۴ راهکار امام رضا (ع) که عمر و زندگی را سر و سامان می‌دهد
در کلام امام رضا (ع) برنامه مدونی را می‌توان یافت که توجه به آن زوایایی عمیق و دقیق از زندگی را سروسامان خواهد بخشید و به آن آرامشی که فرد در پایان اجرای هر برنامه به دنبال آن است دست پیدا خواهد کرد.
داشتن برنامه برای زندگی یکی از مسائل بسیار مهمی است که بشر امروز به دلیل ایجاد مشغله‌های کاذب فراوان، به آن نیازمند است. انسانی می‌تواند به موفقیت‌های چشمگیر دست پیدا کند که بداند از دنیایش چه می‌خواهد و چگونه از این فرصت باید بهره ببرد؛ اما دریغ و افسوس که ابزارهای سرگرمی در فضای مجازی، مدگرایی‌ها، اخبار و اتفاقات غیرمهم و ... این مهم را از ما گرفته‌اند.
چرا به آرامش عمیق نمی‌رسیم؟
گاه پیش می‌آید که فردی برای کاری ضروری به یکی از موتورهای جستجوگر اینترنتی مراجعه می‌کند و یا حتی وارد صفحه‌ای از یک سایت و تارنما می‌گردد اما با پیشنهاد‌ات وسوسه‌برانگیز و البته رهزن، بی‌خاصیت و حتی مضر مواجه می‌شود که ساعات بسیاری را به جستجو و پیگیری آن صفحات اختصاص می‌دهد و وقتی به خود می‌آید متوجه می‌شود که زمان بسیار زیادی را در این فضا به بطالت گذرانده است و طبیعی است وقتی این مسئله به یک رویه همیشگی تبدیل شود حال انسان را خراب و روح و روان او را آزرده می‌کند. از این مهم‌تر نیز ذکر این مطلب است که غیر از آن که گاه انسان، بدون برنامه خاصی اوقاتش را سپری می‌کند گاهی نیز اتفاق می‌افتد که در برنامه خود فقط امور مادی را گنجانده و بدان توجه کرده است که این نیز ممکن است در کوتاه‌مدت موفقیت‌هایی را برای فرد به ارمغان بیاورد اما در درازمدت مشکلی را از او حل نخواهد کرد و او را به آرامش عمیق نخواهد رساند.
۴ راهکار امام رضا (ع) که عمر و زندگی را سر و سامان می‌دهد
در کلام امام رضا (ع) برنامه مدونی را می‌توان یافت که توجه به آن زوایایی عمیق و دقیق از زندگی را سروسامان خواهد بخشید و به آن آرامشی که فرد در پایان اجرای هر برنامه به دنبال آن است دست پیدا خواهد کرد. امام رضا (ع) در یک تقسیمی بسیار کاربردی اوقات مورد استفاده انسان را این‌گونه تقسیم می‌کند که: «اِجْتَهِدُوا فِی أَنْ یَکُونَ زَمَانُکُمْ أَرْبَعَ سَاعَاتٍ سَاعَةً لِمُنَاجَاةِ اَللَّهِ وَ سَاعَةً لِأَمْرِ اَلْمَعَاشِ وَ سَاعَةً لِمُعَاشَرَةِ اَلْإِخْوَانِ وَ اَلثِّقَاتِ اَلَّذِینَ یُعَرِّفُونَکُمْ عُیُوبَکُمْ وَ یُخْلِصُونَ لَکُمْ فِی اَلْبَاطِنِ وَ سَاعَةً تَخْلُونَ فِیهَا لِلَذَّاتِکُمْ فِی غَیْرِ مُحَرَّمٍ وَ بِهَذِهِ اَلسَّاعَةِ تَقْدِرُونَ عَلَى اَلثَّلاَثِ سَاعَاتٍ لاَ تُحَدِّثُوا أَنْفُسَکُمْ بِفَقْرٍ وَ لاَ بِطُولِ عُمُرٍ فَإِنَّهُ مَنْ حَدَّثَ نَفْسَهُ بِالْفَقْرِ بَخِلَ وَ مَنْ حَدَّثَهَا بِطُولِ اَلْعُمُرِ یَحْرِصُ اِجْعَلُوا لِأَنْفُسِکُمْ حَظّاً مِنَ اَلدُّنْیَا بِإِعْطَائِهَا مَا تَشْتَهِی مِنَ اَلْحَلاَلِ وَ مَا لاَ یَثْلِمُ اَلْمُرُوَّةَ وَ مَا لاَ سَرَفَ فِیهِ وَ اِسْتَعِینُوا بِذَلِکَ عَلَى أُمُورِ اَلدِّینِ فَإِنَّهُ رُوِیَ لَیْسَ مِنَّا مَنْ تَرَکَ دُنْیَاهُ لِدِینِهِ أَوْ تَرَکَ دِینَهُ لِدُنْیَاهُ؛[1] تلاش کنید که وقت شما چهار ساعت باشد:
چرا به آرامش عمیق نمی‌رسیم؟
گاه پیش می‌آید که فردی برای کاری ضروری به یکی از موتورهای جستجوگر اینترنتی مراجعه می‌کند و یا حتی وارد صفحه‌ای از یک سایت و تارنما می‌گردد اما با پیشنهاد‌ات وسوسه‌برانگیز و البته رهزن، بی‌خاصیت و حتی مضر مواجه می‌شود که ساعات بسیاری را به جستجو و پیگیری آن صفحات اختصاص می‌دهد و وقتی به خود می‌آید متوجه می‌شود که زمان بسیار زیادی را در این فضا به بطالت گذرانده است و طبیعی است وقتی این مسئله به یک رویه همیشگی تبدیل شود حال انسان را خراب و روح و روان او را آزرده می‌کند. از این مهم‌تر نیز ذکر این مطلب است که غیر از آن که گاه انسان، بدون برنامه خاصی اوقاتش را سپری می‌کند گاهی نیز اتفاق می‌افتد که در برنامه خود فقط امور مادی را گنجانده و بدان توجه کرده است که این نیز ممکن است در کوتاه‌مدت موفقیت‌هایی را برای فرد به ارمغان بیاورد اما در درازمدت مشکلی را از او حل نخواهد کرد و او را به آرامش عمیق نخواهد رساند.
۴ راهکار امام رضا (ع) که عمر و زندگی را سر و سامان می‌دهد
در کلام امام رضا (ع) برنامه مدونی را می‌توان یافت که توجه به آن زوایایی عمیق و دقیق از زندگی را سروسامان خواهد بخشید و به آن آرامشی که فرد در پایان اجرای هر برنامه به دنبال آن است دست پیدا خواهد کرد. امام رضا (ع) در یک تقسیمی بسیار کاربردی اوقات مورد استفاده انسان را این‌گونه تقسیم می‌کند که: «اِجْتَهِدُوا فِی أَنْ یَکُونَ زَمَانُکُمْ أَرْبَعَ سَاعَاتٍ سَاعَةً لِمُنَاجَاةِ اَللَّهِ وَ سَاعَةً لِأَمْرِ اَلْمَعَاشِ وَ سَاعَةً لِمُعَاشَرَةِ اَلْإِخْوَانِ وَ اَلثِّقَاتِ اَلَّذِینَ یُعَرِّفُونَکُمْ عُیُوبَکُمْ وَ یُخْلِصُونَ لَکُمْ فِی اَلْبَاطِنِ وَ سَاعَةً تَخْلُونَ فِیهَا لِلَذَّاتِکُمْ فِی غَیْرِ مُحَرَّمٍ وَ بِهَذِهِ اَلسَّاعَةِ تَقْدِرُونَ عَلَى اَلثَّلاَثِ سَاعَاتٍ لاَ تُحَدِّثُوا أَنْفُسَکُمْ بِفَقْرٍ وَ لاَ بِطُولِ عُمُرٍ فَإِنَّهُ مَنْ حَدَّثَ نَفْسَهُ بِالْفَقْرِ بَخِلَ وَ مَنْ حَدَّثَهَا بِطُولِ اَلْعُمُرِ یَحْرِصُ اِجْعَلُوا لِأَنْفُسِکُمْ حَظّاً مِنَ اَلدُّنْیَا بِإِعْطَائِهَا مَا تَشْتَهِی مِنَ اَلْحَلاَلِ وَ مَا لاَ یَثْلِمُ اَلْمُرُوَّةَ وَ مَا لاَ سَرَفَ فِیهِ وَ اِسْتَعِینُوا بِذَلِکَ عَلَى أُمُورِ اَلدِّینِ فَإِنَّهُ رُوِیَ لَیْسَ مِنَّا مَنْ تَرَکَ دُنْیَاهُ لِدِینِهِ أَوْ تَرَکَ دِینَهُ لِدُنْیَاهُ؛[1] تلاش کنید که وقت شما چهار ساعت باشد:
۱.ساعتی برای مناجات با خدا،
۲.ساعتی برای کار زندگی،
۳.ساعتی برای معاشرت با برادران و اشخاص مورد اعتماد که شما را از عیب‌هایتان آگاه نمایند و از دل با شما خالص و یک‌رو باشند
۴. ساعتی که در آن برای لذت‌های غیر حرام خویش خلوت کنید و با این ساعت، برای سه ساعت دیگر نیرو می‌یابید.
به خود تلقین تنگدستی و عمر دراز نکنید چراکه هر کس تنگدستی را به خود تلقین کند بخیل گردد و هر کس به خود عمر دراز را تلقین کند زیاده‌خواه شود. برای خویشتن سهمی از دنیا قرار دهید، به آن مقدار به خویشتن بدهید که حلال خواهد بود و جوانمردی را از بین نبرد و زیاده‌روی در آن نباشد و با این سهم از دنیا، برای کارهای دینی یاری جویید؛ زیرا روایت شده است که از ما نیست هر که دنیایش را برای دینش رها سازد یا دینش را برای دنیایش رها نماید.
توجه به ابعاد مادی زندگی در کلام امام رضا (ع)
دقت در این تقسیم چهارگانه با تمام زوایای پنهان و روشنی که دارد و توضیحاتی که امام رضا (ع) در ادامه و انتهای فرمایشات گهربارشان ارائه می‌دهند نشان می‌دهد که اولویت اول انسان در برنامه زندگی، با وقتی است که او برای ارتباط با خدا قرار می‌دهد و در گام دوم، اولویت با وقتی است که برای حرکت به سمت پیشرفت‌ها و موفقیت‌های دنیایی خود باید تعیین نماید و در حرکت سوم باید برای روابط اجتماعی‌اش نیز وقت بگذارد که در اینجا حضرت تأکیداتی مبنی بر برقراری ارتباط سالم و سازنده دارند؛ نه آن‌هایی که به‌واسطه فرهنگ منحط غربی و آموزه‌های دنیای مدرن در خودخواهی‌ها و بالتبع آن در تنهایی‌های خود فرو رفته‌اند انسان‌های موفقی هستند و نه آن‌هایی که روابط اجتماعی‌شان در فضایی ناسالم شکل می‌گیرد. در این سه قسم عمدتاً به ابعاد معنوی و غیر مادی انسان از قبیل سعادتمندی، پیشرفت و نیاز روانی انسان به ارتباطات اجتماعی پرداخته شد اما حضرت در ادامه به یک بخش مهم نیز اشاره می‌کنند و آن ساحت مادی انسان است که تأمین این دست نیازها را از طریق حلال و به حد متعادل، زمینه‌ساز و نیروبخش آن سه بخش دیگر برمی‌شمارند.
در ادامه این حدیث نورانی امام رضا (ع) به ایجاد تعادل در مناسبات انسان و تأمین نیازهایش می‌پردازد و این دقیقاً همان حلقه مفقوده‌ای است که نظم نوین جهانی با سرعتی که به زندگی‌ها بخشیده است آن را از زندگی بشر گرفته و محروم ساخته است.
هم باید به دنیا توجه کرد و هم به آخرت
حضرت رضا (ع) به انسان نشان می‌دهد که هم باید به دنیا توجه کرد و هم به آخرت؛ هم دین را خواست و هم دنیا؛ اما در خواستن دنیا باید توجه داشت که دنیا را برای دنیا نخواهد بلکه آن را برای آخرت بخواهد و به بیان دیگر حد تعادل را نگاه دارد و در استفاده از دنیا زیاده‌روی نکند. پرواضح است که خروج از حد تعادل در استفاده از دنیا آن زمانی اتفاق خواهد افتاد که بهره بردن از دنیا نتیجه‌ای جز آسیب‌رساندن به آخرت به همراه نداشته باشد.
مصطفی راهی
پی‌نوشت:
۱.بحار الأنوار ، محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، ج ۷۵، ص ۳۴۶، انتشارات دار احیاء التراث العربی، بیروت.
ارسال نظرات
نظرات مخاطبان
انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۰
ناشناس
| 
۱۰:۳۴ - ۱۳۹۹/۰۷/۲۷
ان شاءالله بعد از ظهور
تازه ها