اهمیت کتاب در بالا رفتن سطح سواد اجتماعی چگونه است؟

به نظر شما کتاب و کتاب خوانی تا چه اندازه در بالا رفتن سواد اجتماعی یک جامعه تاثیرگذار است؟ قطعا این سوال را از هر شخصی بپرسید چشم بسته پاسخ می‌دهد: خیلی زیاد! اما این مسئله باید از جنبه‌های زیادی، چون فرهنگ اجتماعی مردم یک جامعه، روانشناسی، ادبیات، جامعه شناسی و... مورد بررسی و تحلیل قرار بگیرد و نمی‌توان به همین سادگی با یک جواب تک کلمه‌ای به نتیجه ایدئالی برسیم. اما در نهایت آن چیزی که مسلم است این است که کتاب یکی از ارکان اصلی رشد و تربیت فرهنگی-اجتماعی هر جامعه‌ای به شمار می‌رود.پیش از آنکه به سراغ بحث اصلی برویم به این سوال در ذهن خود پاسخ دهید: آیا از ۲۴ ساعت زمانی که در طول شبانه روز در اختیار دارید تنها ۱۵ دقیقه از آن را به مطالعه کتاب اختصاص می‌دهید؟ اگر پاسختان به این سوال منفی است حتما تا انتهای این مطلب با من همراه باشید.

اجازه دهید بررسی این بحث را با طرح یک سوال مهم آغاز کنیم؛ چرا در برخی جوامع کتاب یک عضو جدایی ناپذیر از افراد آن جامعه است و در جامعه‌ای دیگر کتاب و کتاب خوانی جایگاه چندان محکمی ندارد؟ درست‌تر این است که بپرسم چرا از کتاب فراری هستیم و ترجیح می‌دهیم هر فعالیت اضافه‌ای در اوقات مرده خود انجام دهیم جز خواندن چند صفحه از یک کتاب؟!
اغراق نیست اگر بگوییم کتاب یکی از نماد‌های رشد فکری و آگاهی یک جامعه است. با مقایسه میزان پیشرفت جوامع مدنی و مدرن و ارتباط این پیشرفت با سطح علاقه‌مندی افراد آن کشور به کتاب، به خوبی از ارتباط مستقیمی که میان کتاب و سطح پیشرفت جوامع وجود دارد آگاه خواهید شد.

طبق آمار و بررسی‌های انجام شده از سوی ستاد‌های فرهنگی، کشور‌های شرقی بسیار بیشتر از کشور‌های غربی برای مطالعه وقت می‌گذارند. طبق همین آمار کشور چین، بیشترین سرانه مطالعه را به خود اختصاص داده است. فکر می‌کنم دیگر نیازی نیست از اهمیت کتاب در بالا رفتن سطح سواد اجتماعی جوامع بگویم؛ کافی‌ست خودتان این آمار را با میزان موفقیت چین در اختصاص دادن سهم زیادی از بازار‌های اقتصادی جهانی به خود را مقایسه کنید!
هند، چین، تایلند و فیلیپین جزو اولین کشور‌ها در میزان مطالعه هستند و با کمی مطالعه سطح فرهنگ در این جوامع می‌توان به وضوح رد پایی از این علاقه به کتاب را پیدا کرد. اگرچه در اروپا نیز طی سال‌های اخیر بحث مطالعه به یک تفریح تبدیل شده است تا جایی که اروپایی‌ها ترجیح می‌دهند برای خرید کتاب بیشتر از رفتن به تعطیلات هزینه کنند.
علاوه بر این موارد، کشور استونی، نروژ و چک از دیگر کشور‌هایی هستند که مردمان آن‌ها علاقه بسیار شدیدی به کتاب دارند. با کمی مطالعه راجع‌به سواد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی این کشور‌ها خودتان از میزان تاثیر و اهمیت کتاب در بالا رفتن سطح سواد اجتماعی آنان آگاه خواهید شد.

احتمالا تشخیص اینکه کدام کشور یا کدام جوامع سطح فرهنگی و اجتماعی بالاتری دارند چندان سخت نباشد چراکه این سواد اجتماعی در ارتباط افراد جامعه با یکدیگر به خوبی نمودار است. اما چگونه باید از پایین بودن سطح سواد اجتماعی یک جامعه باخبر شویم؟ برای مثال اگر کشوری از نظر اقتصادی پیشرفت خوبی کرده باشد حتما به این معنی است که سواد اجتماعی بالایی نیز دارد؟ خیر.
بهترین مکان برای دریافتن سطح سواد اجتماعی افراد یک جامعه، محاکم قضایی آن کشور است! محاکم قضایی همان جایی است که اساسا با افرادی سروکله می‌زند که در ارتباط با "یکدیگر" دچار مشکل شده و حالا برای حق و حق خواهی از یک فرد عادل درخواست کمک دارند. متاسفانه کشور ما با بیش از میلیون‌ها پرونده جدید در محاکم قضایی و بیشترین آمار خشونت و نزاع‌های خیابانی، در صدر جدول کشور‌هایی با خشونت بالا قرار گرفته است و این ارتباط مستقیمی با پایین بودن سرانه مطالعه در کشور دارد.

چرا افراد یک جامعه نمی‌توانند یک ارتباط موثر، سالم و طبق استاندارد‌های سواد اجتماعی با یکدیگر داشته باشند؟ چون یکی از مهارت‌های اساسی یعنی مهارت ارتباط را نیاموخته‌اند و این مهارت همان چیزی است که بیش از درس و کلاس و مدرسه، از راه مطالعه حاصل می‌شود.

حال که از اهمیت کتاب در بالا رفتن سطح سواد اجتماعی کشور خودمان آگاه شدید، ممکن است بخواهید بدانید علت عدم علاقه یا تمایل افراد جامعه به کتاب خواندن چیست؟ چگونه می‌توان این معضل را از ریشه حل کرد؟ طبق مطالعات و پژوهش‌های انجام شده زیربنای گرایش و علاقه به کتاب خواندن ابتدا خانواده و سپس مدرسه است. خانواده اولین محیطی است که فرد در آن چشم باز کرده، خو گرفته، رشد و تربیت می‌شود.
اگر در خانه‌ای کتاب و کتاب خوانی جایگاه ویژه‌ای داشته باشد، فرزندان رشد یافته در این خانه غریبه با کتاب نخواهند شد. کودکی که همواره در دست والدین خود تلفن همراه می‌بیند هیچگاه ترغیب نمی‌شود برای سرگرم شدن به سمت کتاب برود؛ حتی اگر یک کتابخانه بسیار بزرگ و مهیج در خانه داشته باشید! بلکه این کودک هم ترجیح می‌دهد راه شما را برای سرگرمی و اوقات فراغت خود در پیش بگیرد. بهتر است در ابتدا برای فرزندان خود کتاب داستان کوتاه در سطح سن آن‌ها تهیه کنید تا جذب مطالعه شوند.
سنین ابتدایی مهم‌ترین سنین زندگی هر فرد است چراکه شخصیت وی در حال شکل گیری می‌باشد. با این حال فرزند شما از حدودا ۶ سالگی به بعد نصف روز خود را در مدرسه سپری می‌کند؛ بنابراین مدارس نیز نقش ویژه‌ای در شکل گیری علاقه و تمایل به کتابخوانی در افراد دارند. صرفا با راه اندازی یک کتابخانه که معمولا جذابیت زیادی هم ندارند و تنها از روی کسب تکلیف در گوشه‌ای از سالن مدرسه قرار گرفته‌اند نمی‌توان دانش آموزان را به خواندن کتاب ترغیب کرد. آموزش و پرورش، مدیران و معلمان باید برنامه‌های دقیق‌تری برای ایجاد گرایش به کتاب خواندن دانش آموزان داشته باشند.

احتمالا این جمله طلایی را شنیده‌اید که باید از خودمان شروع کنیم! اگر از کودکی به خواندن کتاب ترغیب نشده‌اید یا اطرافیانتان علاقه‌ای به خواندن کتاب ندارند، شما آن کسی باشید که تنها با چند دقیقه مطالعه در طول روز، می‌خواهد سهمی در بهبود وضعیت فرهنگی و اجتماعی جامعه خود داشته باشد.
چراکه اگر شما این کار را انجام دهید، به عنوان یک مادر، پدر، فرزند، برادر یا حتی دوست این تاثیر مثبت را بر روی دیگران نیز خواهید گذاشت. از ضرورت و اهمیت کتاب در بالا رفتن سطح سواد اجتماعی غافل نشوید و از همین امروز خواندن ۱۵ دقیقه کتاب قبل از خواب را با کتاب‌هایی که دوست دارید آغاز کنید؛ این کتاب می‌تواند حتی یک کتاب آشپزی باشد. در آغاز مسئله مهم این است که لذت گرفتن کتاب در دست و تورق آن را بچشید.