با آغاز تهاجم رژیم بعث عراق به ایران، نیروی دریایی تنها دو روز بعد از آغاز جنگ تحمیلی، اولین اعلامیه خود را صادر کرده و آمادگی خود را برای دفاع از مرزهای ایران اعلام کرد. در روز سه شنبه مورخ یکم مهرماه پنجاه و نه اولین اعلامیه دریایی خود را به شماره ۱۷/۵۹ صادر کرد. در این اعلامیه آمده بود: با توجه به تجاوزات رژیم بعث عراق به ایران اسلامی بدین وسیله تمامی مرزهای آبی نزدیک سواحل ایران منطقه جنگی اعلام و دولت ایران اجازه حمل کالا به بنادر عراق را به هیچ یک از کشتی ها نخواهد داد.
نیروی دریایی برای حفظ امنیت در کشتیرانی در خلیج فارس اعلام کرد: کشتیها پس از عبور از تنگه هرمز، مسیر خود را طوری تغییر دهند که از۱۲ مایلی جنوب جزیره ابوموسی، ۱۲ مایلی جنوب جزیره سیری، جنوب چراغ دریایی کیبل بنک و از ۱۲ مایلی جنوب غربی جزیره فارسی عبور نمایند.
با این اقدام، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، شناورها را در داخل آبهای سرزمینی خود تحت کنترل گرفت و با تعیین حرکت کشتیها در سطح دریا قصد داشت از سواحل در برابر ورود بدون اجازه کشتیهایی که احتمالا قادر به تهدیدامنیت ملی بودند، حفاظت کند. اقدامی که در طول دوران دفاع مقدس ضربات سهمگینی به دشمن بعثی وارد کرد.
نیروی دریایی که نقش بیبدیلی در حفظ سکوهای نفتی کشور در دوران جنگ داشت، در عملیات های مهم دوران دفاع مقدس از جمله عملیات مروارید، عملیات آزادسازی خرمشهر و آبادان، عملیات والفجر ۸ و ... نیز حضوری اثرگذار داشت. حضور دلاوران نیروی دریایی ارتش در جبهههای جنگ چنان تاثیرگذار بود که در هفتم آذرماه ۱۳۵۹ و در پی رشادت نظاميان نيروی دريايی ارتش در برابر تهاجم دريایی و هوایی رژيم بعث عراق، با تأييد امام خمينی، اين روز، روز نيروي دريايی لقب گرفت.