بیابان‌زدایی با توسعه کشت کاکتوس

به نقل از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، کارگروه تخصصی آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری با هدف اجرای برنامه‌های پیشگیری از بحران کم‌آبی، کاهش فرسایش خاک و تولید محصولات در شرایط خشک درصدد برآمده است تا کشت کاکتوس را توسعه دهد.
کاکتوس به عنوان یکی از راه‌های کسب درآمد و اشتغال‌زایی در مناطق گرم و خشک که با بحران کم آبی روبرو هستند عمل می‌کند. پد این گیاه که با اعمال شیوه‌های مدیریتی تا ۲۰۰ تن در هکتار قابلیت برداشت دارد یکی از گزینه‌های بسیار مناسب برای تعلیف و تامین آب مورد نیاز دام است.
کارگروه تخصصی آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای توسعه کشت این محصول کاربردی در کشور اقدام به اجرای ۳ طرح آزمایشی در ۳ استان بوشهر، سیستان و بلوچستان و مازندران کرده است. طرح‌هایی با تمرکز بر کشت ۲ گونه کاکتوس اپونتیا ایندیکا و اپونتیا استریکتا با هدف تثبیت شن، تامین علوفه دام، اشتغال‌زایی و تهیه محصولات تجاری با ارزش افزوده مانند مکمل‌های غذایی، نوشیدنی‌ها و سایر محصولات.

---

گونه نوپال کاکتوس در برنامه‌های محیط زیستی برای جلوگیری از فرسایش خاک و مبارزه با بیابان‌زایی و حفظ مراتع مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاهان دارای سازگاری بالایی هستند و حتی در خاک‌های شدیدا آسیب‌دیده بی‌ثبات، نواحی بدون بارندگی که برای گونه‌های دیگر نامناسب است رشد می‌کنند. مزیت این محصول برای کشت صنعتی این است که تولید سریع دارد و برداشت اول، دو الی سه ماه بعد از کشت انجام می‌شود.
اجرای این طرح‌های آزمایشی مزایایی، چون «تدوین دانش فنی روش‌های کاشت، داشت و توسعه کاکتوس»، «شناسایی اقلیم‌ها و مناطق مستعد و با پتانسیل در کشور برای کاشت»، «شناسایی محصولات فرآوری شده حاصل از کشت کاکتوس و انجام آزمایشات مختلف برای تعیین ارزش غذایی کاکتوس به عنوان غذای دام»، «کاهش خوراک دام و خروج ارز از کشور»، «امکان سنجی تولید سایر محصولات فرآوری شده با توجه به شرایط، اولویت و نیاز کشور» دارد.
گزینه‌های متنوعی برای استفاده از بخش‌های مختلف کاکتوس اپونتیا (پد، میوه و بذر) و فرآوری آن‌ها به انواع مختلف محصولات وجود دارد. برخی از آن‌ها محصولات تهیه شده از میوه این کاکتوس است که به شکل مربا، ژله و نوشیدنی درآمده است. محصولات ترشی و نمکی آن نیز عمدتا از پالپ‌های میوه یا پد‌ها به دست می‌آیند که به شکل پودر، قرص و کپسول برای مصارف دارویی و مکمل‌های غذایی مصرف می‌شوند. از بذر یا دانه‌های میوه این گیاه نیز روغنی با خواص عالی قابل تولید است