مغز ما همزمان با افزایش سن تغییر میکند و یافتههای علمی جدید هم نشان دادهاند که این تغییر واقعا دامنه گستردهای دارد.
متخصصان میگویند که اگرچه نمیتوان روندهای طبیعی پیری مغز را متوقف کرد، اما میتوان سبک زندگی مناسبی را برای کاهش سرعت این روندها انتخاب کرد. خواب شبانه باکیفیت، فعالیت بدنی منظم و تغذیه سالم همگی جزو مهمترین اصول در یک سبک زندگی سالم هستند.
در این مطلب میخواهیم شما را با شماری از عادتهایی آشنا کنیم که میتوانند سرعت روندهای پیری مغز را کاهش بدهند. پس اگر میخواهید مغز سالمتر و جوانتری داشته باشید، قطعا باید از عادتهای غذایی زیر دوری کنید.
وقتی که درباره سلامت مغز صحبت میکنیم، در درجه اول باید به استفاده مطلوب از میوههای طبیعی در طول روز توجه داشته باشیم و این کار را هر روز با جدیت ادامه بدهیم. میوههایی مانند بلوبری حاوی ترکیباتی هستند که به ارتقای سلامت مغز کمک میکنند. یافتههای علمی نشان دادهاند که اگر مصرف میوههای طبیعی را در درازمدت ادامه بدهید، در تستهای ارزیابی حافظه کلامی نتیجه بهتری میگیرید.
ماهی یکی دیگر از مهمترین مواد غذایی برای محافظت از سلامت مغز است که باید جایگاه ویژهای در رژیم غذایی داشته باشد. پیشنهاد متخصصان این است که بزرگسالان سالم حتما در هر هفته 240 گرم ماهی بخورند. یک تحلیل جامع در همین زمینه نشان میدهد که خوردن ماهی بهطور منظم و مرتب با کاهش 20 درصدی خطر ابتلا به زوال عقل مرتبط است. مطالعه دیگری که در Frontiers in Aging Neuroscience منتشر شده هم نشان میدهد که اسیدهای چرب غیراشباع و چندزنجیرهای امگا-3 که در ماهی یافت میشوند، ترکیبات مهمی برای محافظت از عصبها دارند و میتوانند به درمان بعضی از اختلالات عصبی کمک کنند.
قبل از اینکه خودسرانه زرده تخممرغ را نادیده بگیرید و برای همیشه آن را دور بریزید، باید از جنبههای مختلفی به این موضوع فکر کنید. زرده تخممرغ بهعنوان غنیترین منبع برای دریافت کولین شناخته میشود که ماده مغذی مهمی است و نقش مثبتی در سلامت مغز دارد. پس اگر تخممرغ را کامل مصرف کنید، هم از فواید کولین بهرهمند میشوید و هم از فواید مواد مغذی دیگر مانند لوتئین و ویتامین D.
یکی از بهترین خوراکیهایی که باید هر روز از آن برای محافظت از مغز استفاده کنید، گردو است. یافتههای علمی نشان دادهاند که مصرف گردو میتواند ابتلا به زوال شناختی را در گروههای پرخطر به تاخیر بیندازد. شما میتوانید مقداری گردو را به صبحانه یا میانوعدههای روزانه اضافه کنید تا از این طریق به ارتقای سلامت مغز خودتان کمک کرده باشید.
افت شنوایی با زوال عقل مرتبط است. طبق تحقیقات، افراد مسنی که دچار افت شنوایی شده اند، احتمال ابتلا به زوال عقل در آنها به میزان چشمگیری بیشتر است. احتمالا فشار ناشی از تلاش برای شنیدن بار سنگینی بر دوش مغز میگذارد یا آنکه افت شنوایی منجر به انزوای اجتماعی میشود که این مسأله خود یکی از ریسک فاکتورهای بروز زوال عقل شناخته شده است.
تحقیقی در سال ۲۰۱۲ بر روی موشها نشان داد موشهایی که در اثر الکل بیش از اندازه به مرحلهای معادل مستی رسیده بودند، تولید سلولهای عصبی در بخش هیپوکامپوس مغز آنها نزدیک به ۴۰ درصد کاهش یافت. هیپوکامپوس ناحیهای در مغز است که در بعضی انواع یادگیری نقش دارد. این رفتار در دراز مدت تأثیر زیادی در یادگیری و حافظه دارد.
سلامت قلب ارتباط مستقیمی با سلامت مغز دارد. در حقیقت هر چه که برای قلب خوب باشد، برای مغز هم خوب است. وقتی قلب شما تحت فشار باشد و گردش خون در مغز به درستی صورت نگیرد، مغز سریعتر پیر میشود. تحقیقی در سال ۲۰۱۷ نشان داد افراد میانسالی که ریسک فاکتورهای مشکلات عروقی مثل فشار خون و دیابت را دارند، با بالا رفتن سن احتمال ابتلا به زوال عقل در آنها بیشتر میشود.
هنگام کار، موتور سواری، دوچرخه سواری و ... از کلاه ایمنی استفاده نمیکنید
تحقیقات جدید نشان میدهد شدت ضربهی مغزی و سن وقوع آن میتواند روی ریسک بروز زوال عقل تأثیر بگذارد. در پژوهشی در سال ۲۰۱۸ مشاهده شد افرادی که در گذشته تجربهی ضربهی مغزی را داشتند، ریسک ابتلا به زوال عقل در آنها ۲۴ درصد بیشتر از کسانی بود که هرگز چنین تجربهای نداشتند. همچنین پژوهشگران در این تحقیق متوجه شدند اگر در دههی بیست زندگی خود ضربه مغزی شوید، خطر ابتلا به زوال عقل در دههی پنجاه زندگی تان به میزان ۶۰ درصد افزایش پیدا میکند.
عدم تحرک یکی دیگر از ریسک فاکتورهای ابتلا به زوال عقل است. تحقیقات نشان داده است هر چه فعالیت بدنی کمتر باشد خطر ابتلا به زوال عقل به میزان زیادی بالا میرود.
ورزش دادن مغز یکی از راههای مؤثر در حفظ سلامت مغز است. تحقیقات نشان میدهد. آموزشهای شناختی، سرعت افت تواناییهای شناختی در بعضی موارد مثل پردازش اطلاعات یا حافظه را دست کم به مدت چند سال بعد از زمان آموزش کم میکند. البته هنوز شواهد کافی وجود ندارد که ثابت کند بازیهای ذهنی رایج میتوانند جلوی افت تواناییهای شناختی یا بیماریهایی مثل آلزایمر را بگینرد. با این حال، به چالش کشیدن ذهن با مطالعه کردن و حل جدول و پازل سودوکو ضرری ندارد و احتمالا میتواند برای مغز مفید باشد.
سرعت روند ابتلا به زوال عقل در افرادی که تحصیلات بالاتری دارند کمتر است. وقتی چیزی یاد میگیرید، ارتباطات جدیدی در مغزتان شکل میگیرد و این مسأله انعطاف پذیری مغز را بیشتر میکند. این کار مثل آن است که پول بیشتری در حساب پس انداز بازنشستگی تان بگذارید، بنابراین وقتی بازنشسته میشوید و مغزتان کند میشود میتوانید از آن حساب پول برداشت کنید.
همانطور که انجام بسیاری از کارها با وجود خانواده و دوستان راحتتر میشود، حفظ سلامت مغز هم با حفظ ارتباطات اجتماعی سادهتر است. تحقیقات نشان داده است هر چه فعالیت اجتماعی بیشتر باشد سرعت تحلیل رفتن تواناییهای شناختی کمتر میشود. داشتن ارتباط اجتماعی اضطراب را کم میکند و از طرفی دیگر، ارتباط قویای بین اضطراب و بروز مشکلات مغزی با افزایش سن وجود دارد.
اضطراب صدمات زیادی به مغز وارد میکند. طبق تحقیقات، هر چه فشار و اضطراب بیشتری متحمل شوید، خطر افت سریعتر تواناییهای شناختی و بروز بیماریهایی مثل آلزایمر در شما بالاتر میرود.
خواب کافی ندارید
با بالا رفتن سن، هر چه خواب کمتری داشته باشیم مغز ما زودتر پیر میشود. پژوهشگران با بررسی اسکن مغزی افراد و مدت خواب آنها پی بردند کسانی که کمتر میخوابیدند توانایی شناختی آنها با سرعت بیشتری تحلیل میرفت. به گفتهی محققان، دست کم هفت ساعت خواب شبانه برای حفظ سلامت مغز در بزرگسالان ضروری است.
سخن آخر
سلامت مغز مسألهای نیست که توجه به آن را به دوران پیری موکول کنیم. در دوران جوانی فرصتهای زیادی برای جلوگیری از بروز زوال مغز و آلزایمر در دهههای بعدی زندگی وجود دارد که در صورت غفلت آنها را از دست خواهید داد.
مجله اینترنتی تابناک جوان