آخرین وضعیت پلاسمادرمانی بیماران کرونایی در ایران

پیمان عشقی، رئیس سازمان انتقال خون، امروز، دوم اردیبهشت‌ماه، در نشست خبری ویدئوکنفرانسی با خبر‌نگاران در پاسخ به پرسش خبرنگار این رسانه مبنی بر پلاسمادرمانی بیماران مبتلا به کووید ۱۹ و استفاده از آنتی‌بادی اختصاصی کرونا، اظهار کرد: همه ویروس‌ها شبیه به هم نیستند و پاسخ ایمنی هر بدنی در مقابل این ویروس‌ها هم شبیه به هم نیست. هنوز درباره نوع آنتی‌بادی و سطح حداکثری و حداقلی آن‌ها در برابر ویروس کرونا اتفاق نظر وجود ندارد. این موضوع در مورد هپاتیت B کاملاً شناخته شده است؛ بنابراین خیلی زود است که درباره رفتار ویروس و سیستم ایمنی بدن اظهارنظر کنیم.

وی افزود: این امکان وجود دارد که آنتی‌بادی خاص این ویروس از پلاسما جدا شود و به صورت دارو در اختیار جامعه بشری قرار گیرد و در خیلی از کشور‌ها این کار آغاز شده است. سازمان غذا و داروی ایران همه این ادعا‌ها را بررسی می‌کند و سپس وارد مقوله جدیدی از پلاسما درمانی خواهیم شد که دیگر پلاسما تزریق نمی‌شود و فاکتور خاص کووید ۱۹ تزریق می‌شود.

عشقی ادامه داد: پلاسما درمانی به معنی استفاده از پلاسمای بیماران بهبود یافته برای بیماران بدحال است. این روش سابقه علمی در دنیا دارد و به صد سال قبل باز می‌گردد، این روش در دو دهه اخیر نیز برای سارس، مرس و ابولا نتیجه خوبی داشته است. سازمان جهانی بهداشت هم برای ابولا توصیه‌نامه‌ای دارد که مبنای کار چین در مقابله با کرونا شد. ایران نیز پس از چین، کارآزمایی‌های بالینی را آغاز کرد.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه در حال حاضر ۴۰۰ پلاسما از بهبودیافتگان کرونا دریافت شده است، گفت: هنوز این پلاسما‌ها بر روی تعداد کافی بیمار برای کارآزمایی بالینی استفاده نشده است.

وی با بیان اینکه از همه بهبودیافتگان درخواست اهدای پلاسما داریم، اظهار کرد: روز گذشته در نیویورک هزار نفر اهدای پلاسما انجام دادند، اما این روش هنوز برای مردم ما نهادینه نشده است. این تلاش باید از طرف سازمان انتقال خون و روابط عمومی و رسانه‌ها انجام شود که حرف‌های ناصحیح منتشر نشود. گاهی می‌گویند پلاسمای مردم را می‌گیرند و می‌فروشند که این موارد اصلاً ارزش پاسخ دادن هم ندارد. از افرادی که کرونا گرفته و بهبود یافته‌اند می‌خواهیم به شکرانه بهبود، به مراکز تعیین شده مراجعه کنند و حتی هزینه رفت و آمد هم توسط سازمان انتقال خون تقبل می‌شود تا پلاسما اهدا کنند. هنوز باور اهدای پلاسما در بهبودیافتگان کرونا وجود ندارد و این باور باید ایجاد شود.

وی در رابطه با زمان مناسب برای اهدای پلاسما نیز گفت: براساس استاندارد‌هایی که اکنون در بانک خون‌های معتبر جهان در مورد کرونا مورد تأیید است، استاندارد سخت‌گیرانه‌ای را در ایران آغاز کردیم. این استاندارد از افرادی که ۲۸ روز از بهبود علائم بالینی آن‌ها گذشته و حال آن‌ها بهتر شده است، یاد می‌کند؛ در واقع آخرین روزی را که فرد به یاد می‌آورد که بهبود یافته ملاک قرار می‌گیرد و ۲۸ روز پس از آن از فرد سؤال می‌شود. براساس استاندارد‌های موجود، در این شرایط دیگر فرد به تست هم نیاز ندارد و می‌تواند اهدای خون انجام دهد. حالا ما از بیماران می‌خواهیم که خون اهدا نکنند و پلاسما اهدا کنند.

عشقی تصریح کرد: اکنون بهبودیافتگان کرونا می‌توانند به ۱۴ مرکز در سراسر کشور برای اهدای پلاسما مراجعه کنند. اگر افراد بعد از دو هفته مراجعه کنند، باید تست مولکولی از آن‌ها گرفته شود و اگر پس از یک ماه مراجعه کنند، دیگر به هیچ تستی نیاز ندارند؛ بنابراین اهدای پلاسما پس از دو هفته، به شرط منفی شدن تست مولکولی کرونا امکان دارد، اما پس از ۲۸ روز هیچ شرطی ندارد.
مدیرعامل سازمان انتقال خون در رابطه با احتمال دخالت گروه‌های خونی در میزان ابتلا به کووید ۱۹ تأکید کرد: بیماران کرونا مانند سایر بیماران از همه گروه‌های خونی هستند. برخی مقاله‌های منتشر شده در این زمینه اعتبار علمی زیادی ندارد.

وی با ابراز نگرانی از کاهش اهدای خون نیز گفت: بحران کووید ۱۹ در جهان و ایران منجر به کمبود خون شد، اما فعلاً به بحران نرسیده و ذخایر خونی کشور، در حد قابل قبولی است. ذخیره خونی کشور روزانه رصد می‌شود و با توجه به رسیدن ماه مبارک رمضان و شروع اعمال جراحی و فعالیت‌های روتین بیمارستان‌ها، نیاز به همکاری مردم برای نجات جان هموطنان و بیماران داریم.

وی افزود: درخواست خون در این بحران کاهش یافت، اما کاهش اهدای خون نیز بیشتر شد. در دو هفته نوروز میزان درخواست خون نسبت به سال گذشته حدود چهار تا پنج درصد کاهش داشت، اما اهدای خون حدود ۲۰ درصد کاهش داشت. این موضوع در برخی کشور‌های پیشرفته دنیا فاجعه‌بار بود و اهدای خون حدود ۷۵ درصد در برخی کشور‌ها کاهش یافت. در برخی کشور‌ها استاندارد‌های پذیرش اهداکننده را بسیار پایین آوردند و امنیت خون را کم کردند تا خون اهدا شود، اما در ایران این اتفاق نیفتاد.

مدیرعامل سازمان انتقال خون بیان کرد: ذخایر خون در کشور بین ۵ تا ۷ روز است. در تمام ایام بحران کرونا بیش از ۹۰ درصد درخواست‌های خون پاسخ داده شد. این درخواست‌ها برای بیماران تالاسمی، سرطانی، شیمی‌‎درمانی، تروما، بیماران دیالیزی و فوری بوده است. الان نگران این هستیم که با افزایش درخواست خون، دچار مشکل شویم. در نتیجه از مردم می‌خواهیم که برای اهدای خون مراجعه و همکاران ما در بیمارستان‌ها نیز تقاضای خون را مدیریت کنند.

شرایط اهدای خون در زمان کرونا

مدیرعامل سازمان انتقال اظهار کرد: دریافت‌کنندگان خون نیز باور دارند که خونی را که ارائه می‌دهیم امن‌ترین خون است. بسیاری از کشور‌ها استاندارد‌های اهدای خون را پایین آوردند، اما در ایران این اقدام را انجام ندادیم. ۲۰ درصد اهداکنندگان شرایط اهدای خون ندارند. شرایط ما این است که اگر کسی در یک ماه گذشته کوچکترین علائم تب و سرفه داشته، از او خون گرفته نمی‌شود؛ بنابراین خون‌هایی که در اختیار بیماران قرار می‌گیرد با سخت‌گیرانه‌ترین استاندارد‌های جهانی قابل بررسی است.

نگرانی از کاهش ذخایر خونی در ماه رمضان

عشقی با بیان اینکه هر سال در ماه مبارک رمضان نگرانی از کمبود خون وجود دارد، گفت: امسال با توجه به اینکه اعمال جراحی همزمان با ماه رمضان آغاز می‌شود، درخواست خون بالا می‌رود و اهدای خون هم ممکن است به حد قابل قبولی نرسد. در نتیجه از مردم می‌خواهیم در ماه رمضان نیز برای اهدای خون مراجعه کنند. همچنین تلاش می‌کنیم که پایگاه‌های سیار را با کمک شهرداری‌ها فراهم کنیم تا مردم بدون اینکه به پایگاه‌های انتقال خون بیایند، بتوانند خون اهدا کنند.
وی در رابطه با وضعیت کنونی ذخایر خونی، اظهار کرد: در اسفند ۹۸ نسبت به اسفند ۹۷ اهدای خون حدود ۳۵ درصد در کشور کاهش یافت، اما در برخی کشور‌ها این کاهش حدود ۷۵ درصد بود. در ۱۷ اسفند ۹۸، ذخیره خون به چهار روز رسید، اما فعالیت‌هایی که قبل از بحران کرونا شروع شده بود، جواب داد. در حال حاضر ذخیره خون کشور ۶ روز است؛ در حالی که بین ۵ تا ۷ روز قابل قبول و بیش از ۷ روز مازاد است.