زیر سایه بی برقی! /چه کسی آسیب‌های قطعی برق را تقبل می‌کند؟

 گرمای زودرس، نبود نیروگاه های برق آبی و حضور ناخوانده رمزارزها بهانه ای شدند تا صنعت برق بار خود را بر دوش آن بگذارد و خاموشی را مهمان خانه های مردم کند. هرچند که نمی توان این دلایل را به طور کامل نادیده گرفت اما به اعتقاد کارشناسان قطعا اگر مدیریت درست وجود داشت اوضاع کشور اکنون اینگونه نبود.

وقوع خاموشی های پی در پی و البته بدون برنامه و اطلاع قبلی، مشکلات زیادی را برای صنوف مختلف به وجود آورده و بسیاری از مردم در اطراف تهران و استان های دیگر نسبت به این مساله معترض شده اند، هرچند که ظاهرا این موضوع چندان برای وزارت نیرو در اولویت قرار نداشت و قرار بود صبح امروز قطار پویش به راه بیفتد امادر لحظات آخر این قطار متوقف و بالاخره وزیر نیرو عازم جلسه اضطراری ستاد مدیریت برق شد.

سوالی که مطرح می شود این است که باتوجه به اینکه از زمستان سال گذشته هشدارها برای تابستان سخت در حوزه برق از سوی همین مسوولان داده می شد چرا چاره ای برای آن نیندیشیدند؟! آنطور که اعلام کردند رمزارزهای مجاز و غیر مجاز ۲۰۰۰ مگاوات را به خود اختصاص دادند اما کشور اکنون با ۱۰ هزار مگاوات کمبود برق مواجه بوده و نکته جالب این است که اردیبهشت ماه امسال میزان کمبود ۳۰۰۰ مگاوات اعلام شده بود و ی دو ماه این عدد ۷۰۰۰ مگاوات افزایش یافته است!

سوال دیگری که مطرح می شود این است که باتوجه به تعطیلی مدارس و دانشگاه ها و کاهش ساعت فعالیت مغازه ها و حتی دورکاری کارمندان چگونه میزان مصرف برق افزایش یافته است؟ حتی اگر فرض کنیم که گرمای زودرس موجب افزایش استفاده از وسایل سرمایشی و مصرف برق شده است بازهم تعطیلی بسیاری از مراکز باید روی این موضوع اثر می گذاشت.

آن طور که محمد حسن متولی زاده - مدیرعامل شرکت توانیر در روزهای اخیر اعلام کرده مشکل این است که برق ارزان را در اختیار مشترکان قرار می دهیم. طبق گفته های او امسال گرمای بسیار شدید باعث شد تا مصرف برق افزایش یابد و این افزایش در ابعاد مختلفی صورت گرفته است،  حدود ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ مگاوات مصرف چاه‌های کشاورزی است. مساله‌ی بعدی دستگاه‌های سرمایشی بوده که بسیار زودتر از موعد وارد مدار شدند و ۴۰ درصد از مصارف را به خود اختصاص دادند.

به گفته مدیرعامل توانیر  اگر پیک را ۶۰ هزار مگاوات در نظر بگیریم حجم زیادی از سوی وسائل سرمایشی به این بخش اختصاص یافته است. همچنین مراکز استخراج رمزارز نیز که حجم آن بسیار گسترش یافته ۲۰۰۰ مگاوات از میزان مصرف را شامل می‌شود. حدود یک ماه آینده شرایط اضطراری است و امید می‌رود با کمک مردم از این شرایط عبور کنیم، مسئله بعدی ما برای روزهای آتی است که گرمای شدیدتری در تمام نقاط کشور اتفاق خواهد افتاد؛ بنابراین، حساسیت این هفته و هفته آتی بیشتر است و باید توجه دقیق‌تری صورت گیرد.

 این مقام مسوول صنعت برق همچنین با اشاره به اینکه امسال بارها اعلام شد سال ۱۴۰۰ از چند جهت سالی استثنایی است، گفت: گرمای بی‌سابقه در ایران و اغلب کشورهای جهان عامل اصلی رشد مصرف برق بود.

اما موضوعی که در این شرایط بحرانی قابل توجه است سکوت وزیر نیرو طی روزهای اخیر بوده، ظاهرا آخرین صحبت های اردکانیان در مورد برق و شرایط موجود مربوط به دوم تیرماه و دوازدهمین هفته پویش هر هفته-الف-ب-ایران می شود؛ او در آن مراسم گفت: این روزها  شرایط گرمای شدید هستیم، این در حالی است که هنوز در آغاز فصل تابستان قرار داشته و افزایش مصرف را شاهدیم به‌نحوی که پارسال در ۳۱ تیرماه اوج بار حدود ۵۸ هزار مگاوات را سپری کردیم و قله مصرف پارسال ظرفیت ۵۸ هزار و حدود ۳۰۰ مگاوات را داشت اما دیروز و امروز پیک بار به نزدیکی‌ ۶۲ هزار مگاوات رسیده و هنوز در آغاز این فصل هستیم.

به گفته او چهار سالی که حاوی دو سال از خشک‌ترین سال‌های نیم قرن اخیر و دو سال از تر سال‌ترین سال‌ها بود. مدیریت چنین سال‌هایی، مدیریت ویژه‌ای است و در عرصه کار بین بخشی آب و انرژی کارنامه بسیار خوبی از همدلی در سطح مدیران در داخل دولت و خارج از آن انجام شد. ان شالله با تدابیری که اندیشیده شده با تلاش شبانه روزی تلاشگران صنعت برق کشور چه در سازمان دولتی و چه در بخش خصوصی، همکاران دست اندرکار در نیروگاه‌های برق آبی، فعالین صنعت، همکاری و هماهنگی استانداران برای جابجایی‌های ضروری بار و از همه مهم‌تر هوشیاری و آگاهی و همیاری مردم در بخش‌های خانگی و تجاری بتوانیم با حداقل مشکل این فصل گرم و خشک را سپری بکنیم.

سکوت وزیر نیرو در حالی است که دیروز روحانی گفت: در خاموشی‌ها، مهم این است که مردم از ساعات آن مطلع باشند تا بتوانند پیش‌بینی و برنامه‌ریزی کنند؛ البته نسبت به مردم عزیزی که در این روزها دچار مشکل و رنج شدند، عذرخواهی می‌کنم و خواهش می‌کنم مقداری در مصرف برق صرفه‌جویی کنند.

روحانی همچنین وزارت نیرو  را در این زمینه مقصر ندانست اما تاکید کرد که منتها باید برای مردم توضیح دهد که مشکل چه بوده است و باید راه‌حل مشکل را اجرایی کنند.

به گفته رییس جمهور در ۸ سال گذشته حدود ۲۵۰۰ مگاوات به طور سالانه به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شده است این درحالی است که قبل از این دولت به طور متوسط سالانه ۱۷۰۰ مگاوات برق اضافه می‌شد، اما با این وجود بخاطر گرمای شدید و خشکسالی دچار مشکل می‌شویم.

 روحانی با بیان اینکه برق برای زندگی، آسایش، حیات مردم و تولید کشور اهمیت بسزایی دارد، تاکید کرده امسال دچار خشکسالی بی‌سابقه‌ای هستیم و میزان بارندگی نسبت به پارسال ۵۲ درصد کاهش داشته است و  ۷ هزار مگاوات تولید برق‌آبی کشور بخاطر کاهش آب سدها تقریباً قطع شده است. همچنین در روزهای گذشته نیروگاه بوشهر نیز بخاطر نیاز به تعمیرات از مدار خارج شده بود. لذا رنج و سختی فراوانی برای مردم ایجاد گردید.

با تمام این اوصاف این روزها به نظر می رسد تدابیر وزیر نیرو جواب نداده و اکنون جز برچسب مدیریت نادرست نمی توان نامی دیگر برای شرایط موجود گذاشت چراکه قطعا وقوع خاموشی ها قابل پیش بینی بود و دولت باید کاری اساسی برای آن می کرد و اکنون نیز باید پاسخگوی خسارات و مشکلاتی که در پی قطع برق برای مردم به وجود می آید باشد و حداقل به تاکید رییس جمهور برای مردم توضیح داده و راه حل را هرچه سریع تر اجرایی کند.

روز یکشنبه نیز جداولی درباره زمان‌بندی قطع برق منتشر شد. با این حال برخی شهروندان می‌گویند این قطعی‌هایی که آنها با آن روبه‌رو شده‌اند فراتر از این جداول انجام شده است. برخی شهروندان اعلام کرده‌‌اند که به مدت پنج ساعت پی‌درپی برق نداشته‌‌اند. برخی نیز‌‌ می‌گویند که در دو یا سه نوبت برق آنها به مدت دو ساعت قطع شده است.

مثلا در منطقه میدان پونک دو بار برق قطع شد که بار اول از ساعت حدود یازده صبح تا 3 بعد از ظهر قطع بود و سپس نیم‌ساعت بعد باز هم برق قطع شد و بیش از یک ساعت هم ادامه داشت. وضعیت قطعی برق به گونه‌‌‌ای شده است که برخی شهروندان صبح‌ها در محل کار خود و برخی در دو نوبت پس از بازگشت به منزل با این مشکل رو به رو بوده‌‌اند.

مسئولان گرمای شدید هوا و مصرف بالای برق در اثر استفاده از لوازم سرمایشی را باعث این قطعی‌ها‌‌ می‌دانند. با این حال بسیاری از مردم استخراج رمزارزها را سبب‌ساز این اتفاق‌‌ می‌دانند. گذشته از علت اصلی، قطعی برق که مشکلات زیادی برای مردم به همراه داشته منجر به نارضایتی‌هایی شده است.

بیشترین آسیب ناشی از قطعی برق همانطور که پیش از این نیز مطرح شده بود به حوزه سلامت وارد می‌شود. پیش از این کاهش فشار دستگاه‌های اکسیژن بیماران مبتلا به کرونا در بیمارستان‌ها بیان شده بود. معمولا بیمارستان‌های کلانشهرها دارای برق اضطراری هستند، اما بین قطع برق شهری و به کار افتادن برق اضطراری یک فاصله زمانی وجود دارد که در این میان فشار اکسیژن را کاهش‌‌ می‌دهد.

به گفته پزشکان همین موضوع‌‌ می‌تواند باعث آسیب دیدن بیماران شود. مضافا آنکه قدیمی بودن تجهیزات برخی بیمارستان‌ها باعث‌‌ می‌شود که قطعی برق به این تجهیزات آسیب وارد کند. قطعی برق حتی خارج از بیمارستان‌ها نیز سلامت بیماران را هدف گرفته است. برخی بیماران به دلیل کاهش تخت‌های ‌‌‌آی سی یو، در خانه تحت مراقبت قرار می‌گیرند و بخشی از تکنولوژی که بالای سرشان در منزل است، برقی است و اگر برق قطع شود، نمی‌توان وضعیت آنها و سطح اکسیژن خون و... را رصد کرد و ممکن است آسیب جدی به آنها وارد شود.پیش از این نیز محمدعلی محسنی بندپی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی از ایجاد مشکل در روند واکسیناسیون کرونا به دلیل قطع برق خبر داده و گفته بود:«قطعی برق مشکلاتی را در روند واکسیناسیون به وجود آورده است، چون مراکز بهداشتی به دستگاه‌های خنک کننده مجهز نیست و طبیعتا نگهداری واکسن که به مراقبت‌های خاصی نیاز دارد، با مشکل مواجه می‌شود.» در این میان مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق هشدار داده که حتی برق مراکز درمانی و حساس نیز احتمالا قطع شود.

در روزهای گذشته هم خاموشی چراغ‌های راهنمایی دوباره اتفاق افتاده است. این در حالی است که پیش از این مسئولان پلیس راهور تهران قطع برق و کم شدن دید رانندگان را باعث افزایش آمار تصادفات خسارتی و جرحی دانسته بودند. از کار افتادن آسانسورها نیز از جمله مواردی است که قطعی برق برای شهروندان ایجاد‌‌ می‌کند. یکی از کاربران‌‌ می‌نویسد:

«من نیروی آتش نشان تهران هستم. امروز به خاطر قطعی برق مکرر بارها و بارها اعزام شدیم؛ ماموریت‌های مختلفی از گرفتار شدن در آسانسور که باعث ترس و نگرانی زیادی‌‌ می‌شود تا آتش‌سوزی پست‌های برق که این نیز به سیستم‌های برقی خسارت‌های زیادی وارد‌‌ می‌کند.» ماه گذشته نیز آتش‌نشانی تبریز از گرفتار شدن دست‌کم ۱۰۰ شهروند در آسانسور به دلیل قطع اعلام نشده برق خبر داده بود.

یکی دیگر از مشکلات قطعی برق که گریبان مردم را گرفته قطع شدن اینترنت است؛ طوری‌که حتی علاوه بر اینترنت‌های خانگی متصل به تلفن ثابت کاربران اپراتورهای تلفن همراه هم در برخی ساعات روز اینترنت ندارند. این در حالیست که در روزهای شیوع کرونا بسیاری از مشاغل دورکار هستند، حالا با قطع اینترنت صاحبان این مشاغل با مشکلات زیادی مواجه شده‌اند.

همچنین برخی از گروه‌های شغلی وابسته به شبکه‌های مجازی مانند فروشگاه‌های اینترنتی در وضعیت قطع برق و اینترنت با مشکلات عدیده و ضرر و زیان‌های زیادی مواجه هستند. انتقادات به قطع اینترنت سبب شد روز گذشته وزیر ارتباطات با بیان این‌که قطع برق سبب شده آنتن‌های تلفن همراه از دسترس خارج شود در یک پیام توئیتری عذرخواهی کند.

آذری جهرمی در این‌باره نوشت: «همه باید پاسخگو باشند. باتری دکل‌های تلفن همراه برای ۲ساعت پاسخگوی قطع برقند؛ پس از دشارژ کامل، نیازمند ۸ساعت اتصال به شارژند تا به طور کامل شارژ شوند. متاسفانه در برخی نواحی هشت ساعت برق مستمر شهری در دسترس نیست. در تلاش برای بهبودیم و از مشکل به‌وجود آمده پوزش می‌طلبیم.»

خسارت‌های اقتصادی به صنایع بزرگ و مشاغل خرد نیز از جمله مواردی است که در قطعی برق کمتر در نظر گرفته می‌شود. آسیب وارد شدن به لوازم خانگی با هزینه‌های هنگفتی که در سال‌های اخیر پیدا کرده‌‌اند از دیگر تبعات قطعی برق است که عموم مردم از آن شکایت دارند. نه تنها لوازم خانگی بلکه تاسیسات خانگی نیز از این موضوع آسیب می‌بینند.

به دلیل قطعی برق، پمپ آب برخی ساختمان‌ها نیز از کار می‌افتد که به این ترتیب شهروندان در دو سه نوبت هم از آب و هم از برق محروم می‌شوند. یکی از شهروندان در ارتباط با آسیب دیدن تجهیزات ساختمانی خود می‌گوید: سری گذشته که قطعی برق اتفاق افتاد رله موتورخانه ساختمان ما سوخت و مجبور شدیم دوباره هزینه خرید رله و تعمیرکار بپردازیم.

متاسفانه به دلیل تحریم‌ها جنس‌هایی که در بازار هستند چینی و جنس نامرغوب هستند و قطعی برق دوباره‌‌ می‌تواند به ما خسارت وارد کند. با یک قطعی برق به ما چند ضرر وارد‌‌ می‌شود؛ یکی مشکلاتی است که با نبود برق مثل فاسد شدن مواد غذایی و... اتفاق‌‌ می‌افتد و خسارت‌های دیگری که به لوازم منزل مثل یخچال، تلویزیون یا لوازم ساختمان وارد‌‌ می‌شود.

هیچ کس هم هزینه این خسارت‌ها را به ما پرداخت نمی‌کند. از سوی دیگر قطعی برق خسارت‌های آموزشی نیز در پی داشته است؛ این قطعی‌ها امتحانات پایان ترم دانش‌آموزان و دانشجویان را که به صورت مجازی برگزار‌‌ می‌شود، نیز مختل کرده است. یکی از دانشجویان‌‌ می‌گوید:«دیروز امتحان پایان ترم داشتم. پای کامپیوتر نشسته بودم و داشتم امتحان‌‌ می‌دادم که ناگهان برق رفت. در یک لحظه همه زحمات یک ترم را نابود شده دیدم.

با نمره «صفر»ی که به کارنامه‌ام اضافه‌‌ می‌شود شاید مشروط شوم.» ماه گذشته نیز شطرنج‌بازان ایران که در رقابت‌های قهرمانی آسیا به صورت مجازی شرکت کرده بودند به دلیل قطعی برق، از این مسابقات بازماندند و بازنده اعلام شدند. حال می‌توان پرسید چه کسی و یا کدام دستگاه پاسخ‌گوی خسارت‌های جانی، مالی و ... وارد شده به مردم خواهد بود؟ آیا وزارت نیرو توان پرداخت خسارت‌های جبران‌ناپذیر مثل بازنده اعلام شدن شطرنج‌بازان ایران، مردود شدن دانشجویان در امتحانات و خسارت‌های جانی را دارد؟