فالگیرها چطور از آینده خبر می‌دهند؟
فالگیرها چطور از آینده خبر می دهند؟/آیا سخنان فال گیرها حقیقت دارد؟
ایراد از نسل ما نیست. اشکال سر عجول بودن ذاتی بشر است که دلش می خواهد لقمه زندگی را جویده و نجویده قورت دهد. اشتهای توک زدن به آینده و پیش بینی فردا و پس فردا، مجال ظهور یک شبه هر ترفندی را می دهد؛ حتی مجال خودنمایی مشاغلی مثل فالگیری؛ مشاغلی که به نظر می رسد در عصر ارتباطات و تکنولوژی مجالی برای نفس کشیدن نداشته باشند، اما هنوز سرسختانه به مسیرشان ادامه می دهند، هنوز بازارشان داغ است و مشتری های پروپاقرص دارند.
همین می شود که شنیدن چند ورد زیر لب فالگیر، خوردن یک فنجان قهوه ترک ناخالص و شنیدن چند جمله مبهم دو پهلو که قضاوت کردن آن، به هر شکلی که مشتری دلش می خواهد، هنوز پرطرفدار است.
البته از جماعتی که به سراغ فال قهوه می روند، خیلی ها هم می گویند که فال را خیلی جدی نمی گیرند. با این وجود وقت، پول و انرژی خود را صرف شنیدن همان چیزهایی می کنند که جدی نمی گیرند؛ بهانه این گروه هم یک کلمه پنج حرفی است: تفریح! این تفریح اما بعضی وقت ها گران تمام می شود، تا جایی که قیمت شکستن طلسم در یکی از صفحات مدعی فالگیری در اینستاگرام از صد هزار تومان تنها برای سرکتاب باز کردن شروع می شود و در مرحله های بعدی تا یک میلیون تومان و حتی بیشتر هم بالا می رود.
واقعا عجیب است دنیای فال و فالگیری و طلسم و این حرف ها. خیلی از ما آن قدیم ها از دو سه مدل فال بیشتر نشنیده بودیم که یکی فال قهوه بود و یکی هم فال کف دست. اما ظاهرا به لطف گسترش فضای مجازی و این که آدم ها لازم نیست برای ساختن مدل های جدید «فال» زحمت خاصی بکشند، امروز با انواع و اقسام فال ها روبه رو هستیم. فال هایی که افرادی سودجو با سرمایه اندک یک تلفن همراه و چند گیگ اینترنت آن را وسیله کاسبی خود قرار داده اند. افرادی که اگر آقا باشند مشخص است در حالی که با شلوار راحتی راه راه یا شلوارک و زیرپیراهنی گوشه ای دراز کشیده اند ، مهملاتی را سر هم می کنند و به خورد عده ای ساده باور می دهند.
مراجعه به فال بین و رمال و دعانویس، از گذشته تا امروز عملی بوده که غالبا با سهولت از سوی بسیاری از شهروندان صورت می‌گرفته اما فضای مجازی، بستری گسترده تر و سهل الوصول تر برای شیوه‌های جدید رمالی و سحر و جادو پدید آورده است و به نظر می‌رسد که در غفلت برخی مسوولان، بساط رمالان و فالگیرها، هر روز رونق بیشتری می گیرد.
فالگیری، بله یا خیر؟
که آیا واقعاً یک رفتار خرافی و بی نتیجه، می تواند توده جامعه را وادار به این توجه جدید و هزینه های گزاف دراین باره نماید؟ اگر این فالگیری و پیش گویی ها درحد حدسیات اتفاقی و احتمالات فرضی باشند، می تواند مشتریانی تا این حد سینه چاک را برای خود دست و پا کند؟
واقعیتی تلخ و عجیب(فال گیری)
بله… واقعاً ممکن است برخی امور خرافی و غیر واقعی تا این حد مورد توجه توده جامعه، حتی افراد تحصیل کرده و روشن فکر قرار بگیرد و نمونه های این موارد لااقل درجامعه خود ما کم نبوده ونیست و بسیار دیده شده که فردی شیاد و بی سواد، به بهانه دعا نویسی و رمالی به اخاذی از مردم پرداخته و جمیعت کثیری به عنوان مرید و هوا خواه به دور خود جمع کرده که حتی بعد از تأکید خود او بر بی اساس بودن ادعاها و جعلی وخیالی بودن دستورالعمل هایش، باز طرفداران و مریدان ، از او دست بر نمی دارند و بر درستی نظراتش اصرار می ورزند.
یکی از مهم ترین شواهد این ادعا، آن است که معمولاً جامعه فالگیرها و مشتریان شان را زنانی که از برخوردهای احساسی بیش تری برخوردارند. تشکیل داده و مردان غلی رغم حساسیت و دغدغه نسبت به آینده خود و علاقه مندی به یافتن راه کاری برای کسب درآمد و موقعیت شغلی و مالی بهتر، دست به دامن این قبیل کارها نمی شوند (ویا کمتر دست به چنین کاری می زنند)
بیشتر بخوانید :
زن ها بیش تر به ظرایف زندگی و روابط اجتماعی خود توجه دارند و به ویژه در ارتباطات، زنان همیشه به دقایق بیش تری حساسیت نشان می دهند. اما شاید در یک نگاه کلی به وضعیت فرودست زنان در طول تاریخ و فرصت های نابرابر آموزشی و کسب توانایی، بتوان گفت مراجعه و اتکای بیش از حد برخی زنان به خرافات و فالگیری به نوعی موضع ضعف و ناتوانی آن ها در حل مسائل خود نشان می دهد و می تواند ناشی از ضعف واقعیت گرایی و موضع انفعال دراین دسته از زنان باشد.زنان تأثیرپذیرتر از مردان هستند و هنگامی که احساس شکست می کننند همچنان می کوشند تا راه خود را ادامه دهند. بنابراین به دنبال راه هایی برای خروج از مشکلات هتسند روی آوردن به فال و فالگیری وخرافات هم یکی از این راه هاست.
بساط رمالان؛ از شیر مرغ تا جان آمیزاد
در بساط رمالان و جادوگران مجازی، همه چیز پیدا می‌شود؛ پیشگویی آینده، بستن زبان دیگران، رساندن عاشق به معشوق، طلسم و جادوی بدخواهان، موفقیت در کنکور، پیدا کردن نشانی دزدان و سارقان، درمان نازایی و بیماری‌های لاعلاج، یافتن همزادان و هر چیز دیگری که فکر کنید در آگهی‌ها و تبلیغات رمالان و جادوگران در فضای مجازی دیده می‌شود.
رمالان مجازی، در هر گوشه و کناری در این فضای وسیع دیده می‌شوند. از کانال‌های تلگرامی گرفته تا شبکه اجتماعی اینستاگرام، می‌توان ردپای آنان را دید که با عناوینی همچون «استاد» و «متخصص» در حال عرضه پیشنهادات خود هستند و مشتری پیدا می‌کنند.
هزینه‌های سرسام آور، تضمین‌های بدون پشتوانه
شاید تعجب آور نباشد که گرفتن یک فال قهوه ساده تلفنی تنها قیمتی در حدود ۲۰ تا ۳۰ هزارتومان داشته باشد. اما مبالغ به همین اعداد محدود نمی‌شود. قیمت طلسم، جادو، زبان بند، انگشتر موکل‌دار و مانند آن سر به میلیون‌ها تومان می‌گذارد و تازه این در حالی است که مشتری باید پول را پیش از دریافت هرگونه خدمات به شماره حسابی که فروشنده اعلام می دارد، واریز کند.
قیمت اشیای به ظاهر جادویی نظیر «مهره مار»، «سنگ جن»، «خرمهره»، «دندان» یا «پیشانی گرگ»، «مهرگیاه»، «بزاق کبرا»، «دل گوسفند»، «پوست» یا «ناف آهو» یا «ناموس کفتار» دیگر به سر آسمان می‌گذارد و ممکن است حتی دلاری خرید و فروش شود.
زمانی که پژوهشگر از یکی از این رمالان خواست چرایی واریز پول پیش از هر اقدامی را بیان کند وی گفت که انجام چنین اقداماتی نیازمند مقدماتی است و به خاطر این که ارایه این خدمات ممنوع است، رمال باید از صداقت مشتری مطمئن شود. در عین حال تمامی فروشندگان این اشیاء در فضای مجازی مدعی اند که جنس فروشی آنان اصل و مال سایر افراد تقلبی است.
فالگیرها به ما چه می‌گویند؟
بطور معمول فالگیرها تلاش می‌کنند تا نوعی احساس رضایت در مخاطبان خود ایجاد و به آنان احساس آرامش تزریق کنند تا مشتریان بار دیگر نیز پیش این رمالان بیایند. همانطور که فاضلی و همکاران نشان می گویند فال‌ها از ساختاری کلی تبعیت می‌کنند. این ساختار کلی اغلب قریب به اتفاق ۵ ویژگی دارند.
اولین ویژگی فال‌ها، «کلی گویی» است. فالگیرها ذکر جزئیات نمی‌گویند با گفتن عباراتی مبهم همچون سفری در پیش است یا شما خوشبخت خواهید شد، به کلی گویی بسنده می‌کنند. کلی گویی این ویژگی را دارد که همواره می‌توان هر اتفاقی را در قالب آنها پوشش داد. بطور مثال کافی است که فالگیری به شما بگوید «اتفاقی در راه است» و هر مسئله‌ای که در آینده شما رخ دهد را در قالب همین جمله گنجانده و آن را به مثابه یک پیشگویی بازشناسی کند. در عین حال فالگیرها به شما توصیه‌های کلی می‌کنند؛ مثلاً دروغ نگویید، به دوستان خود اعتماد کنید یا مانند آن. توصیه‌هایی که نتیجه خاصی در بر ندارند.
دومین ویژگی فال‌ها، «این همان گویی» است. منظور از این همان گویی، تکرار مکررات است. مثلا در فال به شما گفته می‌شود: «اینطور است، چون اینطور است» یا «همین است که هست».
اغلب فال‌ها «مثبت گویی» می‌کنند. مثبت گویی معمولاً مورد پسند مخاطبان است و رضایت آنان را جلب می‌کند. بطور مثال اغلب فالگیرها ادعا می‌کنند که شما خوشبخت خواهید شد، موفق خواهید شد یا ثروتمند خواهید شد و اگر هم از خطری سخن بگویند برای طلب پول بیشتری است تا شما را قانع کنند که باید برای دفع آن خطر، پول بیشتری به وی بدهید. این اقدامی است که از سوی دعانویسان و رمالان نیز صورت می‌پذیرند. آنان با اجرای اقدامات نمایشی مدعی می‌شوند که مشکلات دیگر مزاحم شما نخواهند شد و در صورتی که سخن آنان غلط از آب دربیاید، مدعی می‌شوند که باید جادوهای بیشتری برای گشایش کار شما انجام دهند و بدین ترتیب نیز پول بیشتری از شما طلب خواهند کرد.
«بازگویی بدیهیات» نیز شیوه دیگر فال‌بینان است. بطور مثال به مخاطب گفته می‌شود که «سفری در راه است». طبیعی است که هر شخصی به احتمال بسیار زیاد در آینده سفری در پیش خواهد داشت. همچنین توصیه‌های همچون «اگر تلاش کنی، موفق می‌شود»، «به خانواده‌ات اعتماد کن» یا «به زودی به تو خبری خواهد رسید» اطلاعاتی هستند که بدیهی تلقی می‌شوند.
«تقدیرگرایی» نیز ویژگی دیگر اغلب فال‌ها است. فالگیرها به شما القاء می‌کنند که سرنوشت شما همین است و باید بپذیرید و اگر می‌خواهید سرنوشت خود را تغییر دهید، باید پول خرج کنید.
پشت پرده شگرد فالگیرها برای مجاب کردن مشتری
اما فالگیرها چطور می توانند، با حرف هایی که پایه علمی ندارند سر افراد زیادی را کلاه بگذارند و بازار کاسبی شان همیشه سکه باشد؟! اصلا فالگیرها چطور از مشاهده حال و احوال مراجعه کننده هایشان به گذشته و آینده ها پل می زنند؟!
ما این سوال ها را از دکتر علیرضا شوقی، روان‌شناس اجتماعی و استاد دانشگاه می پرسیم و او در جواب می گوید: «وقتی انسان با باور حل مسائل و مشکلاتش به سراغ مرجعی مثل یک فالگیر می رود و احساس تلقین پذیری شدید را با خود حمل می کند، میزان تأثیرپذیری اش بیشتر می شود و در نتیجه طوری رفتار می کند که به او القا شده است. در حالی که قسمت بزرگی از این تأثیرپذیری را خود شخص و باور درونی او ساخته است. برای مثال وقتی فالگیر به زنی می گوید که برو همسرت دوستت خواهد داشت! به واسطه انگیزه و امیدی که در قلب او شکل می دهد بر رفتارهای او دست کم تا آینده ای نزدیک تأثیر می گذارد و در نتیجه مسائل هم به شکل بهتری پیش خواهد رفت.»
دکتر شوقی ادامه می دهد: «این پیش بینی ها اغلب بر مبنای احتمالات شکل می گیرند و مسائلی که معمولا برای زنانی از یک قشر خاص و با گروه سنی خاص در خانواده و محل کار اتفاق می افتد. معمولا در این جریان صدها هزار پیش بینی غلط فراموش می شود ولی یک گفته صحیح در یاد می ماند و در نتیجه به نوعی بر قدرت مرموز فالگیرها و پیشگوها اضافه می شود و همه این ها هم به این خاطر است که انسان همیشه به دنبال امید بوده است. این جست وجوی روزنه امید را در فرهنگ های باستانی هم می بینیم. در آن دوران نیز پیشگویان در جام و گوی و شیشه و آینه وقایع آینده را پیش بینی می کردند.»
زنان، مشتری های اصلی
یک حساب سرانگشتی مردان را از قافله فالگیرها و مشتریان فال جدا می کند. تقریبا در تمام دنیا زنان مشتریان اصلی فال و یادگیری فالگیری به حساب می آیند.
دکتر شوقی می گوید: « مراجعه و اتکای بیش از حد برخی زنان به خرافات و فالگیری به نوعی موضع ضعف و ناتوانی آنها را در حل مسائل خود نشان می دهد و می تواند ناشی از ضعف واقعیت گرایی و موضع انفعال در این گروه باشد.»
او اضافه می کند: «زنان تأثیرپذیرتر از مردان هستند و هنگامی که احساس شکست می کنند همچنان می کوشند تا راه خود را ادامه دهند. بنابراین به دنبال راه هایی برای خروج از مشکلات هستند. روی آوردن به فال و خرافات هم یکی از این راه هاست.»
هرکسی خودش آینده را می سازد
«صد سال پیش آدم ها در همان جایی به دنیا می آمدند که پدر و مادرشان به دنیا آمده بودند. روند تغییرات هم به قدری کند و کلیشه ای بود که همه چیز تقریباً از پیش روشن بود. پس فالگیرها چیز زیادی برای گفتن نداشتند. اما امروز معانی به حدی تغییر چهره داده اند و ارزش ها آن قدر به سرعت دگرگون شده اند که زندگی به پدیده ای پیچیده و غیرقابل پیش بینی تبدیل شده است. امروز انسان ها تأثیر نقش خود را در شکل بخشی به زندگی شان در مقایسه با سایر عوامل بسیار کمرنگ می بینند و در نتیجه در جست و جوی راه حلی برای گشایش امور هستند.»
این ها هم حرف های دکتر شوقی است، روانشناسی که مصرانه معتقد است فالگیرها از روی رفتار خود مراجعه کننده ها ، آینده او را پیش بینی می کنند یا به گذشته اش اشاره می کنند.
این استاد دانشگاه معتقد است:« انسان قدرت اداره زندگی خودش را دارد و کافی است بخواهد تا بتواند و جز خودش و اعمال و روشی که در زندگی در پیش می گیرد، هیچ کسی نمی تواند آینده او را رقم بزند. »
احکام شرعی فالگیری و سحر و جادو چیست؟
اغلب قریب به اتفاق علما و فقها؛ فالگیری و توسل جستن به سحر و جادو را حرام دانسته‌اند و موضع رسمی مقام معظم رهبری نیز چنین است. در تارنمای استفتائات مقام معظم رهبری و در همین ارتباط می‌خوانیم: «کهانت یعنی خبر دادن از آینده، گذشته یا چیزهایی که از چشم افراد پوشیده است... کهانت مطلقا حرام است؛ خواه از گذشته، حال و آینده خبر دهد یا هر امر غیبی دیگر؛ خواه به طور احتمالی خبر دهد یا قطع و یقین؛ خواه اِخبار او همراه با ادعا باشد یا بدون ادعا. همچنین تعلیم و تعلم آن نیز حرام است»
همچنین در همین استفتائات تاکید شده است: «سحر مطلقا حرام است؛ چه ملازم با ادعای غیرحق، اضلال یا ضرر زدن به دیگری باشد و چه نباشد»
علمای برجسته دیگر نیز چنین نظری دارند. در استفتائات موجود در تارنمای دفتر آیت الله «ناصر مکارم شیرازی» و در همین ارتباط می‌خوانیم: «فالگیری کار صحیحی نمی‌باشد و از خرافات محسوب می‌شود»
آیت الله «سیدعلی سیستانی» نیز در پاسخ به پرسشی درباره جادوگری، معتقد است: «سحر و جادو از گناهان و معصیتهای بزرگ است و انجام آن جایز نیست». ایشان درباره فال قهوه نیز فتوا داده اند که: «چنان پیشگوی‌هایی اعتبار ندارد»
همچنین آیت الله «لطف الله صافی گلپایگانی» نیز در پاسخ به استفتائی درباره همنشینی با اشخاص مدعی جادوگری و رمالی، پاسخ می‌دهند: «اگر سحر و جادو اصلی داشته باشد، فعلاً کسانی‌که مدعی هستند صرف ادعا است و کسی طلسم و جادو نمی‌شود و مؤمن نباید به این چیزها اعتنا کند» و همچنین «همنشینی با کسانی که انحرافات فکری دارند بسیار بسیار مضرّ است و خطر آن برای روح و معنویات انسان از سمّ کاری بیشتر است.باید از حضور در مجالس چنین اشخاصی و جلسه‌هایی اینگونه به شدت پرهیز نمود».
رمالی و دنیای جدید
در حالی که به نظر می‌رسد در هزاره سوم، بایستی دوران رمالی و فالگیری به پایان می رسید اما همچنان گروهی از شهروندان برای حل مسائل خود به چنین اقداماتی گرایش می یابند. پژوهش‌های جامعه‌شناسی نشان می‌دهند که یکی از دلایل مراجعه به فالگیرها و رمالان، گریز از تصمیم‌گیری یا فهم مسائل است.
در همین ارتباط «نعمت الله فاضلی» و همکاران در پژوهشی درباره «فالنامه مجلات خانوادگی» می‌نویسند: «میل به فالگیری همان پناه بردن به جهل خویشتن است و نیز راهی برای خروج از آن. می‌توانیم این امر را نوعی گرایش جاهلانه به ماوراءطبیعه نیز تلقی کنیم. فالگیری نوعی گریز از فهم مسائل است. درست به همین دلیل عاقبت آن به خرافات جنون آمیز و گاه به روان پزشک و تیمارستان می‌انجامد. گاه آدمی به بن بستی می رسد و بر سر دو راهی یک انتخاب، سرگردان می شود و با اینکه به واسطه عقل و تجربه راه درست را می‌داند ولی میل به انتخاب نادرست دارد؛ ولی از عاقبت شوم این انتخاب می‌ترسد و لذا برای فرار از مسئولیت آن، به فال روی می‌آورد. جالب اینکه در پاسخ هر فال و استخاره هایی اگربه نفی انتخاب مطلوب نفس خود برسد باز به تکرار و تفسیر و تبدیل فال می‌پردازد و آنقدر ادامه می‌دهد تا به تصدیق عمل نادرست برسد و بدین گونه مسئولیت آن عمل نادرست را به گردن ماوارءطبیعه... می‌اندازد».
«منصور وثوقی» نیز در مقاله‌ای پژوهشی در حوزه اشکال جدید جادو در جامعه، می‌نویسد: «یافته‌ها نشان می‌دهد زنان اگر چه برای رفع مشکل به جادو روی می‌آورند، اما به جادو بیشتر به چشم نوعی فراغت و سرگرمی نگاه می‌کنند که در واقع یک انتخاب در میان انتخاب‌های ممکن است. سرخوردگی از حوزه عمومی و پناه بردن به حوزه خصوصی و فربه شدن این حوزه، از عوامل پدیداری جادو در دوره معاصر است».
بدین ترتیب در می‌یابیم که مسائلی همچون تردید در تصمیم‌گیری، سرخوردگی در زندگی روزمره، تلاش برای گریز از رنج‌ها و مشکلات، فراغت و تفنن و معنویت جویی و آرامش طلبی نیز از جمله مهمترین دلایل رجوع افراد به فالگیرها و رمالان هستند.
سخن پایانی
طی سال‌های اخیر، بارها و بارها، گزارش‌هایی درباره شیادان مدعی رمالی و جادوگری منتشر شده است و بسیار شنیده‌ایم که چنین افرادی کلاه بردار از آب درآمده‌اند اما فضای مجازی فرصتی است که باعث می شود تا این افراد همچنان بتوانند به کسب و کار خود ادامه دهند؛ کسب و کارهایی که به نظر می رسد پایان ناپذیر هستند.
هرچند انتظار نمی‌رود که تبلیغات رمالی و جادوگری در شبکه‌های اجتماعی غیر ایرانی به این زودی‌ها جمع شود اما می‌توان این پرسش را مطرح کرد که آیا شبکه‌های اجتماعی، تارنماهای تبلیغاتی و فضاهای اشتراک گذاری برنامه‌های کاربردی که در ایران تولید و مدیریت می‌شوند نیز عزمی برای حذف چنین تبلیغاتی شکل نمی گیرد و آیا قرار نیست مجریان قانون با این پدیده مذموم، غیراسلامی و غیرقانونی که به صورتی گسترده وجود دارد برخورد کنند؟
منبع : تابناک جوان
