آیین ماه رمضان در دیار قرقیزها
یکی از سنت‌های مردم قرقیزستان در ماه رمضان «جار رمضان» است که کودکان یا جوانان چند روز پس از آغاز ماه رمضان عصرها با قرائت شعر فرا رسیدن ماه رمضان را خبر می‌‌دهند.
شیوع ویروس کرونا موجب شده است که ماه مبارک رمضان امسال به شکل و صورت دیگری برگزار شود. شرایط قرنطینه عمومی نیز در چند استان قرقیزستان از جمله استان بیشکک نزدیک به یک ماه است که اجرا می‌شود.
در واقع قرقیزستان کشوری سرسبز، با طبیعت کوهستانی و تمدنی غنی در آسیای مرکزی است. این کشور با کشورهای چین، تاجیکستان، قزاقستان و ازبکستان همسایه است و زبان آن از شاخه‌های زبان ترکی است. بیش از ۸۰ درصد مردم کشور قرقیزستان، مسلمان هستند و در ماه مبارک رمضان روزه می‌گیرند. بیشتر مردم از اهل تسنن و حنفی مذهب هستند.
گرایش نسل جدید قرقیزها به اسلام
با افزایش گرایشات اسلامی در این کشور آداب و رسوم دینی جدید گسترش یافت که بعضی از آن‌ها مانند خواندن قرآن در مراسم عزاداری، ماه رمضان، عید فطر، عید قربان و قربانی کردن حیوانات و غیره مرسوم شد. سال به سال نیز روحیات و گرایش‌های اسلامی در قرقیزها چه در ظاهر (افزایش تعداد بانوان محجبه و آقایان ریش‌دار و با لباس‌های روحانی بیشتر به سبک پاکستانی در کشور) و چه در تعداد نمازگزاران در مساجد و روزه‌داران) رشد می‌کند.
طبق آمار موجود هم اکنون در قرقیزستان یک دانشگاه و ۸ انستیتوی اسلام‌شناسی، بیش از ۱۰۰ مدرسه حوزوی و مرکز آموزش دینی، حدود ۲۸۰۰ مسجد فعالیت دارند. برای مقایسه، تعداد مساجد قرقیزستان در سال ۱۹۹۰ به ۳۹ مسجد می‌رسید. بالای ۶۰۰ نفر از دانشجویان قرقیزی در کشورهای خارجی مانند عربستان، پاکستان، مصر، اردن، کویت، امارات و ترکیه در حوزه علوم اسلامی مشغول به تحصیل هستند.
موعد دقیق روزه و فرا رسیدن ماه رمضان را مفتیات قرقیزستان تعیین می‌کنند. بر این اساس روز جمعه ۵ اردیبهشت در قرقیزستان اولین روز ماه مبارک رمضان اعلام شده است. نماز تراویح معمولاً هر شب و در طول ماه رمضان در مساجد اقامه می‌شود. ولی امسال به علت شیوع کرونا و تدابیر محدودکننده دولت و قرنطینه برگزاری مراسم‌های فرهنگی و دینی تعطیل شده است.
سنت‌های حسنه قرقیزها در ماه رمضان
همزمان با خواندن نماز تراویح در اثنای آن قرآن کریم را نیز ختم می‌کنند. برای قرقیزها عیادت از افراد بیمار و بازمانده و دادن صدقه فطر به خانواده‌های نیازمند و فقیر، از سنت‌های حسنه در ماه رمضان است. برای روزه‌داران انواع غذاهای مختلف آماده می‌کنند و کسانی که با دلیل سلامتی یا مشکلات دیگر نمی‌توانند روزه بگیرند، باید هر روز به روزه‌داران افطار بدهد یا یک بار برای ۳۰ نفر روزه‌دار افطار بدهد. مردم قرقیزی قبل از افطار در مساجد قرآن کریم تلاوت می‌کنند و بعد از اقامه نماز مغرب سر سفره‌های ضیافت افطار می‌روند.
در سفره افطاری قرقیزها حتماً خرما، نان، سالاد، آب و نوشابه‌های سنتی مانند چایی و چالاپ، خوراکی‌هایی مانند پلو، مانتی و انواع سوپ‌ها و غذاها یافته می‌شود. در این میان شب قدر در بین مسلمانان قرقیزستان از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است و همه قرقیزها در طول ماه رمضان برای رسیدن این شب لحظه شماری می‌کنند و باور دارند که در این شب قدر همه گناه‌های آن‌ها توسط خدا بخشیده می‌شود و تا صبح نخوابیده برای بخشایش گناهان خود و خانواده یا دوستان دعا می‌کنند.
قرقیزها شب قدر را که در قرقیزستان شب ۲۷ ماه مبارک رمضان است بسیار گرامی می‌دارند. در این زمان برای رضایت و آرامش کسانی که از دنیا رفته‌اند خیرات می‌کنند. مردم مسلمان قرقیزستان تلاش می‌کنند حتماً به مسجد مرکزی شهر بروند و این شب را با دعا و نیایش سپری کنند.
از «جار رمضان» کودکان قرقیزی تا پختن بارسوق
یکی از سنت‌های مردم قرقیزستان در ماه رمضان «جار رمضان» است که کودکان یا جوانان چند روز پس از آغاز ماه رمضان عصرها شروع با قرائت شعر فرا رسیدن ماه رمضان خبر می‌‌دهند. جارمضان از عبارت «جار سالو» در زبان قرقیزی و زبان‌های ترکی به معنی «ندا کردن و آگاهی رساندن» است.
معمولاً خواندن جار رمضان از پانزدهمین روز ماه رمضان وقت عصر بعد از افطار شروع می شود. بر اساس گفته‌های محققان و تاریخدانان، جارر مضان از طریق فقیران خوانده می شود، ولی اکنون جار رمضان توسط گروه‌های چند نفره کودکان یا جوانان به صورت شعری مخصوص جار رمضان دم در خانه‌های مردم خوانده می شود. صاحب خانه با میل خود خوراکی یا مبلغی به آنان به عنوان مژده می‌دهد.
در روز عید فطر مردم قرقیزستان عید را به یکدیگر تبریک می‌گویند، لباس نو می‌پوشند، نان سنتی یعنی بارسوق می‌پزند که خمیر آن را به شکل گرد یا متوازی الاضلاع آماده کرده در روغن سرخ می‌کنند. بش بارماق یکی از مهم‌ترین غذاهای سنتی قرقیزستان است. در زبان قرقیزی به معنای «پنج انگشت» است، برای تهیه این غذا ابتدا تکه‌های گوشت گوسفند یا اسب یا گاو را در دیگ قرار داده تا با حرارت کم در آب بپزد، پس از پختن گوشت با تخم مرغ، آب ، نمک و آرد خمیر بش بارماق را آماده می‌کنند. سپس خمیر را پهن می‌کنند و آن را به شکل رشته در می‌آورند. همزمان پیازهای خرد شده را با نمک، فلفل و سبزی آماده می‌کنند. علاوه بر بارسوق و بش بارمباق در سفره قیرقیزها انواع شیرینی‌ها، سالاد، نوشابه، انواع مربا، عسل و غیره باید باشد.
در قرقیزستان مرسوم است که به ۷ خانه حتماً سر بزنند و عید را تبریک بگویند. دادن فطریه قبل از اقامه نماز انجام می‌شود که مبلغ آن را شورای علمای قرقیزستان تعیین می‌کند.
رایزنی فرهنگی ایران در بیشکک درباره شرایط اقتصادی مردم قرقیز می‌گوید: از آنجایی که قرقیزستان بعد از تاجیکستان دومین کشور فقیر آسیای مرکزی به شمار می‌آید؛ با این حال مردم عادی نیز همواره تلاش می‌کنند تا در این ماه صدقه بیشتری بدهند و حداقل در حد توان خود آشنایان و فامیل را به افطار دعوت کنند.
ارسال نظرات
تازه ها