« حریم خصوصی»؛ از آدم و حوا تا عصر دیجیتال!

بسیاری از مردم به حریم خصوصی به عنوان یک اختراع مدرن نگاه می‌کنند، یک ناهنجاری که با گسترش زندگی شهرنشینی میسر شد. اما دانشمندان اخیراً تأکید می‌کند که «حس حریم خصوصی» ما در طول هزاران سال تکامل یافته است و این بدان معناست که ما با چنین حسی در عصر فناوری کنونی، دچار چالش‌های بزرگی خواهیم شد. دانشمندان معتقدند که درک ماهیت «حریم خصوصی» مستلزم درک بهتر ریشه‌های آن است. شواهد تحقیقاتی این تصور را که حریم خصوصی یک مفهوم مدرن است رد می‌کند. اگرچه حقوق یا ارزش‌های حریم خصوصی ممکن است مفاهیم مدرنی باشند، اما نمونه‌هایی از هنجار‌های حریم خصوصی و رفتار‌های حریم‌طلبانه در فرهنگ‌ها، در طول تاریخ بشر و در سراسر جغرافیا فراوان است. بر همین اساس دانشمندان باور دارند که در نظر گرفتن ریشه‌های تکاملی نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی، می‌تواند به توضیح اینکه چرا امروزه مردم با حریم خصوصی دست و پنجه نرم می‌کنند، کمک کند. همچنین ممکن است به توسعه فناوری‌ها و سیاست‌هایی کمک کند که می‌توانند دنیای دیجیتال را با حس حریم خصوصی انسان هماهنگ‌تر کنند.

انسان‌ها از آغاز تمدن به دنبال مدیریت حریم خصوصی بوده اند و برای این کار تلاش کرده اند. مردم از یونان باستان تا چین باستان، به مرز‌های زندگی عمومی و خصوصی توجه داشتند. مرد سرپرست خانوار، یا pater familias، در خانواده‌های روم باستان، وقتی می‌خواست عصر را به تنهایی بگذراند، از برده‌هایش می‌خواست که زیرانداز او را به گوشه‌ای خلوت از خانه ببرند. توجه به حریم خصوصی در جوامع ماقبل صنعتی نیز دیده می‌شود. به عنوان مثال، قبیله Mehinacu در آمریکای جنوبی که اغلب در اقامتگاه‌های عمومی زندگی می‌کردند، خانه‌های شخصی نیز داشتند که کیلومتر‌ها دورتر ساخته شده بود تا محیط خلوتی نیز برای آن‌ها فراهم باشد.
شواهدی از حرکت به سمت حریم خصوصی را می‌توان حتی در متون مقدس ادیان توحیدی نیز یافت. دستورات قرآن در مورد عدم جاسوسی از یکدیگر، توصیه تلمود برای عدم قرار دادن پنجره‌های مشرف به پنجره‌های همسایگان و داستان کتاب مقدس درباره آدم و حوا که برهنگی بعد از خوردن میوه ممنوعه آن‌ها را پوشش می‌دهد، همگی اشاراتی به مفاهیم حریم خصوصی دارد.
به نظر می‌رسد انگیزه حفظ حریم خصوصی به طور همزمان هم از لحاظ فرهنگ خاص و از لحاظ فرهنگ جهانی، قابل ردیابی است. هنجار‌ها و رفتار‌ها در میان مردم و در طول زمان‌ها تغییر می‌کنند، اما به نظر می‌رسد همه فرهنگ‌ها انگیزه‌ای برای حفظ حریم خصوصی دارند. محققان در قرن گذشته که تاریخچه حریم خصوصی را مطالعه کردند، توضیحی برای این موضوع ارائه کردند؛ دغدغه‌های مربوط به حریم خصوصی ممکن است ریشه‌های تکاملی داشته باشند. با این حساب، نیاز به حریم خصوصی از نیاز‌های فیزیکی برای حفاظت، امنیت و منافع شخصی شکل گرفته است. توانایی درک حضور دیگران و انتخاب قرار گرفتن در «معرض» یا «انزوا»، یک مزیت تکاملی را فراهم می‌کند که همان «حس حریم خصوصی» است. حس حریم خصوصی انسان‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا با تسلط غریزی و کارآمد، مرز‌های عمومی و خصوصی را تنظیم کنند.

یک نظریه تکاملی حریم خصوصی به توضیح موانعی که افراد در حفاظت از اطلاعات شخصی آنلاین با آن روبرو هستند، کمک می‌کند، حتی زمانی که ادعا می‌شود به حفظ حریم خصوصی اهمیت داده می‌شود. در واقع، واقعیت این است که حواس انسان و واقعیت دیجیتال جدید با هم تطابق ندارند. محیط آنلاین حواس ما را از کار می‌اندازد و برای مثال ما متوجه نمی‌شویم که فیس‌بوک فعالیت‌هایمان را به منظور ایجاد نمایه و تأثیرگذاری بر ما ردیابی می‌کند. یا اینکه ما نمی‌دانیم که مجریان قانون، از عکس‌های ما که در فضای آنلاین قرار داده شده، استفاده می‌کنند.
انسان‌ها ممکن است تکامل یافته باشند تا از حواس خود برای هشدار دادن به خطرات حریم خصوصی استفاده کنند، اما همین حواس انسان‌ها را در هنگام تلاش برای شناسایی خطرات حفظ حریم خصوصی در دنیای آنلاین، در معرض آسیب قرار می‌دهد. به زبان ساده، نشانه‌های حسی آنلاین در ما وجود ندارد و بدتر از آن، الگو‌های تاریک که عناصر اصلی طراحی وب‌سایت‌ها هستند، این حواس را فریب می‌دهند تا یک فضای «پرخطر» را «ایمن» جلوه دهند. همین امر به سادگی توضیح می‌دهد که چرا مکانیسم‌های اعلام حریم خصوصی بسیار محبوب در شرکت‌های فناوری، در رسیدگی به مشکل حریم خصوصی ناکام هستند. در واقع آن‌ها بار درک خطرات، حفظ حریم خصوصی را بر دوش مصرف کنندگان می‌اندازند.
حفاظت از حریم خصوصی در عصر دیجیتال
یک گزارش تکاملی از حریم خصوصی نشان می‌دهد که اگر جامعه مصمم است از توانایی افراد برای مدیریت مرز‌های عمومی و خصوصی در عصر مدرن محافظت کند، حفاظت از حریم خصوصی باید در ساختار سیستم‌های دیجیتال تعبیه شود. زمانی که تکنولوژی در حال تکامل خودرو‌ها آن‌ها را چنان سریع کرد که زمان واکنش رانندگان به ابزاری غیرقابل اعتماد برای جلوگیری از تصادفات و برخورد تبدیل شد، سیاستگذاران وارد عمل شدند تا پاسخ‌های تکنولوژیکی مانند کمربند ایمنی و بعداً کیسه هوا را هدایت کنند.
تضمین حریم خصوصی آنلاین نیز مستلزم ترکیبی هماهنگ از فناوری و مداخلات سیاستی است. پادمان‌های اساسی حفاظت از داده‌ها، مانند دستورالعمل‌های سازمان همکاری اقتصادی و توسعه درباره حفاظت از حریم خصوصی و جریان‌های فرامرزی داده‌های شخصی، با فناوری‌های مناسب قابل دستیابی هستند. فناوری‌های تقویت حریم خصوصی مانند سرویس‌های ایمیل رمزگذاری‌شده کاربرپسند و دستیار‌های شخصی‌سازی شده حریم خصوصی هوشمند، که اولویت‌های حریم خصوصی کاربران را شناسایی می‌کنند، نمونه‌های عملی شده‌ای هستند که در این مسیر می‌تواند به عنوان راهنما عمل کنند. این فناوری‌ها پتانسیل حفظ حریم خصوصی را بدون آسیب رساندن به اتکای جامعه مدرن به جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌ها دارند.

 

منبع : فرارو