راهکارهای برای داشتن ازدواج موفق
بسیاری از افراد بر این عقیده هستند که ازدواج مهمترین اتفاق زندگی هر شخص به شمار میرود، بنابراین انتخاب همسر نیز بواسطه این اهمیت، یکی از حساسترین انتخابهای زندگی به شمار میرود؛ که میتواند به طور کامل زندگی فرد را دگرگون کند. همین امر سبب شده است تا اهمیت انتخاب همسر و ملاکهای این انتخاب، یکی از دغدغههای مهم افراد در دوران پیش از ازدواج باشد.
در واقع با انتخاب همسر، تمام تبعات و مسئولیت پیشامدهای آن بر عهده میگیریم و این امر ممکن است در ابتدای امر برای بسیار از جوانان دلهره آور باشد که مبادا انتخاب درست باعث تباه شدن آینده آنها شود.
اگر قصد ازدواج موفق دارید و میخواهید همسر آینده خود را انتخاب کنید، اما نمیدانید چگونه این کار را بکنید و یا بر اساس چه ملاکهایی همسر آینده خود را انتخاب کنید، این مطلب به شما کمک خواهد کرد تا دید بازتری به موضوع داشته باشید و تا حد امکان با آگاهی دست به انتخاب بزنید.
برای انتخاب همسر و یک ازدواج خوب چه باید کرد؟
اولین گام برای ازدواج، شناخت خود، ویژگیهای شخصیتی و خواستههای خود از زندگی است. اول باید متوجه شوید که چرا میخواهید ازدواج کنید و چه قصدی دارید. به طور مثال در ازدواج به دنبال مال و ثروت هستید و یا به دنبال همراهی برای رسیدن به کمال میگردید؟ سپس باید هدفها و نقشه آینده خود را مشخص کنید. این که میخواهید در آینده به چه جایگاهی برسید و چه آرزوهایی دارید. سپس بر حسب خواستهها و اهداف آینده خود به انتخاب معیارهای همسر ایده آل خود بپردازید.
البته باید توجه داشته باشید که ایده آل نگری محض و رویا پردازی در مورد انتخاب همسر، شما را از ازدواج موفق دور نگه میدارد؛ چرا که هیچ انسانی کامل نیست. باید به این نکته توجه کنید که شما برای طرف مقابل خود تا چه حد ایده آل هستید و چه ویژگیهایی دارید. هر ترازویی دو کفه دارد پس باید توازن بین کفههای ترازو را رعایت کنید.
مراحل مقدماتی انتخاب همسر
همان گونه که اشاره شد انتخاب همسر برای افراد، به ویژه جوانان کار سادهای نیست چرا که این افراد اغلب به آنچه که میبینند توجه دارند و پیچیدگیهایی همچون مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی جنسیت را شناسایی نمیکنند؛ بنابراین باید بتوان تا حد امکان به شناخت کافی در این مسائل دست یافت تا بتوان ریسک یک ازدواج ناموفق را کاهش داد. برای رسیدن به چنین شناختی هم راههای مختلفی وجود دارد، اما به طور ساده میتوان از الگوی چند مرحلهای ذیل استفاده کرد؛
۱. خودشناسی: از خودتان بپرسید که هدفتان از ازدواج چیست؟ این پرسش در گام اول به شما کمک میکند تا خودتان را بشناسید و هدفتان از ازدواج را مشخص کنید. آیا صرفاً مسائلی همچون موقعیت مالی، زیبایی و یا احساس رهایی و استقلال است که شما را به سمت ازدواج سوق میدهد؟ آیا به یک باره مسحور جذابیت فردی شدید و تصمیم به ازدواج گرفته اید؟ برای پاسخ به این سوالات در ابتدا باید به خوبی خود و خواسته هایتان را بشناسید تا درکی درست از وضعیت پیش رو داشته باشید.
۲. موقعیت شناسی: انسانها در موقعیتهای مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و مواردی از این دست هستند و این موقعیت ها، از فرد به فردی دیگر متفاوت است. اگر چه نمیتوان این را یک اصل مطلق پنداشت، اما تجربه نشان داده است که دو فرد در موقعیتهای مشابه درک بهتری از یک دیگر دارند و تضاد کمتری را نشان میدهند؛ بنابراین همسر آینده خود را بر اساس خواستهها و موقعیت فعلی خود تصور کنید. کسی که خواهان زندگی با یک فرد تحصیل کرده و هنردوست است، بهتر است خود نیز تحصیل کرده و هنر دوست باشد.
۳. تعیین معیارها: یکی از مهمترین کارهایی که میتوانید انجام دهید این است که برای همسریابی معیارهای اولیهای را انتخاب کنید و سعی کنید این معیارها را در گزینههای خود به آزمایش بکشید. توجه داشته باشید که این معیارها اولیه هستند و نباید بسیار غیر منعطف انتخاب شوند چرا که ممکن است هیچگاه فردی را با معیارهای غیر منعطف و سخت خود پیدا نکنید. رایجترین معیارها تفاوت سن، تفاوت قد، تفاوت ظاهر، تفاوت تحصیلات، تفاوت طبقاتی، تفاوت قومی، تفاوت زبانی و در نهایت تفاوت دینی هستند که شما میتوانید آنهایی را که برای شما بسیار اهمیت دارند را شناسایی کنید و در مورد گزینههای خود به آزمایش بکشید.
۴. اجتماعی بودن: اگر فردی غیر اجتماعی و منزوی هستید، کار سختی برای انتخاب همسر آینده خود خواهید داشت. اجتماعی بودن به شما کمک میکند تا دایره وسیع تری از انتخابها در پیش روی شما باشد و این امر نیز احتمالاً شانس موفقیت شما در انتخاب همسر مناسب را بالاتر میبرد. در محیطهایی همچون دانشگاه، محل کار، فعالیتهای داوطلبانه یا خانوادگی و دوستانه، حضور اجتماعی خود را جدیتر کنید و از محدود کردن دایره اطرافیان خودداری کنید. برای مثال اگر شما علاقمند هستید با فردی دوستدار محیط زیست ازدواج کنید، میتوانید به گروهها و انجمنهای این چنینی بپیوندید و با افرادی که عضو آن هستند آشنا شوید.
۵. درگیر ظواهر نشوید: بسیار دیده میشود که فردی به قصد ازدواج با فرد دیگری دوست میشود و یا بعد از خواستگاری و به منظور آشنایی بیشتر، رفت و آمدهای دوستانهای را ترتیب میدهند. متأسفانه آنچه بیش از همه به چشم میخورد این است که این روابط به جای اینکه صرف آشنایی بیشتر و عاقلانه شوند، با غوطه ور شدن در ظواهری همچون هدیههای مختلف، رفتن به رستورانها و یا گفتگو در مورد ظواهر مراسم ازدواج احتمالی صرف میشود. اما در حقیقت شما باید وقت خود را صرف شناسایی شرایطی که برای همسر آینده خود فهرست کرده اید، کنید. درگیر شدن در ظواهر، چشم شما را بر روی شناسایی ویژگیهای مورد نظرتان میبندد.
۶. تلاش کنید طرف مقابل تان را بیشتر بشناسید: شناخت بهتر و بیشتر از همسر آینده، میتواند تا حدودی زیادی شما در یک انتخاب مناسب یاری دهد. شما میتوانید در دوران نامزدی و یا در محیطهای اجتماعی، از طریق برقراری ارتباط کلامی و دوستانه، به شناخت بیشتری از طرف مقابل خود دست یابید. توجه داشته باشید که در این گفتگوها نباید وقت خود را با موضوعات غیر اساسی تلف کنید بلکه بهتر است در خصوص مباحثی که برای شما مهم هستند گفتگو کنید تا بتوانید به دید بهتری از طرف مقابل خود برسید.
۷. تصمیم گیری: وقتی مراحل فوق را انجام دادید، احتمالاً با اطلاعاتی مقدماتی از فرد مورد نظر خود مواجه خواید شد که باید آن را در کنار هم قرار دهید و با معیارهای خود به سنجش بکشید. احتمالاً با این سنجش به یک نقطه نظر مشخص اولیه خواهید رسید که فرد مورد نظر مناسب شما است یا خیر. این نقطه نظر را برای چند بار، مجدداً بررسی کنید و حتی در صورت لزوم با فرد مطمئنی مشورت کنید. وقتی در خصوص نقاط قوت و ضعف فرد مورد نظر خود به یک جمع بندی نهایی رسیدید، میتوانید تصمیم خود را بگیرید و تاحدودی اطمینان داشته باشید که این تصمیم براساس احساس و بی تجربگی نبوده است.
اگر هنوز نمیدانید از چه چیزی از زندگی میخواهید ازدواج نکنید!
گاهی شخص هنوز نمیداند چه چیزی از زندگی و شریک زندگی خود میخواهد، طبیعتاً در این صورت توانایی تصمیمگیری درست را نیز ندارد.
شما باید ابتدا با خودتان کنار بیایید، خواستههای خودتان را به خوبی بدانید و همچنین بدانید همسر آینده شما بهتر است چه خصوصیاتی داشته باشد.
اگر در شرف ازدواج هستید و هنوز مسائل مبهمی در خصوص شناخت خود دارید بهتر است با مشاور روانشناسی صحبت کنید و بالا و پایینهای شخصیت خود را به خوبی درک کنید و بعد با خیال آسودهتری به تشکیل خانواده فکر کنید.
ازدواج موفق، زمینه تکامل مادی و معنوی افراد خانواده را فراهم میسازد
ازدواج بزرگترین و مهمترین فصل کتاب زندگی انسان است. ازدواج موفق، زمینه تکامل مادی و معنوی افراد خانواده را فراهم میسازد. شکست در ازدواج موجب ناامیدی، سرخوردگی و دلسردی، اضطراب و پریشانی در زندگی و موجب بسیاری از مشکلات روحی و روانی میشود، بنابراین بر هر دختر و پسری لازم است قبل از ازدواج خودشناسی داشته باشند و در مورد ویژگیهای اخلاقی، شخصیتی، استعدادها، توانمندیها، سلایق، علایق، ضعفها و کاستیهای خودآگاهی و شناخت کسب کرده و نیز بدانند که اهدافشان از ازدواج چیست و چه انتظاراتی از همسر آینده دارند تا بتوانند فرد مناسبشان را با همکاری و مشورت خانوادهها، بزرگان فامیل، پرسوجو از دوستان، آشنایان، همسایهها، اقوام و فامیلهای نسبی و سببی و محل تحصیل و کار انتخاب کرده و با شناخت کامل ازدواج کنند.
در انتخاب همسر دو دسته معیار را باید مد نظر قرار داد:
*معیارهای اصلی و کلیدی
معیارهای اصلی، آن دسته از ملاکهایی هستند که وجودشان برای یک زندگی موفق و رسیدن به کمال حتماً لازم است و این معیارها عبارتند از:
الف. تدیّن:
یکی از مهمترین معیارهای انتخاب همسر تدین و ایمان است. تدین به معنی پایبندی کامل به اسلام و اسلام را با جان و دل پذیرفتن و مطابق آموزهها و دستورات آن عمل کردن است. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «علیکَ بذاتِ الدین»؛ بر شما باد که همسر دیندار بگیرید. [۱]انسان متدین به علّت ترس از خدا و عاقبت کارش دست تعدّی به همسر خویش دراز نمیکند، مگر اینکه متدین حقیقی نباشد یا ویژگیهای بعدی را نداشته باشد یا اینکه دچار عقدههای روانی باشد، اما فردی که دیندار نیست، هیچ تضمینی وجود ندارد که پایبند به رعایت حقوق همسر و زندگی مشترک باشد. امام حسن (ع) به مردی که با ایشان درباره ازدواج دختر خود مشورت کرد ـ فرمود: او را به مردی با تقوا شوهر ده؛ زیرا اگر دختر تو را دوست داشته باشد گرامیاش میدارد و اگر دوستش نداشته باشد به وی ستم نمیکند.
بیشتر بخوانید:
اخلاق نیک:
منظور از اخلاق نیک «صفات و ویژگیهای پسندیده در نظر عقل و شرع» است. از جمله مصداقهای اخلاق نیک خوشخلقی، حقپذیری، تواضع، راستگویی، خوشبینی، وقار و متانت، مهربانی، گذشت، ادب، نرمخویی، وفاداری و سخاوت است.
اخلاق نیک نه تنها از بهترین مزایای یک همسر شایسته است، بلکه از مزایای واقعی هر انسانی به شمار میآید و باید در موقع انتخاب همسر به طور کامل مورد توجه قرار گیرد؛ اخلاق و صفات پسندیده میوههای تدین و ایمان و عمل صالح است، فردی که دارای صفات خوب اخلاقی است در خود شما اثر میگذارد؛ صبور است و با مشکلات زندگی کنار میآید و در آینده فرزندان خوبی تربیت میکند.
پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمود: «با کسی که اخلاق و دینش مورد پسند باشد ازدواج کنید، اگر چنین نکنید فتنه و فساد بزرگی در زمین به وجود خواهد آمد». [۳]اخلاق حسنه تا آخرین لحظات عمر در طراوت و نشاط و شیرینی زندگی مؤثر است. مردی به نام حسین بشّار میگوید: خدمت امام رضا (ع) نامه نوشته و پرسیدم که یکی از بستگانم برای خواستگاری دخترم نزد من آمده است، ولی او جوانی بداخلاق است. نظر مبارک شما درباره زن دادن به او چیست؟ حضرت فرمودند: اگر بداخلاق است به او زن نده.
شرافت خانوادگی:
یکی از ملاکهای انتخاب همسر اصالت خانوادگی است. منظور از شرافت خانوادگی، شهرت و ثروت و موقعیت اجتماعی نیست، بلکه مراد نجابت و پاکی، تدین و تقوای خانواده است. پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمودند: «ای مردم، بپرهیزید از سبزهزاری که بر فراز مزبله و منجلابی روییده باشد! سؤال شد:ای پیامبر خدا، سبزهزار روییده بر مزبله و منجلاب چیست؟ فرمود: زن زیبایی که در خانواده پلیدی رشد کرده باشد». [۵]خانواده را اگر به درختی تشبیه کنیم، فرزندان آن خانواده هر کدام شاخ و برگهای آن درخت را تشکیل میدهند و از ریشهها، ساقه و تنه همان درخت تغذیه و رشد و نمو کردهاند، شکی نیست که بسیاری از ویژگیهای اجداد و پدر و مادر از طریق وراثت به فرد منتقل میشود، محیط تربیتی و رشد هر فرد نیز از مهمترین عوامل تاثیر گذار در شکلگیری شخصیت هر فرد است.
سلامتی جسمانی و روانی:
بعضی از مشکلات جسمی و روانی اهمیت چندانی ندارند و لطمهای به زندگی نمیزنند و شدید نیستند، اما بعضی از بیماریها، نقصها و معلولیتهای جسمی و روانی، عمیق و غیرقابل درمان هستند که در طول عمر همراه انسان است و مانع انجام وظایف همسری شده و به زندگی لطمه میزنند؛ لذا از ازدواج با این گونه افراد خودداری شود، اسلام نیز از ازدواج با افرادی که دارای امراض جزام، جنون و برص باشند، نهی فرموده است. (البته ازدواجهای ایثارگرانه موضوع دیگری است که در جای خود باید به آن پرداخته شود).
*معیارهای فرعی و ترجیحی (همتایی و تناسب)
این ملاکها گرچه به اهمیت معیارهای اصلی نیستند، اما شرط کمالاند و برای بهتر شدن و کاملتر شدن زندگی مشترک است؛ با در نظر گرفتن این معیارها احتمال به وجود آمدن اختلاف در زندگی مشترک کمتر میشود. زن و شوهر وقتی با هم تفاهم و رابطهای ناگسستنی دارند که اشتراکات و هماهنگیهای زیادی با هم داشته باشند.
این نکته را نباید از نظر دور داشت که همتایی، هماهنگی و تناسب صد در صد امکان ندارد؛ زیرا هر انسانی دارای مغز، روح، اخلاق، تربیت و محیط خانوادگی منحصر به فرد است و با دیگری فرق دارد. اما باید کوشش نمود هر چه ممکن است این فاصله کمتر شود.
موارد همتایی و تناسب عبارتند از:
۲.۱. تناسب در زیبایی:
هر چند زیبایی معیار ضروری به حساب نمیآید، ولی طرفین در مجموع باید از لحاظ زیبایی و قیافه ظاهری مورد پسند یکدیگر باشند و برای همدیگر جذابیت داشته باشند. زیبایی و تناسب ظاهری در حفظ و تقویت عفت و ایمان تأثیر دارد؛ زیرا اگر همسر فرد از حد نصاب کافی برای زیبایی برخوردار باشد، چشم و فکر و عمل وی متوجه دیگران نخواهد شد و حسرت زیبایان بیگانه را نخواهد خورد و خدای ناکرده به همسرش خیانت نخواهد کرد؛ مگر این که به چشمچرانی و انجام کارهای خلاف عفت کرده باشد.
۲.۲. تناسب سنی:
تفاوت سن بلوغ جنسی دختر و پسر حدود ۴ سال است. پس بهتر است که تفاوت سن آنها در ازدواج نیز چنین باشد. مگر اینکه واقعاً شرایط دیگر آن قدر مناسب باشد که بتوان از این مسأله صرفنظر کرد و همسری با سن مساوی برگزید؛ ولی به هر حال تفاوت سنی نکتهای حائز اهمیت است. (ضمناً برای یک ازدواج موفّق، بلوغ جنسی، بلوغ اقتصادی (مردها)، بلوغ فرهنگی و اجتماعی در کنار هم ضروری است).
۲.۳. جسمی و جنسی:
زن و شوهر بهتر است از نظر جسمی (قد، وزن) تناسب داشته باشند؛ گاهی مواقع زوجها در ابتدا به این عامل توجه نمیکنند و بعد از ازدواج نسبت به این عوامل حساسیت به خرج میدهند که باعث تلخی و اختلاف در زندگی میشود. رضایت جنسی مسئله بسیار مهمی است و اگر یکی از آنها گرم مزاج و دیگری سرد مزاج باشد؛ به بهانهگیری و نزاع منجر میشود که گاهی در ظاهر هم علت بهانهگیریها چیز دیگری به نظر میرسد؛ اما وقتی ریشهیابی میشود متوجه میشویم که ریشه این اختلافها و بهانهگیریها نارضایتی جنسی است.
۴. ۲. تناسب اقتصادی:
همسر انسان باید با او تناسب مالی داشته باشد. به گونهای نباشد که یکی در ناز و نعمت زندگی میکرده و دیگری با مشقت و سختی. به عنوان مثال اگر جوانی که از لحاظ مالی فقیر و یا متوسط است، با دختری از خانوادهای ثروتمند ازدواج کند، اگر شبانه روز هم کار و تلاش کند نمیتواند همسرش را راضی کند، مگر اینکه آن فرد و خانوادهاش از لحاظ ایمان بسیار قوی باشند و بتوانند به خاطر خدا گذشت کنند و از لحاظ مالی هم بدون منّت به این فرد کمک کنند.
۵. ۲. تناسب تحصیلی:
اگر چه میزان تحصیلات نمیتواند تضمینکننده روابط معقول و ازدواج موفق باشد، اما باید پذیرفت که بینش و منش افراد تحصیلکرده با دیگر اقشار جامعه متفاوت است. از آنجایی که کسب دانش در رشد و تعالی فکری افراد و نگرش آنها بسیار مؤثر است؛ تناسب در میزان تحصیلات، تأثیر بسیار مهمی در زندگی مشترک دارد؛ زمینه ایجاد درک و تفاهم بیشتر زوجین را فراهم کرده و موجب پرورش بهتر فرزندان و ایجاد نسلی موفق با تربیتی اسلامی و فرهنگی میشود.
از دید روانشناسان برترین حالت تناسب تحصیلی در ازدواج این است که یا طرفین در تحصیلات یکسان باشند یا تحصیلات دختر یک مقطع پایینتر از پسر باشد، دلیل این مسأله ایمن کردن خانواده از برخی مشکلات زناشویی است؛ چرا که این امر ممکن است باعث عدم اطاعت زن از همسر شود.
۶. ۲. تناسب فرهنگی- اجتماعی:
بهتر است زن و شوهر به لحاظ فرهنگی و اجتماعی نیز تناسب داشته باشند؛ مثلاً کسی که عمدة فعالیتش علمی و پژوهشی است، اگر با کسی ازدواج کند که روحیه اجتماعی او تجملاتی، اشرافی، اهل مسافرت، تفریحات و گشتوگذار است، ممکن است دچار اختلاف شوند. [۷]۷. ۲. هماهنگی روانشناختی:
روحیات افراد با هم فرق دارد؛ برخی برونگرا (اهل شوخی، ارتباط با دیگران و معاشرت، تفریح، جنب و جوش و تحرک زیاد و...) و برخی درونگرا (تمرکز بر خود، تفکر زیاد، عدم ارتباط زیاد با دیگران و...) هستند. اگر این تناسب حفظ نشود (یعنی هر دو از یک گروه نباشند) در زندگی مشترک به احتمال زیاد با مشکل مواجه میشوند.
برخی اشتباهات رایج برای ازدواج
* تصمیمگیری بر اساس نظرات دیگران یا حرف مردم و اطرافیان
به عنوان مثال مردم میگویند حتماً خواستگار نداشته که تا الان ازدواج نکرده، دوستانم اگر این شخص را ببینند ممکن است بگویند همسرش چقدر زشت است و...
یادتان باشد این شما هستید که قرار است تا آخر عمر با این فرد زندگی کنید نه دیگران، پس ظاهر، سن، رفتار و خصوصیات او باید در قدم اول مورد تایید شما باشد نه دیگران!
* همه چیز را سیاه یا سفید دیدن
شما برای تعادل در زندگی باید همه چیز را به رنگ خود ببینید. هیچ چیز غرق در بدی و سیاهی یا خوبی و سفیدی نیست؛ خاکستری هم رنگ زیبایی است! شما برای موفقیت باید دیدگاه متعادلی نسبت به زندگی داشته باشید. زیرا این تعادل است که در زندگی باعث آرامش و ثبات و پایداری میشود.
* عجول بودن
ازدواج انسانی صبور، خوددار و خونسرد میخواهد تا در برابر مسائل زندگی بتواند مشکلات را در کنار شریک زندگی خود پشت سر بگذارد.
* بدون عشق و علاقه ازدواج کردن
طبق نظر روانشناسی تا وقتی علاقه میان شما و همسرتان نباشد، نباید انتظار داشته باشید که مشکلات شما به راحتی حل و فصل شود. پس عشق و علاقه را جدی بگیرید. اگر نسبت به همسرتان حسی ندارید باید از یک مشاوره روانشناس کمک بگیرید، زیرا پایههای یک زندگی موفق، داشتن عشق و علاقه است.
مشاوره ازدواج در چه زمانی باید انجام شود؟
مشاوره ازدواج زمانی صورت میگیرد که طرفین تا حدود زیادی به هماهنگی و موافقت با هم رسیده باشند. مطمئناً هر چقدر شما اختلاف نظرات بیشتر باشد نتیجه خیلی خوبی هم نخواهند گرفت.
طرفین باید بدانند چه چیزهایی از زندگی میخواهند، در کدام موارد تفاهم دارند و در کدام موارد اختلاف نظر دارند و سپس با کمک مشاوره ازدواج اختلافات را بسنجند که آیا قابل هضم و چشم پوشی است یا خیر و سپس تصمیم بگیرند. در پایان: شرایط و مسایل ازدواج و ملاکهای انتخاب همسر را در عین اینکه باید با دقت مورد توجه قرار داد، اما نباید به طور وسواسگونه و یا مستقل از دیگر شرایط بررسی کرد.