گرمازدگی شرایطی است که در اثر گرمای بیش از حد بدن شما ایجاد شده و معمولا درنتیجه ی قرار گرفتن طولانی بدن در دماهای بالا میباشد. گرمازدگی شدید درصورتی که دمای بدن به 40 درجه سانتیگراد و یا بالاتر برسد ایجاد میشود که این وضعیت در تابستان شایعتر است. گرمازدگی احتیاج به رسیدگی و درمان سریع دارد، در غیر این صورت میتواند به سرعت به مغز، قلب، کلیه ها و عضلات شما آسیب برساند. تأخیر طولانی در درمان ممکن است منجر به آسیب بیشتر، عوارض جدی و یا حتی مرگ شود.
دلایل بیماری گرمازدگی:
ترکیب گرمای بدن با گرمای محیط دمای مرکزی نامیده می شود. این به معنی دمای داخلی بدن است. بدن برای حفظ درجه حرارت مرکزی طبیعی که تقریباً ۹۸.۶ فارنهایت (۳۷ درجه سانتیگراد) است نیاز به دریافت گرما از محیط یا از دست دادن گرما دارد. در صورت بروز مشکل در عدم توانایی بدن در خنک کردن دمای مرکزی خود، گرمازدگی اتفاق میافتد.
در هوای گرم بدن عمدتا با تعریق خنک می شود. تبخیر عرق دمای بدن را تنظیم می کند. با این حال، وقتی در هوای گرم و مرطوب بیش از حد ورزش کنید یا فعالیت سنگین داشته باشید، بدن قادر به خنک کردن خود نخواهد بود. در نتیجه ممکن است دچارگرمازدگی، خفیف ترین نوع بیماری مرتبط با گرما، شوید.
علائم گرماگرفتگی معمولاً شامل تعریق شدید، خستگی، تشنگی و کرامپ یا گرفتگی عضلات است. درمان سریع نیز معمولاً از پیشرفت علائم آن جلوگیری می کند. گرما گرفتگی را می توان با نوشیدن مایعات یا نوشیدنی های ورزشی حاوی الکترولیتها، رفتن به مکان خنک تر مانند اتاق با تهویه مطبوع یا زیر سایه و استراحت، درمان کرد.
عمده ترین دلایل گرمازدگی عبارتند از:
قرار گرفتن در معرض هوای بسیار گرم: در گرمازدگی کلاسیک، قرار گرفتن در دماهای بالا می تواند منجر به بالا رفتن دمای مرکزی بدن شود. این نوع گرمازدگی معمولا با قرار گرفتن در هوای گرم و مرطوب، بخصوص در مدت زمانهای طولانی، ایجاد می شود. این اتفاق معمولا در افراد مسن یا افرادی که دچار بیماریهای زمینهای هستند رخ میدهد.
فعالیت شدید: گرمازدگی ناشی از افزایش دمای مرکزی بدن میتواند در نتیجه فعالیت شدید بدنی در هوای گرم باشد. این اتفاق برای افرادی که در دمای بالا ورزش و یا فعالیت میکنند رخ داده و عادت نداشتن به این دماها میتواند این وضعیت را در افراد تشدید کند.
در هر دو حالت گرمازدگی وضعیت فرد میتواند ناشی از موارد زیر باشد:
لباس زیاد: در نتیجه تعریق و تبخیر آن از سطح بدن، دمای بدن پااین میآید. درصورتی که فرد لباس زیاد به تن داشته باشد، این لباسها مانع از تعریق فرد میشود.
نوشیدن الکل: نوشیدن الکل توانایی بدن در تنظیم دما را کاهش میدهد.
دهیدره شدن:درصورتی که آب کافی ننوشیده باشید، آب بدن شما کاهش یافته و تعریق صورت نمیگیرد.
علائم گرمازدگی چیست؟
دمای بالای بدن: دمای مرکزی بدن (که توسط دماسنج از طریق مقعد اندازه گیری می شود) به بیش از 40 درجه سانتیگراد برسد.
تغییر وضعیت ذهنی یا رفتاری: سردرگمی، آشفتگی، اشکال در گفتار، تحریکپذیری، دلهره ، تشنج و کما همگی می توانند از علائم گرمازدگی باشند.
تغییر در تعریق:در گرمازدگی ناشی از هوای گرم پوست شما احساس گرمی و خشکی خواهد کرد؛ درحالی که در صورت گرمازدگی بر اثر ورزش شدید پوست شما ممکن است احساس خشکی یا کمی رطوبت داشته باشد.
تهوع و استفراغ
گرگرفتگی پوست:پوست شما ممکن است بر اثر افزایش دما قرمز شود.
تنفس سریع: تنفس سرعت یافته و سطحی میشود.
افزایش ضربان قلب:نبض شما ممکن است به مقدار قابل توجهی افزایش یابد، چراکه استرس گرما فشار بسیار زیادی به قلب شما وارد میکند تا به خنک شدن بدن کمک کند.
سر درد:گرما زدگی میتواند در شما سردردهای کوبنده ایجاد کند.
چه عواملی سبب تشدید علائم گرمازدگی میشود؟
هرکسی ممکن است دچار گرمازدگی شود، اما برخی از عوامل باعث افزایش حساسیت به گرما می شوند. از جمله این عوامل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
سن بالا یا کم
خطر گرمازدگی در نوزادان و کودکان زیر ۴ سال و بزرگسالان بالای ۶۵ سال بیشتر است. توانایی بدن در تنظیم درجه حرارت در افراد کم سن و سال کاملاً تکامل نیافته است. در افراد مسن نیز ممکن است به دلیل بیماری، داروها یا سایر عوامل این توانایی کاهش یابد.
داروهای خاص
داروهایی که توانایی بدن در هیدراته ماندن و واکنش مناسب به گرما را تحت تأثیر قرار می دهند. این داروها شامل داروهای مورد استفاده برای درمان فشار خون بالا و مشکلات قلبی، کاهش علائم آلرژی، مسکن ها یا داروهای کاهنده علائم روانپزشکی از جمله داروهای ضد روان پریشی هستند.به علاوه برخی از داروهای غیرقانونی، مانند کوکائین و آمفتامین نیز می توانند دمای بدن را افزایش دهند.
چاقی
وزن اضافی بر توانایی بدن در تنظیم درجه حرارت تأثیر به سزایی دارد و موجب حفظ گرمای بیشتری می شود.
تغییرات ناگهانی دما
اگر به گرما عادت نداشته باشید، مستعد ابتلا به بیماری های مرتبط با گرما مانند گرمازدگی هستید. سفر از یک منطقه با آب و هوای سرد به مکانی با آب و هوای گرم یا زندگی در منطقه ای که موج گرمای اولیه داشته باشد، فرد را در معرض خطر بیماری مرتبط با گرما قرار میدهد. زیرا بدن فرصتی برای عادت به دمای بالاتر نداشته است.
شاخص حرارت بالا
شاخص گرما یک مقدار درجه حرارت واحد است که احساسی را که دمای خارج از منزل و رطوبت به فرد می دهد، در نظر می گیرد. وقتی رطوبت زیاد است، عرق به راحتی تبخیر نمی شود و بدن در خنک سازی با مشکل مواجه شده و فرد را مستعد گرما زدگی و گرماگرفتگی می کند. هنگامی که شاخص گرما ۹۱ درجه فارنهایت (۳۳ درجه سانتیگراد) یا بالاتر است، باید احتیاط کنید تا بدنتان را خنک نگه دارید.
در چه شرایطی مراجعه به پزشک الزامی است؟
اگر فکر می کنید دچار گرمازدگی شدهاید، در ابتدا لازم است که :
- تمام فعالیتهای خود را متوقف کرده و استراحت کنید.
- به مکان خنکتری بروید.
- آب خنک یا نوشیدنیهای ورزشی بنوشید.
در صورت وخیم شدن علائم در طی یک ساعت با پزشک خود تماس بگیرید. اگر با کسی هستید که علائم گرمازدگی دارد، در صورت گیجی یا آشفتگی، از دست دادن هوشیاری یا عدم توانایی در نوشیدن، فوراً به پزشک مراجعه کنید. اگر دمای مرکزی بدن (اندازه گیری توسط دماسنج مقعدی) به ۱۰۴ درجه فارنهایت (۴۰ درجه سانتیگراد) یا بالاتر برسد، به مراقبتهای پزشکی فوری نیاز خواهید داشت.
روشهای درمان گرمازدگی در خانه
درمان گرمازدگی، عوارض مرتبط با گرمازدگی بستگی به شدت آن دارد. درمان فوری گرمازدگی یک فوریت پزشکی است. اگر دیدید کسی دچار گرمازدگی شده، فوراً یک آمبولانس خبر کنید یا هر چه سریعتر او را به نزدیکترین بیمارستان برسانید. اولین اقدام، کاهش هر چه سریعتر دمای بدن فرد است
1. برای درمان گرمازدگی ماست بخورید
مصرف ماست با آب برای مقابله با گرمازدگی بسیار مفید است و پیشنهاد میشود برای درمان گرمازدگی ماست بخورید. دو قاشق ماست را با کمی نمک و پودر زیره در آب حل کرده و بنوشید. با نوشیدن 1 الی 2 لیوان دوغ در روزهای گرم میتوانید تا حد زیادی از گرمازدگی جلوگیری کنید.
ماست به دلیل داشتن آب باعث طراوت و سرد شدن بدنتان میشود. همچنین ماست شامل پروبیوتیکها، پروتئینها، مواد معدنی و ویتامین است که مواد مورد نیاز بدن شما را نیز تامین میکند.
2. حمام آب خنک بگیرید
حمام آب سرد و خنک اقدامی ضروری و اورژانسی در مقابله با گرمازدگی است. دوش گرفتن با آب سرد یا غوطهور شدن در وان به مدت 15 تا 20 دقیقه میتواند دمای بدن رو کاهش دهد و یکی از اقدامات ضروری و اورژانسی قبل از رساندن فرد گرمازده به بیمارستان است. این درمان توسط متخصصان نیز توصیه میشود زیرا خنکی آب باعث کاهش کلی درجه حرارت بدن میشود.
3. استفاده از طب چینی برای درمان گرمازدگی
در حال حاضر در بیشتر جهان و بخصوص در طب چینی استفاده از ماش افزایش یافته یکی از درمانهای اصلی برای گرمازدگی محسوب میشود. زیرا ماش گیاهی ضد تب در طبیعت است و جوشاندهی آن باعث دفع سموم بدن میشود. یک فنجان ماش را به همراه 3 فنجان آب بجوشانید و عصارهی آن را برای کاهش دمای بدنتان میل کنید.
4. استفاده از روغن های گیاهی برای درمان گرمازدگی
روغن نعناع، روغن اسطوخودوس، روغن زیتون یا روغن بادام رو به نسبتهای مساوی باهم مخلوط کرده و در پشت گردن، کف دست و داخل مچ دست بمالید. با اینکار شما به کاهش دمای بدنتان کمک میکنید. اسطوخودوس برای تسکین پوست در موقع آفتاب سوختگی و همچنین برای اعصاب نیز بسیار مفید است. روغن نعناع اثر خنک کنندگی برای بدن دارد و تب رو کاهش میدهد.
5. آب پیاز استفاده کنید
دو راه برای استفاده از آب پیاز در درمان گرمازدگی وجود دارد:
با دیدن علایم گرمازدگی و برای کاهش دمای بدنتان آب پیاز را در پشت گوش، زیر پا و روی قفسهی سینهی خود بمالید.
بعد از گرمازدگی یک قاشق چای خوری آب پیاز را با یک قاشق چایخوری عسل مخلوط کرده و میل کنید.
بهتر است که این مخلوط را تا چند روز بعد از گرمازدگی هم مصرف کنید تا کاملا علائم برطرف بشوند. آب پیاز به عنوان یکی از درمانهای طبیعی در گرمازدگی استفاده میشود اما مکانیزم دقیق عملکردش هنوز شناخته شده نیست.
6.درمان گرمازدگی با آب تمبر هندی
تمبر هندی را برای چند دقیقه بجوشانید و عصارهی آن را با شکر یا عسل مخلوط و استفاده کنید. میوهای با طبیعت سرده و برای رفع تشنگی و از بین بردن تب بسیار مفید است. حتی استفاده از تمبر هندی تهوع را هم از بین میبرد.
7. آب گشنیز بنوشید
برای رفع تهوع و استفراغ آب گشنیز بنوشید. گشنیز گیاهی خنک کننده است و با از بین بردن حرارت بالای بدن علائم گرمازدگی رو بهبود میبخشد.