تابناک جوان - سحر علیزاده؛ ویدیویی در فضای مجازی منتشر شده است که بدون اطلاعات اضافی دیگر، ادعا می کند که مربوط به تهیه شیر از روغن پالم است.
در این ویدیو شخصی دیده می شود که با اضافه کردن ماده ای به آب، نوعی محلول سفید رنگ تولید می کند. متنی که همراه این ویدیو منتشر شده است می گوید که شیر با این روش و با ترکیب آب و روغن پالم تهیه می شود.
یکی از متن های منتشر شده به شرح زیر است:
"من همیشه با خودم فکر میکنم در ایران این همه گاوداری کجاست که ما نمیبینیم، اما در هر مغازهای که میرویم تا دلتان بخواهد انواع لبنیات موجود است! اصلا شما در شهرتان آدرس دو تا گاوداری بلد هستید! یادم آمد که یک راننده کامیون میگفت که روغن پالم از بندر به شهرستان بار زدم، توی مسیر همش با خودم فکر میکردم که روغن چه ربطی به کارخانه لبنیاتی دارد؟! از یک آشنا که آنجا کار میکرد پرسیدم، گفت خودت ببین! کمی روغن پالم رو با آب قاطی میکنند و مادهای به شکل شیر درست میشه"
این ادعا باعث نگرانی کاربران شده، چرا که شیر یکی از نوشیدنی های روزانه بسیاری از شهروندان است.
تابناک جوان، در ادامه این ادعا را بررسی می کند.
این ویدیو از کجا آمده؟
بررسی های ما نشان می دهد این ویدیو در ایران برای اولین بار منتشر نشده است. بلکه قبلا هم با همین عنوان منتشر و باعث تشویش اذهان عمومی شده است.
واقعیت این ویدیو چیست؟
جالب ست بدانید این شایعه مربوط به ایران نیست و در سال ۲۰۱۸ در کشور هند منتشر شد. از آنجایی که هندی ها مصرف روزانه شیر زیادی دارند، این ویدیو در مدتی کوتاه در بین کاربران هندی وایرال شد.
بسیاری از کاربران هندی نوشتند: "هشیار باشید، هندی ها شیر نمی نوشند بلکه این سم را می خورند"
سایت hoax slayer که معمولا اخبار و شایعات منتشر شده در فضای مجازی را راستی آزمایی می کند، این شایعه در هند را بررسی کرده است.
در این ویدیو، مردی مقداری مایع را با آب مخلوط میکند و باعث میشود آن کاملاً شبیه شیر باشد. وی از دو لیوان کوچک (که معمولاً فروشندگان چای استفاده میکنند) برای انتقال مایع سفید شیری از لیوان به لیوان دیگر استفاده می کند.
این سایت خبری در ادامه می نویسد: مردم این ویدیو را بسیار تکان دهنده دریافتند و حواس و قدرت تفکر خود را از دست دادند و کورکورانه آن را به اشتراک گذاشتند.
۱. نکته قابل توجه در اینجا مردی است که مایعات را مخلوط میکند، اما آن را نمینوشد و بو نمیکند.
۲. در واقع، هیچ کس در این ویدئو ادعا نمیکند که این شیر است و از محیط، به نظر میرسد یک منطقه صنعتی باشد.
۳. بعلاوه بطری شیشهای که مایع از آن ریخته میشود شکل دقیق بطری نوعی ماده صنعتی از برندی خاص است. (برند تجاری این محلول برای جلوگیری از تبلیغ، آورده نشده)
۴. آیا تا به حال ترکیب فنیل را دیده اید؟
سایت تحلیلی SMHoaxSlayer فیلم زیر را تهیه کرده، در سمت چپ فیلم وایرال شده قرار دارد، در سمت راست یک فیلم از ساخت فنیل سفید است.
اگر مقدار این ماده زیاد بشود دقیقا به شکل شیر در می آید.
اما فقط در صنعت کاربرد دارد و ارتباطی با شیرنوشیدنی ندارد.
در ادامه این ویدیو را مشاهده می کنید.
در واقع آنچه در ویدیو تولید می شود کاربرد صنعتی و ضدعفونی دارد، که به احتمال زیاد به دلیل شباهت با شیر، خیلی سریع دست به دست شده است.
به گزارش تابناک جوان، موضوع شیر تقلبی نه تنها در هند بلکه در کشورمان و سایر کشورها موضوع مهمی است، چرا که نوشیدنی روزانه بسیاری از افراد است. به همین دلیل مسولین مربوطه باید دائما سلامت محصولات مصرفی مردم را از لحاظ کیفیت و سلامت کنترل کنند.
ماجرای شیر پالم دار در ایران
محمد حسین عزیزی سال گذشته در گفتگو با ایرنا گفت: هم اکنون از بین تمام محصولات لبنی فقط در پروانه ساخت تعداد معدودی از این محصولات مثل خامه قنادی، پنیر پیتزا و روکش بستنی و شکلات اجازه استفاده از روغن پالم داده شده است و جز این موارد که قانونی است در هیچ محصول لبنی کارخانهای از روغن پالم استفاده نمیشود. البته در مورد محصولات سنتی و غیر کارخانه ای، چون سازمان غذا و دارو نظارت ندارد، نمیتوانیم اظهارنظر کنیم.
موضوع استفاده از روغن پالم به ۱۳ مرداد سال ۹۳ برمی گردد زمانی که حسن قاضی زاده هاشمی، وزیر سابق بهداشت در جمع خبرنگاران از اضافه کردن روغن پالم در تعدادی از شیرها و ماستهای پرچرب سخن گفت و اعلام کرد: «اکنون دیگر این موضوع به اثبات رسیده و پرونده آن برای تصمیم نهایی روی میز رئیس جمهور است.»
روغن پالم یا همان روغن نخل، یک نوع روغن گیاهی است که از قسمت گوشتی میوه درخت نخل روغنی استخراج میشود. این روغن به علت داشتن اسید چرب به خصوص در انواع ارزانتر آن، جزو روغنهای مضر خوراکی است، اما چون در مقابل حرارت مقاوم است و قوام بیشتری دارد در تولید روغنهای سرخ کردنی و شیرینیهایی که خامه آن باید قوام داشته باشد، استفاده میشود.
مسالهای که ممکن است باعث این تخلف در صنایع لبنی شود، ارزانتر بودن روغن پالم نسبت به چربی شیر است که باعث میشود متخلفان در محصولات لبنی پرچرب، چربی شیر را بگیرند و جداگانه در تولید محصولات دیگر استفاده کنند و به جای آن برای بالا بردن میزان چربی محصول از روغن پالم استفاده کنند، تخلفی که البته به گفته مدیرکل نظارت بر مواد غذایی وزارت بهداشت هم اکنون در تولیدات کارخانهای وجود ندارد.
وزیر سابق بهداشت در مرداد ۹۳ گفته بود: موضوع استفاده از روغن پالم در برخی لبنیات در شورای عالی سلامت و امنیت غذا بحث شده و قرار است مصرف آن کاهش یابد، این در حالی است که هماکنون ۵۰ درصد روغنهای وارداتی پالم است که قرار است در مرحله اول به ۳۰ درصد و سپس به ۱۵ درصد برسد.
هاشمی گفته بود: از لبنیات موجود در بازار نمونهگیری میشود تا شرکتهای متخلف شناسایی شوند، به عنوان مثال در یک نوع ماست با چربی ۱۲ درصد روغن پالم وجود داشته است؛ به همین دلیل نظارتها را افزایش میدهیم چرا که حق سایر شرکتهاست که اسامی متخلفان را اعلام کنیم تا هم آنها متهم نشوند و هم مردم بتوانند از محصول سالم خریداری کنند؛ با شرکتهای متخلف طبق قانون برخورد خواهد شد.
رسانهای شدن موضوع استفاده از روغن پالم باعث کاهش واردات این نوع روغن از مالزی شد؛ به طوری که واردات این روغن از حدود ۷۰۰ هزار تن در سال ۹۲ به کمتر ۴۵۰ هزار تن در سال ۹۶ رسید.
البته در همان مرداد ۹۳، هدایت حسینی مدیرکل نظارت بر مواد غذایی وقت وزارت بهداشت اعلام کرد: گزارشی از وجود روغن پالم در شیر و ماست در کشور نداریم، اما وزارت بهداشت مجوز استفاده از این روغن را در برخی محصولات لبنی مانند بستنی، پنیر پیتزا، کره و خامه قنادی صادر کرده است.
به گفته حسینی روغن پالم مانند سایر روغنهای گیاهی کلسترول ندارد و اسید چرب ترانس نیز ندارد، اما میزان اسید چرب اشباع آن از سایر روغنهای گیاهی مانند آفتابگردان، سویا و کلزا بیشتر است.
وی گفت: وزارت بهداشت با توجه به مزایای چربیهای گیاهی نسبت به چربیهای حیوانی برای برخی محصولات لبنی اجازه استفاده از روغنهای گیاهی را به عنوان جایگزین روغن حیوانی صادر کرده که از جمله این محصولات پنیر پروسس، پنیر پیتزا و پنیر خامه است. همچنین مجوز استفاده از این روغن در بستنی، خامه قنادی و کرههای مالشی نیز از سوی وزارت بهداشت برای تولیدکنندگان محصولات لبنی صادر شده است.
حسینی گفته بود: شرط استفاده از این روغن در این محصولات این است که حتماً روی بسته بندی این محصولات قید شود که مثلاً ۱۰ درصد روغن حیوانی این محصول با روغن پالم یا هر روغن گیاهی دیگر جایگزین شده تا مصرف کننده مطلع باشد.
موضوعی که البته کمتر در محصولات لبنی یا حتی غیرلبنی از جمله روغنها به صورت شفاف دیده میشود و اگر در محصولی به صورت قانونی از روغن پالم استفاده شده باشد، به ذکر حاوی «روغن گیاهی» بسنده میشود. تکلیف محصولات سنتی، فله و غیربستهبندی نیز معلوم نیست.
بر اساس آخرین اعلام معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه در ۱۶ شهریور امسال (سال ۹۸) صادرات روغن پالم مالزی به ایران در سال ۲۰۱۸ برابر با ۴۸۸ هزار تن بوده که در مقایسه با سال ۲۰۱۷ (برابر با ۵۲۴ هزار تن)، کاهشی معادل ۶.۸ درصدی داشته است.
بر اساس آمار رسمی مالزی، میزان صادرات روغن پالم به ایران در سه ماهه اول ۲۰۱۹ به میزان ۵۶ هزار تن نسبت به مدت مشابه ۲۰۱۸ کاهش داشته که به این ترتیب ۷۵ درصد صادرات پالم مالزی به ایران در این دوره زمانی کاهش یافته است.
بر اساس مجوز هیأت وزیران واردات روغن پالم از مالزی به ایران از سال ۱۳۶۶ شروع شده است. بر این اساس روغن پالم حداکثر میتواند ۳۰ درصد از ماده اولیه روغن خوراکی وارداتی کشور را تشکیل دهد.
افرادی که شیر نیم چرب یا کم چرب استفاده میکنند نباید دغدغه روغن پالم داشته باشند
مدیر تحقیقات تغذیه انستیتو تحقیقات تغذیهای و صنایع غذایی کشور در گفتگو با ایسنا در خرداد ماه امسال اعلام کرد: در شیر کم چرب و پرچرب مشکل افزودنی روغن پالم نداریم چرا که شیری که به عنوان نیم چرب مصرف میشود، ۵/۲ درصد چربی دارد و نمیتواند پالم داشته باشد.
تیرنگ نیستانی با بیان این مطلب گفت: براساس مطالعات انجام شده، دریافت زیاد پالم میتواند زمینه ساز برخی مشکلات باشد و گاهی نیز میتواند تاثیری نداشته باشد.
وی افزود: شیر وقتی از پستان گاو دفع میشود، حدود ۳ درصد چربی دارد و شیری که به عنوان شیر نیم چرب مصرف میکنیم، ۵/۲ درصد چربی دارد؛ بنابراین این شیر با وجود چربی، نمیتواند پالم داشته باشد.
مدیرگروه تحقیقات تغذیه انستیتو تحقیقات تغذیهای و صنایع غذایی کشور بیان کرد: مواد لبنی پرچرب همچون ماست میتواند ۵ تا ۷ درصد چربی داشته باشد و تصور عموم بر این است که باید به این مواد لبنی، خامه اضافه شود. اما گاهی از چربیهای گیاهی استفاده میشود. البته افرادی که شیر نیم چرب یا کم چرب استفاده میکنند نباید دغدغه روغن پالم افزوده داشته باشند. چون چربی چه پالم و چه چربی لبنی، گران و هزینه بر است.
بنا بر اعلام روابط عمومی انستیتو تحقیقات تغذیهای و صنایع غذایی کشور، دکتر نیستانی تمرکز گروه تحقیقات تغذیه انستیتو تحقیقات تغذیهای و صنایع غذایی کشور را بر ریزمغذیها، غنیسازی و مراقبت تغذیه در کشور دانست و بر انجام مطالعات بالینی مرتبط با همین موضوعات اشاره کرد.