قرار شد ۱۴۰۰ نفر در قالب ۴۷۰ گروه در کشور با هم رقابت کنند. رقابتی ۴۸ ساعته و بیوقفه برای تولید بازی موبایلی، نرمافزارهای موبایلی و
انیمیشن. هدف برنامه هم در فراخوانها این طور اعلام شد: شکستن حصر تبلیغاتی و رسانهای در فضای مجازی، اشتغالزایی، محرومیت زدایی، توسعه اقتصادی، خودکفایی و پیشرفت. اگرچه ۱۳ نهاد برای اجرای این رویداد مشارکت داشتند، اما سازمان فضای مجازی بسیج بانی اصلی بود. این رویداد دو روزه به طور همزمان در ۳۱ استان کشور برگزار شد. رقابتی که نتایج مرحله استانی آن روز سوم بهمن اعلام شد. برگزیدگان استانی حالا فرصت ارتقای محتوای اثر را دارند تا در رویدادی که به زودی برگزار خواهد شد از کار خود دفاع کنند و برگزیدگان کشوری از میان آنها انتخاب شود. از میان ۳۱ استان، سری به رویداد استان تهران که در شهرری برگزار شد، زدیم.
جا نماندند؛ آمدند
برای طرحهای اولیه یا اتودِ انیمیشن یا همان پویانمایی، قلم نوری نیاز است و لپتاپ یا یارانههایی با سختافزار مطلوب و کامل تا بتوان کار گرافیکی قابل قبول ارائه کرد. اما ظاهراً هیچ کدام را ندارند. گروه کم سن و سال، اما پر انرژی هستند. وسط گل گفتن و شنفتن آنها رسیده ام. هم کار میکنند هم شوخی. یکی از آنها میگوید، میخواهیم خواب از سرمان بپرد؛ وقت کمی مانده. آنجا را ببینید. صفحه نمایشگر پیچ شده روی دیوار را نشان میدهد. صفحهای پر از خانهها شطرنجی که هر خانه مربوط به تصویر زنده رویداد یکی از استانهاست. کورنومتر روی صفحه میگوید که ۳۴ ساعت از این رویداد گذشته و بچهها ۱۴ ساعت بیشتر وقت ندارند تا از محصولی که تولید کرده اند، خروجی بگیرند و نهایی اش کنند. قلم نوری که ندارند. به هزار و یک سختی با کمک موس خطوط را طراحی میکنند. لپتاپهای بسیار سادهای دارند که اصلا برای این کار مناسب نیست. اما از قزوین خودشان را با همین امکانات محدود به رویداد استان تهران رساندند تا از رقابت جا نمانند. چون رقابت در شهر آنها برگزار نشده است.
«رضا طاهری رحمانی» ۱۶ ساله یکی از اعضای این گروه نوجوان و ۴ نفره است که از تاکستان قزوین آمدهاند: «در شهر ما کشاورزی و معلمی شغل پذیرفتهشده است. خانوادهها اصرار دارند دست از انیمیشنسازی برداریم. اگر موافق هم بودند شرایط مالیشان طوری نیست که از ما حمایت کنند. با این حال این رشته را دوست داریم و دور هم جمع شدهایم.»
اشارهای حرف میزدیم
«امیرحسین نوروزی» مدیر این گروه تاکستانی است. از ماجرای جالب خرید لپتاپها میگوید: «در تاکستانها کارگری و انگورچینی کردیم تا بتوانیم همینی که میبینید را بخریم. اگر بخواهیم قلم نوری بخریم، قیمت پایه از ۶۰۰ هزار تومان شروع میشود تا بالاتر». میخندد و میگوید: «فکر کنم دوباره باید انگورچینی کنیم تا بتوانیم قلم نوری معمولی بخریم. انگورچینی واقعا سخت است، باید از ۶ صبح تا ۶ عصر کار کرد، اما ما برای هدفمان محکم ایستاده ایم.» از اولین روزی میگوید که متوجه شده استعدادی به جز شغل خانوادگی شان، کشاورزی دارد: «من و دوستم علیرضا مستغنا با هم یک کار انیمیشن ساده به زبان «تاتی» ساختیم؛ زبان تاکستانیها. خیلی استقبال شد. مردم خواستند کارهای بعدی را بسازیم. در اینستاگرام نمایش دادیم. تاکستان جایی ندارد که بنشینید و کار فرهنگی انجام دهید. فقط یک کتابخانه دارد. مجبور بودیم در همان محیط، به شیوه تایپ یا زبان اشاره حرف بزنیم تا سر و صدایمان بقیه را اذیت نکند. گروه ما از ۲ نفر به ۱۲ نفر رسید. سعی کردیم بقیه بچههایی که علاقه دارند را دور خودمان جمع کنیم و تجربههایی که داشتیم در اختیارشان گذاشتیم. گروه اینستاگرامی ما جدی شد. به فکر کارهای بزرگتر افتادیم.»
انگلیسیها دعوت کردند
منظورش از کار بزرگتر این است: «یک سال روی یک انیمیشن وقت گذاشتیم. خیلی جدی و حرفهای کار کردیم. تصویرپردازیهای عالی، موضوع خوب، مدام کلیپهای آموزشی و نمونههای مشابه بینالمللی را دنبال میکردیم تا بتوانیم کارمان را ارتقا بدهیم. موضوع مربوط به آسیبهای فضای مجازی بود. انیمیشن خوشساختی که برای به نتیجه رسیدن آن قید کنکور را زدم. وقتی کار را برای نمایش به رسانههای مرتبط در تهران آوردیم، پاسخ و حمایتی دریافت نکردیم. یک نمونه یک دقیقهای کوتاه در فضای مجازی بارگذاری کردیم که پیام و ایمیلی از انگلستان برای ما ارسال شد. به ما پیشنهاد همکاری و اقامت دادند. هنوز ایمیلهایش را دارم. از این اتفاق خوشحال نشدم. تنها حسنش این بود که مطمئن شدیم کار دندانگیری ارائه دادهایم و ضعف از ما نبوده است.»
بیشتر بخوانید:
رقابت شروع شد، از تاکستان
«علیرضا مستغنا» کم حرف است و در حال طراحی با موس. چشمهایش سرخ شده، میگوید: «موضوع کار ما «باید قوی باشیم»، است. مشکلات اخیر کشور مثل سیل، زلزله و آسیب فضای مجازی را در قالب غول طراحی کردیم که از همبستگی مردم شکست میخورد. قلم نوری نداریم، درآوردن خطها با آن، سریع و ظریف پیش میرود. با این حال سعی میکنم با موس همان کار را انجام دهم تا بیننده لذت ببرد.» دنیا را هم رصد میکنند: «به تازگی انیمیشنهای خارجی خیلی روی مسائلی مثل جایگاه خانواده، اهمیت کار، ایده و تلاش برای زندگی تأکید میکنند تا این پیام به صورت غیرمستقیم و شیرین به مخاطب ارائه شود. ما هم برایمان مهم است گرافیک زیبا و سناریوی جذاب داشته باشیم. ما با بهترینهای آنها رقابت میکنیم. شاید راه زیادی پیش رو باشد، اما ما از تاکستان قدم برداشته ایم.» از مهارت دیگری که به دست آورده میگوید: «استاد نداریم، هزینه شرکت در کلاس انیمیشن بالاست، از طرفی در قزوین چنین کلاسی نیست. از ویدئوهای آموزشی اینترنتی کار یاد میگیرم معمولا هم به زبان اصلی است. این کمک کرده زبان انگلیسیام خوب شود.»
«امیرحسین رحمانی» عضو این گروه هم میگوید: «امیدوارم این رویداد کمک کند حامی پیدا کنیم. ما کارمان را دوست داریم. برای بهتر و بهتر شدن هم تلاش میکنیم. بدون آنکه درآمد داشته باشیم سعی میکنیم هر هفته یک کار جدید در فضای مجازی برای مخاطبان بگذاریم. ما احساس مسئولیت میکنیم. فضای مجازی پاک و سالم را ما باید بسازیم.»
سود، هم برای تولیدکننده هم مشتری
از طریق یکی از دوستانش متوجه برگزاری رویداد شدهاند؛ گروهی ۲ نفره که از قبل تجربه کار در این زمینه دارند. «محمود فروغی» یکی از اعضای گروه از اسلامشهر آمده، میگوید: «نرمافزار کاریابی طراحی میکنیم تا تولیدکنندهها را به هم معرفی کنیم که از خدمات همدیگر به جای نمونه مشابه خارجی استفاده کنند. محصول این نرمافزار، کالای با هزینه نهایی پایین و مقرون به صرفه تولید کشور برای مصرفکننده میشود. فکر میکنم از آن استقبال شود.» فروغی در باره کار جالب دیگری که انجام دادهاند، میگوید: «در قالب یک برنامه، یک ارز دیجیتال طراحی شده با اعتباری شرعی و قانونی به فروش میرسد. سرمایههای داخلی به گردش درمیآید. کمک میکند ارزش پول ملی بالاتر برود. پروژه اقتصادی دقیقی که کار روی آن همچنان ادامه دارد.» با اینکه تجربه کار قبلی دارند و رقبایشان کم سن و سال و کمتجربهترند، اما میگوید: «کار رقبایمان خوب است. پر از انگیزه هستند. این، رقابت را پویا میکند. ما تجربه کار داریم، اما اینجا موضوع و زمان محدود است. چیزی که قبلا به آن عادت نداشتیم و این برای ما جالب است.»
برای تحقق «باید قوی باشیم»
مرد جوانی است؛ بهتر بگویم معلم جوانی که سرپرستی دو گروه را برعهده دارد. یک گروه دو نفره و یک گروه سه نفره. دانشآموزی که جزو چهرههای علمی و استعداد درخشان هنرستانی بوده که در آن تحصیل میکرده، حالا معلم همانجاست. «علی حاتمی» میگوید: «اعضای گروه ۱۹-۱۸ سالهاند. کنکور سال ۱۳۹۵ رتبه خوبی در هنر داشتهام به همین دلیل مدرسه برای تدریس از من دعوت به همکاری کرد. موشن را انتخاب کردهایم، چون پیام گرافیکی جذاب و روز جامعه است. موضوع ما همان کلیدواژه «قوی باشیم» است که مقام معظم رهبری در نماز جمعه اخیر تاکید داشتند. کار در ۲ قالب موشن تدوین و موشن گرافیک انجام میشود. کوتاه، اما جذاب تا پیام اصلی به مخاطب برسد. ما نمونه مدیران و روشهای خوب را معرفی میکنیم. از کم کاریها هم میگوییم. مخاطب خودش نتیجه گیری میکند.»
چرت یک دقیقهای آقای آهنگساز
به گروه دوم این سرپرست هم سر میزنیم. «محمدصالح توکلی» ۱۹ ساله در زمینه آهنگسازی، صدابرداری و دوبلاژ هم فعالیت دارد: «۲ روز پی در پی کار میکنیم. درواقع کار جهادی در فضای مجازی. کار گروهیمان هم بهتر از قبل شده.» عکس او را وقتی از شدت خستگی به خواب رفته، گرفته ایم. میخندد و میگوید: «حالا من یک دقیقه خوابم برد ها! راستش را بخواهید تولید یک کار کامل در ۴۸ ساعت ساده نیست. مخصوصا وقتی در هر استان کلی رقیب خوب دارید. انرژی میگیرد. البته گاهی میرویم توی حیاط، هوایی میخوریم و بر میگردیم.»
حرفهای باشیم در این دنیای جدید
امیرحسین قاسمی هم ۱۸ سال دارد. ساکن محله جوانمرد قصاب است. از طریق دوستش متوجه رویداد شده: «۷ سال است که با دانیال دوستم. وقتی سناریوی کار «باید قوی باشیم» را مینوشتیم باعث شد درباره نقاط قوت و ضعف کشور بیشتر تحقیق کنیم. علت و دلیل اصلی مسائل را بهتر شناختم، نگاهم پختهتر شد.»
«دانیال ورمزیار» هم ساکن صفائیه است. ۱۸ ساله است و در رشته کامپیوتر تحصیل کرده: «۱۵ سالگی تازه توانستم یک کامپیوتر بخرم. حس کردم به نرمافزارهای تدوین و انیمیشن علاقه دارم. چند سفارش کار گرفتم. برای مثال یک موشن تدوین برای فاجعه منا ساختم که استقبال شد.»
فعالیت برخی افراد در فضای مجازی شاید با تماشا یا ساخت دابسمش شروع شود. ورمزیار تجربه این کار را داشته: «خیلی از این صفحات درآمد آنچنانی دارند و تبلیغ میکنند. اما حتی آنها هم سعی میکنند این روزها پیامی به مخاطب بدهند. به نظر من فضای مجازی ما نیاز به حضور خلاقیت جوانان همین کشور دارد. در دنیای شبهه، شایعه و اخبار و اشتباه که خیلی راحت دست به دست میچرخد، کار ما باید جذاب باشد، حرفهای و قوی تا مخاطب ما را نگاه کند و حرفمان را بشنود.»
******
مسئولان رویداد چه میگویند؟
سطح شرکت کنندگان بالاتر از انتظار ما بود
مسئولان رویداد تولیدات تخصصی فضای مجازی بسیج استان تهران هم حرفهای جالبی درباره میزبانی دارند. مهمتر از همه، اما این جمله است که: «شرکت کنندگان، مهارتهای خوب و بالاتر از انتظارمان داشتند؛ رقابت ارزشمندی برای شرکت کنندگان خواهد بود.» یا جملهای دیگر: «این بچهها به اصطلاح از زمین خاکی به فینال رسیده اند. کارشان را با هیچ شروع کرده اند، اما طوری هنرمندانه و دقیق انجام میدهند که آدم را به تحسین وامیدارد. انیمیشنی را طراحی کرده اند که طراحی آن بدون قلم نوری واقعا سخت است، اما مانع و نمیتوانم برای این بچهها انگار خیلی وقت است که بی معنی شده.»
این نخستین گامهای ما است
«مصطفی هدایی» مسئول استان تهران سازمان فضای مجازی بسیج است. درباره شرکت کنندگان و استقبال از این رویداد در شهرستانهای استان میگوید: «هفت تیم در رویداد امروز شرکت کردند، گرچه تعداد تیمهای راهیافته ۳۰ تیم بود، اما به دلیل امتحانات آخر ترم مدارس و دانشگاهها، از آن تعداد این گروهها امکان حضور داشتند. تعداد گروههای متقاضی هم بیش از این بود. فعالیت آنها را بررسی کردیم. نمونه کارهایی که قبلا در حوزه فضای مجازی انجام داده بودند را رصد کردیم تا گروههایی وارد این رویداد و رقابت شوند که زمینهای از کار گروهی و استارتآپ داشته باشند. بر گروهی بودن فعالیت تاکید داشتیم، چون بسیاری از این افراد قبلا کارهایی انجام داده بودند، اما انفرادی. هدف ما این بود فعالان فضای مجازی را به هم مرتبط و معرفی کنیم. آنها را به سرمایهگذار و کارفرمایان معرفی کنیم تا بتوانند از مهارت همدیگر استفاده کنند. این گامهای نخست ما برای پاک کردن فضای مجازی از تولیدمحتواهای مسموم غرب است.»
درباره تنوع شرکت کنندگان میگوید: «محدودیت سنی در نظر نگرفتیم. از دانشآموزان نوجوان و زیردیپلم داشتیم تا دانشجو و بزرگسال، مجرد و متاهل. شرکتکنندگان ما از شهرستانهای استان تهران هستند، مثل بهارستان، شهریار، اسلامشهر و...»
این پایان راه نیست
رویداد فعالان فضای مجازی به صورت ویدئوکنفرانس انجام میشود. یعنی هر استان میتواند نمای زنده از رویداد باقی استانهای کشور را به طور همزمان ببیند، هدایی درباره برگزیدگان میگوید: «در استان تهران هم مسابقه دو جا برگزار شد. شهر ری و مصلای امام خمینی (ره). این مسابقات قرار بود آبانماه برگزار شود، اما به دلیل وقایع پیشآمده عقب افتاد. قرار است از هر استان برگزیدگان انتخاب و معرفی شوند. اواسط بهمن ماه هم همایش ملی برگزار میشود. برگزیدگان در رویدادی ۲۴ ساعته کارهای خود را ارائه میکنند و در نهایت چند تیم برتر کشور انتخاب و قدردانی میشوند. البته باقی فیلمها هم دست خالی از این مسابقه بیرون نمیروند. این آغاز ماجرا و آموزشها و برنامه ریزیها در راه است. میخواهیم کلیدواژه «باید قوی باشیم» را در فضای مجازی متجلی کنیم.»
داوری باید منصفانه باشد
یکی از مواردی که در این رقابت به آن توجه شده این است که دنیا با انتخاب تیمهای برگزیده برای تیمهای دیگر تمام نمیشود. راهنما و داور رویداد استان تهران «سیدعلی موسوی» میگوید: «اینجا ۳ داور داریم که کارها را ارزیابی میکنیم. داوریها منصفانه است، بالاخره هر یک از استانها دوست دارند گروه شایسته را معرفی کنند تا در نهایت، گروه برتر ملی از آن استان باشد. با این حال هدف چیزی دیگری است. شرکتکنندگان بیش از انتظار ما مهارت داشتند. این به بالا رفتن سطح رقابتها کمک کرد. مسابقات جدی و حرفهایتر شد. افرادی که معمولا روی پای خود ایستادهاند، حامی مالی ندارند و وارد فضای کسب و کار جدی نشدهاند. سعی میکنیم برایشان دوره آموزشی برگزار کنیم. آنها را به کارفرما معرفی کنیم. همچنین با برگزاری کلاسهای بعدی، ایده پروری، خلاقیت و سرعت عمل آنها را افزایش دهیم. درواقع هم به پرورش نیروی متعهد فضای مجازی کمک کردهایم، هم اشتغالزایی ایجاد میشود.»
کار واقعی، فضای مجازی
این رقابت ملی، در مجموع بیش از ۲۰۰ داور و ۳۰۰ مربی راهنما دارد، موسوی میگوید: «شرکتکنندگان ۴۸ ساعته یعنی دو شبانهروز کار پیوسته انجام میدهند و رقابت میکنند. موضوع برنامه، صبح روز اول رویداد به آنها ارائه شد. پس هیچ سابقه ذهنی نداشتند. این هم دلیل دارد؛ میخواهیم سرعت عمل و قدرت ایدهپردازی آنها را محک بزنیم. از طرفی در چنین شرایطی باید با هم تقسیم کار داشته باشند.»
او از رویدادی دیگر خبر میدهد: «فروردین سال جاری هم رویداد دیگری برای استان تهران برگزار میشود؛ با موضوع محلی و بومی برای رفع مشکلات و نیازهای بومی با راهکارهای بومی. رویدادی ۷۲ ساعته به صورت تیمی و انفرادی که مهارت تیمیابی و تیمسازی شرکتکنندگان هم در آن لحاظ میشود. شرکتکنندگان در پایان باید از پروژه خودشان در حضور سرمایهگذار دفاع کنند. این همان موضوع بازاریابی و اشتغالزایی حقیقی از فضای مجازی است.»