیاری از افراد به دلیل تغییر سبک زندگی و روی‌آوردن به زندگی مدرن، و نداشتن حس مسئولیت‌پذیری، تجرد زیستی را انتخاب می‌کنند.

رئیس گروه مشارکت‌های اجتماعی اداره کل ورزش و جوانان استان سمنان گفت: به عبارتی مشکلات فرهنگی مانند تفکرات فردگرایی در بین جوانان افزایش یافته است به این معنا که جوانان آسایش و منفعت خود را در اولویت قرار می‌دهند و حاضر نیستند مسئولیت حضور همسر را به آسایش خود ترجیح دهند. این تفکرات به گونه‌ای خواسته‌های آنان را تحت تاثیر قرار داده است که حتی اگر وضعیت مالی خوبی داشته باشند نیز به سمت ازدواج نمی روند.

امینیان ابراز داشت: آموزش مسئولیت‌پذیری بسیار مورد توجه روانشناسان است و این سوال مطرح می‌شود که جوانان در کدام مقطع زندگی مسئولیت‌پذیری و مهارت‌های زندگی مشترک را فرا می‌گیرند؟ مدارس که تبدیل به مکانی برای تست‌زدن و آمادگی برای کنکور و رسیدن به دانشگاه شده است و در دانشگاه نیز دروس تخصصی محوریت دارد و آموزش دروس عمومی به دلیل مختصر بودن کاری از پیش نمی‌برد در نتیجه حس مسئولیت‌پذیری کاهش می‌یابد و اولین نتیجه آن بی‌میلی جوانان به ازدواج است.

ریشه‌های اجتناب از ازدواج و گرایش به طلاق یکسان است

رئیس گروه مشارکت‌های اجتماعی اداره کل ورزش و جوانان استان سمنان گفت: همه این موارد، دلایل افزایش طلاق هم هست یعنی افراد بدون آموزش مسئولیت‌پذیری زیر بار زندگی مشترک می‌روند و درنتیجه زندگی مشترک آنان پایدار نیست.

امینیان بیان کرد: همسران در زندگی مشترک دارای حقوق و مسئولیت در کنار هم هستند و باید بدانند زندگی گاهی سخت است و برای مسائل پیش‌بینی نشده آماده شوند و اگر آماده نباشند، زندگی به سمت طلاق سوق می‌یابد.

وی افزود: اینکه جوانان مهارت زندگی بلد نیستند و اطلاعاتی در خصوص روانشناسی جنس مخالف و تفاوت‌های او با خودشان ندارند، طبیعتاً مشکل‌ساز است و باید آموزش لازم به طور جدی مدنظر باشد.

رئیس گروه مشارکت‌های اجتماعی اداره کل ورزش و جوانان استان سمنان گفت: در قرآن هدف از زندگی مشترک ایجاد آرامش است و آرامش در تفاهم، تامین نیازهای متقابل و رسیدن به همفکری مشترک برای زندگی متعادل رقم می‌خورد و این آرامش اگر تامین نشود، تحمل زندگی مشکل می‌شود و طلاق گزینه انتخابی همسران خواهد بود.

فراهم نمودن بیش از پیش زمینه‌های اقتصادی، روانی و اجتماعی ازدواج جوانان، اولین گام در راه بهبود آمارهای نامطلوب ازدواج و طلاق است. تا زمانی که معضلات بازدارنده وجود دارند، سوق دادن جوانان به ازدواج، نتیجه‌ای جز افزایش آمار طلاق در پی ندارد.

منبع: ایرنا