شحم گاو چیست و چه خاصیتی دارد؟ + مضرات

شحم گاو چیست؟ این سوال رایجی است که این روزها بیشتر پرسیده می شود. روغن شحم گاو در طب سنتی برای موارد مختلف توصیه می شود. شحم گاو با شحم گوسفندی و دنبه فرق دارد.  معنی لغت شحم چیست؟ شحم همان چربی است. قیمت هر کیلو شحم گاو بر اساس کیفیت و عوامل دیگر تعیین می شود. لازم به ذکر است روغن شحم گاوی معمولا کم تولید می شود و لازم است در هنگام خرید به هر روغنی اعتماد نکنید. در ادامه درباره روغن شحم گاو و اطلاعات دیگر از آن صحبت می کنیم.

شحم گاو یعنی چه؟

به روغن چربی اطراف قلوه‌گاه گاو، شحم می‌گویند؛ روغنی بسیار لطیفی که زود آب می‌شود و عطر خوشی دارد. شحم جایگزین مناسبی برای روغن‌های مختلف است. به جای استفاده از روغن‌های به اصطلاح بدون پالم که بسته‌بندی‌های جذاب دارند می‌توانید از روغن شحم استفاده کنید و عطر و طعم جدیدی به چلو و خورشتتان بدهد.

 در اطراف قسمت­‌های مختلف بدن گاو چربی­‌های خاصی شکل می­‌گیرد که به آن‌­ها «پیه» یا «پی» گفته می­‌شود. در طب سنتی ایران و در طب اسلامی به خوردن روغن­‌هایی که منشأ حیوانی دارند مثل روغن پیه تأکید و سفارش شده و در میان پیه­‌ها، پیه­‌ی قلوه­‌گاه، چون از لطافت بیشتری برخوردار است همواره مطلوب­ و پر مشتری بوده است. البته استفاده زیاد از شحم گاو در غذای افراد سالمند که تحرک کمتری دارند مناسب نیست و بهتر است در غذای آن‌ها کمتر استفاده شود

شحم گاو کجاست؟

روغن شَحم گاو به روغن چربی اطراف قلوه‌گاه گاو اطلاق می‌گردد.

تفاوت روغن شحم گاو با دنبه و کره

روغن حیوانی انواع مختلفی دارد. روغنی که از ذوب کردن چربی اطراف اعضای گاو بدست می‌آید روغن پیه یا به عربی روغن شحم گاو نام دارد. روغنی که از ذوب کردن دم گوسفند تهیه می‌شود روغن دنبه و روغنی که از دوغ زده شده به دست می‌آید کره نام دارد.

خواص شحم گاو

در ادامه برخی خواص شحم گاو را بخوانید:

• روغن شحم مانند روغن‌های صنعتی در رگ‌ها و زیر پوست نمی‌بندد؛ حتی چربی‌های از پیش انباشته شده در بدن را هم در خود حل می‌کند.
• خواص روغن شحم گاو برای پوست: خاصیت ترمیم‌کنندگی دارد و مصرف شحم پوست شما را شفاف و هلویی می‌کند.
• منبع تولید انرژی و توان است و شحم می‌تواند برای روز‌های پر مشغله به کمکتان بیاید.
• تقویت‌کننده بسیار مؤثر سیستم دفاعی بدن است و برای افزایش رشد و تقویت استخوان‌ها مفید است.
• شحم به راحتی آب می‌شود و به حرارت زیاد ندارد.

البته استفاده زیاد از شحم گاو در غذای افراد سالمند که تحرک کمتری دارند مناسب نیست و بهتر است در غذای آن‌ها کمتر استفاده شود.

از طب سنتی تا طب نوین

شاید فکر کنید به شحم گاو فقط در طب سنتی و اسلامی توجه شده است؛ در حالی که در طب نوین، داروسازان و پزشکان روز هم از روغن شحم استفاده می‌کنند. برای مثال در کشور سوئیس دارویی ساخته شده که توسط متخصصین روماتولوژیست و ارتوپد تجویز می‌شود. نام این دارو «سلدرین (روماتیدین)» و مایه اصلی آن شحم گاو است. پس می‌توان گفت شحم گاو در طب جدید هم از اهمیت زیادی دارد.

مضرات روغن شحم گاو

روغن شحم گاو علاوه بر خواص بی‌نظیری که دارد، دارای مضراتی نیز هست؛ برای مثال مصرف روغن شحم گاو در افراد سالمند و بالای پنجاه سال ممنوع است. همچنین لازم است در صورت ابتلا به بیماری و مصرف دارویی خاص، پیش از مصرف این روغن، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
ماندانا زارع افزود: روغن شحم گاو که از دسته روغن‌های اشباع است نیز از اسید‌های چربی تشکیل شده که متاسفانه در عروق رسوب می‌کند و در دراز مدت باعث تصلب شرائین و سفت شدن عروق و در نهایت انواع سکته و مرگ می‌شود.
وی با اشاره به انجام آزمایش در تایید سلامت روغن شحم گاو گفت: بر اساس نتایج این روغن حاوی ناخالصی‌هایی است که برای سلامتی مضر است. ضمناً یکی از اجزای تشکیل‌دهنده آن بالغ بر ۶۰ درصد محصول چربی اشباع است. چربی اشباع همان چربی جامدی است که کلیه پزشکان جهت جلوگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی به بیماران خود توصیه می‌کنند که از این چربی استفاده نکنند.
به گفته وی تا زمانی که به صورت علمی و جهانی اثر سلامت‌بخشی روغن اشباع تأیید نشود، استفاده از روغن شحم گاو توصیه نمی‌شود.

مراقب روغن تقلبی باشید

مدیر نظارت بر مواد غذایی دانشگاه علوم پزشکی جهرم گفت: روغن شحم گاو در اصل روغن حاصل از چربی قلوه گاه گاو است. با توجه به حجم زیاد این محصول در بازار باید این سوال را باید پرسید که چه تعداد گاو در روز باید ذبح گردد تا این مقدار چربی از آن حاصل شده و بعد تبدیل به روغن شحم گاو شود؟ متاسفانه ما شاهد فروش این روغن در عطاری‌ها و برخی از مغازه‌ها در سطح شهر هستیم که باید کمی به این موضوع اندیشید و در خرید آن شک کرد.

بیشتر بخوانید: 

• طرز تهیه روغن دنبه بدون بو با پیاز و سیب در خانه
• بهترین ترکیب گوشت چرخ شده برای غذاهای مختلف

آیا مصرف روغن‌های حیوانی معجزه‌آسا و شفابخش است؟

دکتر سارا صافی متخصص تغذیه، درباره روغن‌های جامد گیاهی و روغن‌های حیوانی گفت: روغن جامد گیاهی که به طور معمول در صنایع شیرینی پزی و محصولاتی مانند انواع بیسکویت و نان‌های صنعتی وجود دارد، حاوی اسید چرب ترنس است و ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی، دیابت، چربی خون و سرطان را افزایش می‌دهد.
وی با بیان اینکه چربی‌های حیوانی (چربی گرفته شده از شیر یا دنبه) حاوی مقادیر فراوانی از اسید‌های چرب اشباع است، گفت: مصرف زیاد این چربی ها، سبب افزایش کلسترول، ایجاد پلاک‌های اترواسکلروز در عروق قلبی و سکته قلبی می‌شود، علاوه بر این مصرف این چربی‌ها با ابتلا به برخی سرطان‌ها در ارتباط است.
صافی ادامه داد: طبق آخرین گایدلاین انجمن قلب آمریکا، برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی- عروقی، حداکثر ۱۰ درصد از انرژی مورد نیاز بدن باید از اسید‌های چرب اشباع تأمین شود؛ یعنی به طور مثال فردی با ۱۸۰۰ کالری انرژی به صورت روزانه، به ۲۰ گرم اسیدچرب اشباع نیاز دارد.
وی به وجود پنج گرم اسید چرب اشباع به ازای هر واحد انواع گوشت قرمز یا سفید (یک قوطی کبریت یا ۳۰ گرم انواع گوشت پخته) اشاره و اظهار کرد: هر واحد شیر یا لبنیات کم چرب (یک لیوان شیر، یک کاسه ماست، دو لیوان دوغ) نیز دارای حداقل سه گرم اسید چرب اشباع است، پس با مصرف گوشت و لبنیات به میزان معمول در طول روز، ۲۰ گرم مجاز را دریافت می‌کنید.
این متخصص تغذیه بیان کرد: پس با مصرف برخی مواد غذایی مانند روغن حیوانی، دنبه، خامه، کره و پنیر خامه ای، میزان مصرف روزانه اسید چرب اشباع بیش از حد مجاز خواهد شد و ما را در معرض خطر قرار می‌دهد.
وی با تأکید بر اینکه هیچ نوع چربی و روغن حیوانی، خواص معجزه آسا و شفابخشی ندارد، خاطرنشان کرد: هیچ منبع معتبر علمی برای اثبات ادعا‌هایی مبنی بر خواص مصرف روغن‌های حیوانی یا گانودرما وجود ندارد و مصرف روغن‌های حیوانی توسط نسل‌های قبل، دلیلی بر تأیید خواص این روغن‌ها نیست چراکه نسل‌های قبل سبک زندگی کاملاً متفاوتی داشتند و در مقایسه با جامعه امروز از زندگی بسیار پرتحرک تری برخوردار بودند.

طرز تهیه روغن شحم گاو

به دلیل اینکه شحم گاو لطیف است حتما مراقب باشید که نسوزد. برای تهیه روغن شحم گاو، مراحل زیر را دنبال کنید:

• ابتدا شحم تهیه شده را تمیز کرده و سپس آن را خرد کنید.
• مواد زائدی که درون شحم هست را جدا کرده و چند ساعتی در آب، نمک و مقداری سرکه طبیعی خیسانده و بعد آن را بشویید.
• حال پنج کیلو شحم گاو را با نیم کیلو ماست مخلوط کرده و سپس با یک لیوان آبلیموی تازه ترکیب کنید.
• ترکیب به دست آمده را با سه عدد سیب خرد شده، سه عدد پیاز خرد شده، دو عدد سیر خرد شده و اندکی گل محمدی، میخک، هل و زعفران به خوبی ترکیب کنید.
• سپس این ترکیب را درون ظرفی ریخته و روی حرارت ملایم قرار داده و به مرور، روغن خارج شده را به ظرف دیگری منتقل کنید.
• در انتها روغن را از صافی بگذرانید و در یخچال نگهداری کنید.

توصیه درباره مصرف روغن شحم گاو و دنبه

روغن دنبه و شحم گاو که از ذوب کردن دنبه گوسفند و چربی‌های احشایی و قلوه گاه به دست می‌آید نیز فعالیت بدنی زیاد شرط است و با توجه به کم تحرکی رایج در انسان امروزی قاعدتا نمی‌توان همان میزان استفاده از این روغن‌ها را که در قرن‌های قبل مرسوم بوده، توصیه کرد. همچنین توصیه شده افراد با سن بیشتر از ۴۵ سال مصرف این نوع روغن‌ها را کاهش داده و بویژه شب‌ها غذای حاوی این روغن را مصرف نکنند.
بنابر اعلام دفتر ایرانی و مکمل وزارت بهداشت، از طرفی حساسیت روغن‌های حیوانی و کره نسبت به حرارت بیشتر از روغن‌های گیاهی است و سریع‌تر می‌سوزد؛ بنابراین استفاده از آن‌ها به منظور سرخ کردن اصلا توصیه نمی‌شود. نکته بسیار مهم در مورد روغن‌ها پرهیز از مصرف روغن‌های نباتی جامد است؛ هرچند که در ابتدای تولید آن‌ها تبلیغات زیادی در باره فوایدشان شد، اما مطالعات بسیاری عوارض مختلفی ناشی از مصرف این نوع روغن‌ها را نشان داده است.

روغن شحم گاو و دنبه گوسفند باید در دمای یخچال نگهداری شوند و برای سرخ کردن عمیق و طولانی مدت مناسب نیستند.

گردآوری: تابناک جوان

منابع: ایرنا / برنا / ایسنا / ستاره