۱۰ نکته مهم درباره کاشت و پرورش گوجه فرنگی

۱. گوجه مناسب را طبق شرایط آب و هوایی خود انتخاب کنید

انواع مختلفی از گوجه فرنگی وجود دارد. این چهار عامل اصلی را در نظر بگیرید:

آب و هوا و طول فصل رشد منطقه شما:

اگر در آب و هوای شمالی زندگی می‌کنید، ممکن است گوجه فرنگی‌های شما، حتی وقت قرمز شدن هم نداشته باشند. به دنبال گونه‌هایی باشید که برای آب و هوای خنک / فصلی کوتاه مناسب هستند؛ مانند "Early Girl" که تنها ۵۰ روز پس از کاشت بالغ می‌شود. گوجه فرنگی‌های گیلاسی نیز، انواع مناسب دیگری از گوجه برای فصل رشد کوتاه هستند. انواع مختلفی از گوجه فرنگی مقاوم در برابر گرما، مانند "Heatmaster" و "Arkansas Traveller" نیز وجود دارد که برای باغ‌های گرم، مناسب هستند.

آیا گوجه فرنگی برای ماکارونی و سس می‌خواهید؟ یا گوجه فرنگی که به خوبی برش می‌خورد؟ یا اینکه کوچک باشد و بتوان آن را به راحتی گاز زد؟ روما، آلو یا گوجه فرنگیِ "رب" برای پخت و پز بسیار عالی هستند؛ زیرا گوشتی هستند و برای سس‌ها مناسب هستند. بیف استیک‌ها، تپل و آبدار هستند؛ بنابراین برای سالاد‌ها و برگر‌ها مناسب هستند. گوجه‌های گیلاسی، شیرین‌ترین طعم و مزه را برای میان وعده‌ها و کودکان دارند.

گوجه فرنگی یا رشد محدود دارد یا غیرمحدود. تفاوت بین این دو را بیاموزید و به یاد داشته باشید که گوجه فرنگی با رشد محدود، باید برای جلوگیری از آفت، زود در خاک ریشه ببندد و محکم شود.

این گوجه فرنگی‌ها، با رشد تقریباً ۹۰ سانتیمتر متوقف می‌شوند. این گیاهانِ جمع و جور یک باره میوه می‌دهند و برای تهیه سس یا کنسرو رب مفید هستند. (زمانی که می‌خواهید یک باره گوجه فرنگی زیادی داشته باشید) بیشتر گوجه‌های بوته مانند، در محفظه‌ها و گلدان‌ها به خوبی رشد می‌کنند.

این گوجه فرنگی‌ها، در تمام فصل تولید میوه را ادامه می‌دهند؛ تا زمانی که گیاه در اثر سرما از بین برود. این گیاهان بسیار بزرگ می‌شوند و قطعاً به نوعی تکیه گاه قد بلند (حداقل ۱.۵ متر) نیاز دارند. اگر میوه در سطح زمین پراکنده شود، مستعد بیماری می‌شود. گوجه فرنگی‌ها با رشد نامحدود، برای سالاد‌ها و ساندویچ‌ها بسیار مناسب هستند.

نام گوجه فرنگی‌ها معمولاً با حروف بزرگی که نشان دهنده مقاومت آن‌ها در برابر بیماری‌های خاص است، شروع می‌شود. به این حروف توجه کنید؛ خصوصاً اگر قبلاً در آب و هوای خود یکی از این بیماری‌ها را داشته اید. اگر در آب و هوای معتدل و با رطوبت زیاد زندگی می‌کنید، گوجه فرنگی‌های مقاوم در برابر نفخ را برای کاشت در نظر بگیرید.

---

بیشتر بخوانید: چگونه در فصل بهار سبزیجات ارگانیک پرورش دهیم؟

گوجه فرنگی‌ها عاشق خورشید هستند. بسیاری از باغبانان مبتدی گیاه کوچک گوجه فرنگیشان را از یک فروشگاه آنلاین یا باغ تهیه می‌کنند.

اگر خودتان اقدام به کاشت بذر می‌کنید، تهیه نور مستقیم و قوی بسیار مهم است. (توجه: اگر بعد از تاریخ سرما می‌خواهید گوجه را بکارید، باید بدانید کاشت بذر دیگر دیر است.)

برای بذر‌ها و نهال‌های جوان، باغداران مناطق شمالی (سردتر) باید ۱۴ تا ۱۸ ساعت در روز، از چراغ‌های رشد استفاده کنند، تا باعث تقویت اولیه و رشد قائم شود. بدون نور کافی، گیاهان شما از ریشه ضعیف خواهند شد و شروع خوبی برای زندگی نخواهند داشت.

اگر نهال شما در فضای داخلی یا گلخانه پرورش داده شده است، ناگهان آن‌ها را بیرون نبرید و در زمین خنک نکارید. گوجه فرنگی ابتدا برای جلوگیری از شوک سرد در فضای باز، به سازگاری با شرایط خارج نیاز دارد.

اگر گیاهان درون گلخانه‌ای بوده‌اند، به مدت دو هفته آماده سازی انجام دهید. کار خود را این گونه آغاز کنید: ابتدا در روز‌هایی که باد نمی‌آید، گیاهان را فقط برای چند ساعت در روز و سپس به تدریج برای ساعات بیشتر، خارج از خانه قرار دهید. اگر احتمال این وجود دارد که دما به زیر ۵ درجه سانتی گراد برسد، روی گیاهان پوشش محافظ بکشید. فقط پس از اینکه خطر یخ زدگی از بین رفت، گیاه را به طول کامل بیرون از خانه بکارید.

هنگام کاشت در زمین، آفتابی‌ترین نقطه باغ خود را با حداقل ۷ ساعت آفتاب مستقیم در روز انتخاب کنید. برای گوجه فرنگی، آفتاب مانند آب است؛ آن را جذب می‌کند و میوه بیشتری تولید می‌کند! همچنین، اطمینان حاصل کنید که بوته‌های گوجه فرنگی شما خیلی زیاد نباشند؛ تا آفتاب به برگ‌های پایینی نیز برسد. نهال‌ها را با فاصله ۷۵ تا ۱۲۰ سانتیمتر بکارید و ردیف‌ها را با فاصله ۱۲۰ سانتیمتر قرار دهید.

مراقب باشید که خیلی زود گوجه فرنگی‌ها را در زمین نکارید. آن‌ها عاشق گرما هستند. دمای خاک شما باید به طور مداوم بیش از ۱۵ تا ۱۹ درجه سانتی گراد باشد. چند هفته قبل از کاشت، خاک را با پلاستیک گرم کنید. اگر هنوز هم به اندازه گرم بودن آن اطمینان ندارید، با استفاده از ورق‌ها یا روکش‌های ردیفی، از نهال‌ها در برابر سرما محافظت کنید.

گوجه فرنگی در خاکی غنی، خوب زهکشی شده و کمی اسیدی با PH ۶.۵ تا ۶.۸ رشد می‌کند. دو هفته قبل از کاشت گیاهان گوجه فرنگی خود در فضای باز، خاک را تقویت کنید. حدود ۳۰ سانتیمتر، خاک را حفر کنید و کود یا کمپوست را در آن بریزید.

وقتی گوجه فرنگی می‌کارید، آن را کمی عمیق‌تر از آن چه در گلدان قرار دارد بکارید؛ به طوری که فقط چند برگ بالا از خاک بیرون باشند. گوجه فرنگی در امتداد ساقه‌های خود ریشه می‌زند؛ بنابراین این عمق به آن کمک می‌کند تا ریشه‌های قوی تری ایجاد کند.

مالچ پاشی را فراموش نکنید! این کار به حفظ رطوبت کمک می‌کند (گوجه فرنگی آب خود را دوست دارد!) و باعث می‌شود که اسپور‌های ناشی از خاک به گیاهان دیگر سرایت نکنند. مالچ‌های خوبی برای انتخاب وجود دارند: پوست کاج خرد شده، کاه، برگ‌های خرد شده، تکه‌های چمن، برگ‌های کمپوست یا حتی یک لایه ضخیم روزنامه. با این که عجیب است، باید بدانید پلاستیک قرمز ۱۲ تا ۲۰ درصد باردهی را افزایش می‌دهد.

بعد از اینکه گیاهان گوجه فرنگی به حدود ۱ متر رسیدند، برگ‌های قدیمی را از پایین ساقه بکنید. این کار، مشکلات قارچ را کاهش می‌دهد. همچنین به نظر می‌رسد سمپاشی هفتگی با چای کمپوست از بروز بیماری‌های قارچی جلوگیری می‌کند.

هرس بکنیم یا نکنیم؟ بیشتر باغبانان بعضی از ساقه‌های اضافی را که در طول رشد اولیه گیاهان می‌رویند، هرس می‌کنند؛ زیرا از این ساقه‌ها میوه‌ای رشد نمی‌کند و همچنین انرژی را از گیاه اصلی می‌گیرند.

توجه: باید حواستان باشد که چه شاخه‌هایی را هرس می‌کنید، زیرا بعضی از شاخه‌ها فقط در انتها میوه می‌دهند؛ هرگز آن‌ها را جدا نکنید، در غیر این صورت هیچ میوه‌ای نخواهید داشت.

اما اصلاً چقدر باید آن‌ها را هرس کنید؟ گیاهانی که هرس می‌شوند، زودتر میوه می‌دهند و گوجه فرنگی‌های بزرگتری دارند؛ اما تعداد میوه‌های آن‌ها نیز کمتر است. هرس بیش از حد می‌تواند باعث آفتاب زدگی شود و برگ‌های زردی را به جای بگذارد که در نهایت تاول می‌زنند. گیاهان هرس نشده حدود دو برابر میوه‌های هرس شده میوه می‌دهند؛ اما رسیدن میوه بیشتر طول می‌کشد. هرس همچنین بر عطر و طعم تأثیر می‌گذارد. هرچه تعداد شاخ و برگ گیاه بیشتر باشد؛ فتوسنتز بیشتری انجام می‌شود که قند بیشتری در میوه تولید می‌کند. همچنین، شاخ و برگ اضافی روی میوه سایه می‌اندازد و از آن در برابر گرمای تابستان محافظت می‌کند. البته اگر شاخ و برگ گیاهان شما آنقدر ضخیم است که هیچ هوای تازه‌ای نمی‌تواند به مرکز گیاه برسد، چند مورد از شاخه‌ها را هرس کنید.

گیاهان آبدار گوجه فرنگی هر هفته به ۱ تا ۲ اینچ آب نیاز دارند.

عمیقاً آب دهید. شلنگ سوراخ یک راه حل کارآمد است. فقط شیلنگ را در باغ قرار دهید و چند لایه مالچ روی آن قرار دهید. فراموش نکنید که باید به طور مداوم آبیاری کنید. آبیاری نامتعادل می‌تواند زمینه را برای پوسیدگی فراهم کند و همچنین ممکن است باعث ترک خوردن میوه‌ها شود. گیاهانی که استرس دارند، کلسیم را از میوه می‌گیرند و به شاخه‌ها می‌فرستند تا گیاه رشد کند. این مشکل، همراه رطوبت نامیزان، نیتروژن بیش از حد و اسیدیته زیاد خاک باعث پوسیدگی شکوفه گیاه می‌شود.

اکثر باغبان‌ها روش مخصوص به خودشان را دارند. یک نفر، گیاهان خود را با پوسته تخم مرغ خرد شده در سوراخ کاشت، تغذیه می‌کند، دیگری با استفاده از یک مشت غذای استخوان، شخص دیگری روی کمی نمک اپسوم تاکید دارد. اگر باید کود دهی کنید، گیاهان را با کمپوست یا دوز جلبک دریایی مایع یا امولسیون ماهی تغذیه کنید. از کود‌هایی که زیاد ازت دارند، دور باشید؛ مگر اینکه گیاهان شما برگ زرد داشته باشند. نیتروژن زیاد باعث رشد شاخ و برگ گیاهان می‌شود؛ اما یا کم به شما میوه می‌دهد یا اصلا نمی‌دهد. اگر برگ‌های گیاه شما بنفش باشند، یعنی خواهان فسفر بیشتری هستند. فسفر مهم‌ترین ماده مغذی برای تولید میوه است.

برخی از باغداران دوست دارند به گوجه فرنگی خود، چای کمپوست تغذیه کنند تا گوجه فرنگی‌های تپلِ سنگین خوش حالی داشته باشند. کمپوست آلی را با آب، به نسبت مساوی مخلوط کنید و بگذارید ۲۴ ساعت بماند، "چای" را فیلتر کرده و برای تغذیه گیاهان استفاده کنید.

ما دریافتیم که همان طور که در غذا پختن، گوجه فرنگی و ریحان ترکیب خوبی دارند، در باغ نیز اگر ریحان همزمان با گوجه فرنگی و در کنار آن کاشته شود، باعث می‌شود گوجه فرنگی به خوبی رشد کند. ریحان و گل همیشه بهار هنگامی که در میان گوجه فرنگی کاشته می‌شوند، به عنوان یک ماده دفع کننده حشرات طبیعی عمل می‌کنند و مگس سفید را دور می‌کنند.

گل گاوزبان، زنبور‌های عسل و زنبور‌های ریز آفت خوار را به خود جلب می‌کند و یک رفیق عالی برای گوجه فرنگی است.

ما معتقدیم این ۱۰ نکته بهترین توصیه‌ها را برای شروع کاشت گوجه فرنگی در بر می‌گیرند. به خاطر داشته باشید: گوجه فرنگی یکی از ساده‌ترین سبزیجات برای پرورش دادن است و حتی بدترین طعم گوجه فرنگی خانگی بهتر از گوجه فرنگی خریداری شده از فروشگاه است.

در حین پرورش گوجه فرنگی، ممکن است با مشکلاتی روبرو شوید. گوجه فرنگی آفت و بیماری را به خود جلب می‌کند؛ اما اگر مراقب آن باشید، می‌توانید از بسیاری از این مشکلات جلوگیری کنید.

 

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان