" چهل شاهد" چه کسانی بودند؟

سال 1360 گروه فيلمبرداري «چهل شاهد» براي ثبت مستندهاي جنگ شكل گرفت و سال 1364 «شاهدان ايثار» با هدف تكميل اطلاعات تصويري جنگ در سپاه تشكيل شد. اعضای فیلمبرداری «چهل شاهد» اغلب دانش‌آموزان ممتاز دبیرستان‌های اهواز و خوزستان بودند که با فراگیری یک دوره آموزشی خیلی کوتاه، بعد‌ها توانستند جزو بهترین وقایع‌نگاران دوران جنگ باشند.

از آن جا که توجه به بحث تصویربرداری از جنگ در سال‌های آغازین با مشکلاتی همراه بود، این گروه جوان توانست خلا‌هایی که سازمان صدا‌وسیما، وزارت فرهنگ و بعضا گروه‌های خصوصی برای حضور در جبهه‌ها داشتند، جبران کند. ضمن آن که به گفته مسؤول ستاد تبلیغات جبهه و جنگ، «تربیت نیروی سپاه برای تصویربرداری مانع از ممانعت نیرو‌های مسلح برای گرفتن فیلم می‌شد.» البته این تنها یک مساله بود، چون بعضا شرایط حضور در نقاط مختلف جبهه فراهم بود. اما عواملی همچون ترس و برخی دیگر از موانع، موجب شد که تنها تصویرگران ناب جنگ گروه «چهل شاهد» باشند و بسیاری از صحنه‌های تاریخی و حماسی از چشم دوربین دیگر افراد جابماند.

اما چگونگی تشکیل تصویربرداران «چهل شاهد» از یک فرد آغاز شد، «اکبر اورعی» در آن سال‌ها گزارشگر رادیو بود. او با موافقت «کمال خرازی» که در آن زمان مسؤولیت ستاد تبلیغات جنگ و شورای عالی دفاع را بر عهده داشت با یک دوربین کلید تصویربرداری از وقایع جنگ را زد. او در گفت‌وگویی می‌گوید: «در ایام گزارشگری رادیو، دائما تصور می‌کردم فیلم خیلی بهتر از صداست. در همان زمان با آقای خرازی آشنا شدم. با موافقت او و همکاری سیف‌الله صمدیان با ۲۰ دوربین و چهل جوان، کار را آغاز کردیم.»

حرکت چهل بسیجی با ۲۰ دوربین در سال ۱۳۶۰ به قول «اکبر اورعی» اتفاق خجسته‌ای بود و وجود افرادی که هم «بسیجی» باشند و هم «هوشمند» و هم اهل «خوزستان» موقعیتی را فراهم می‌کرد تا به قول «غلامعلی رجایی» با یک سوت آن‌ها را جمع کرده و به مناطق عملیاتی اعزام کنند.

اعضای فیلمبردار «چهل شاهد» به کمک «محمد اقتصاد» که از فیلمبرداران اهواز در شرکت نفت بود و «سیف الله صمدیان» که در آن زمان در خبرگزاری فعال بود و «ا کبر اورعی» با حداقل امکانات دوربین‌های ۸ میلیمتری آشنا شدند. اورعی می‌گوید: «به آن‌ها آموزش دادیم که کار ثبت ”تاریخ جنگ” است. زشت و زیبا هم ندارد.»، اما غلامعلی رجایی که تقریبا تمامی تصویربرداری از پایگاه او صادر می‌شد، اعتقاد داشت که باید مواظب تصاویر بود تا جنبه راهبردی داشته باشد و خدای نکرده جلف و نامناسب گرفته نشود.

حالا بعد از آغاز کار و تا به امروز این جمله را تصدیق می‌کند که «تصاویری که گروه “چهل شاهد” می‌گرفتند بکر و ناب در عملیات‌ها بود.» حرکتی را که گروه «چهل شاهد» طی می‌کرد، از نظر نظامی اهمیت بسزایی داشت و حضور پیش از طلوع خورشید و بازگشت قبل از غروب آفتاب این جمله اکبر اورعی را تکمیل می‌کند که این «سرمایه تنها در گرو دوستی و محبت گروه بود.»

نخستین تصویر‌های این گروه را سیف‌الله صمدیان تکه تکه کرد و با تدوین و موسیقی از تلویزیون پخش شد. اما فیلم‌های بعدی اغلب بدون دست کاری به تصویر درآمد و به صورت ۱۶ میلیمتری در تلویزیون آرشیو شد. بسیاری از تصاویر مستند «چهل شاهد» بدون ذکر نام فیلمبرداران آن پخش می‌شد و در نهایت این گروه از عملیات «فتح المبین» تا «خیبر» در سال ۱۳۶۲ با اکبر اورعی همراه بود. بعد از این سال به دلیل اختلافات فکری،  سرپرستی گروه به «علی شیخ الاسلام» سپرده شد.

ادامه دارد...