سکوت، مایه‌ی سلامت جان

۱. سکوت تنش و استرس را از بین می‌برد

فلورانس نایتینگل، پرستار مشهور انگلیسی و فعال اجتماعی قرن نوزدهم، زمانی نوشت: «سر و صدای غیرضروری زیان‌آور‌ترین دشمن بهداشت بیماران و حتی افراد سالم است که ناخواسته به آن‌ها تحمیل می‌شود.»

دلیلی هم که برای این گفته‌اش می‌آورد، این بود که این امر باعث هراسناک و پریشان شدن بیماران رو به بهبودی می‌شود، و آن‌ها را بی‌خواب می‌کند.

در همین راستا، تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که آلودگی صوتی منجر به افزایش فشارخون می‌شود، احتمال حمله قلبی را زیاد می‌کند، و برشنوایی و در کل سلامت ما تاثیر منفی می‌گذارد. به گفته دانشمندان، صدا‌های بلند بخشی از مغز به نام آمیگدالا را تحریک می‌کنند، و بدین وسیله باعث می‌شوند هورمونی به نام کورتیزول ترشح شود، که استرس را افزایش می‌دهد.

در عین حال، با توجه به پژوهش منتشر نشده‌ای که در سال ۲۰۰۴ توسط دکتر کرگ زیمرینگ روانشناس زیست محیطی انجام شده است، افزایش سر و صدا در واحد مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) در بیمارستان، منجر به ازدیاد فشار خون، تپش قلب بیشتر و اختلال در چرخه خواب آن‌ها می‌شود.

آن طور که محققان می‌گویند، دقیقا به همان میزان که سر و صدا استرس و تنش را زیاد می‌کند، سکوت نقش بازدارنده دارد، و باعث رهایی مغز و بدن ما از اضطراب و پریشانی می‌شود.

طبق پژوهشی که در سال ۲۰۰۶ در نشریه هارت Heart منتشر شد و در آن میزان فشار و گردش‌خون در مغز افراد اندازه‌گیری شده بود، دو دقیقه سکوت از گوش‌کردن موسیقی‌های «آرام بخش»، آرام بخش‌تر خواهد بود.

۲. سکوت باعث می‌شود مراکز حسی مغز احیا شوند

در زندگی روزمره، داده‌ها به طور مرتب از هر گوشه و کنار به سمت ما پرتاب می‌شوند، وقتی در معرض این سیگنال‌های مختل‌کننده نباشیم، مراکز حسی ذهن ما فرصت پیدا می‌کنند تا خود را بازسازی کنند.

در زندگی مدرن، حضور بی‌وقفه سیگنال‌هایی که توجه را جلب می‌کنند، فشار زیادی را به قسمت جلوی مغر (لوب پیشانی) - که در فرآیند ادراک، تصمیم‌گیری و حل مساله نقش ایفا می‌کند- وارد می‌آورد، نتیجه این که، ذخایر حسی مغز ما تخلیه می‌شوند، و هنگامی که این اتفاق می‌افتد، از نظر ذهنی خسته و پریشان می‌شویم.

در این شرایط، تمرکز کردن، حل مسائل، و دستیابی به ایده‌های جدید و خلاقانه بسیار دشوار می‌گردد و مستلزم تلاشی دوچندان خواهد بود.

از طرف دیگر بر اساس نظریه ترمیم حسی، در محیط‌هایی با دریافت‌های حسی کمتر از حد معمول، مغز می‌تواند منابع ادراکی خود را ترمیم کند. به عنوان مثال وقتی به تنهایی در محیطی آرام پیاده روی می‌کنید، مغز شما گارد حسی‌اش را بر می‌دارد و شروع به احیای خود می‌کند.

۳. در هنگام سکوت، ما می‌توانیم به شبکه پایه مغز وارد شویم

شبکه مغزی پایه زمانی فعال می‌گردد که مشغول «خودشناسی» (self-generated cognition) باشیم. «خودشناسی» شامل کارهایی، چون خیالبافی، مدیتیشن، فکر کردن درباره آینده، و تامل آزادانه می‌شود.

در شرایطی که مغز بی‌کار است و توسط عوامل بیرونی تحریک نمی‌شود، آن وقت ما قادریم به جریان درونی افکار، احساسات، حافظه و ایده‌هایمان وارد شویم.

به کارگرفتن این شبکه درون مغزی به ما کمک می‌کند تا معنای تجربیاتمان را درک کنیم، با دیگران همدردی و همدلی داشته باشیم، خلاق‌تر شویم و شرایط ذهنی و احساسی خودمان را بازتاب دهیم.

در این راستا، ضروری است که از عوامل‌پرت کننده حواس، که باعث می‌شوند ذهن ما در شرایط سطحی خود بماند، دوری گزینیم و تفکر در سکوت، یکی از راه‌هایی است که به وسیله آن می‌توانیم به این هدف برسیم.

فعالیت در شرایط پایه به ما کمک می‌کند تا عمیق‌تر فکر کنیم و خلاق‌تر شویم. هرمان ملویل، نویسنده و شاعر آمریکایی قرن نوزدهم، زمانی نوشت: «تمامی تجربیات و احساسات عمیق در سکوت اتفاق می‌افتند.»

۴. نبود صدا منجر به تولید سلول‌های مغزی می‌شود

سکوت به معنای واقعی کلمه ذهن را رشد می‌دهد. در سال ۲۰۱۳، محققان طی پژوهشی که نتایج آن در نشریه برین استراکچر، اند فانکشن (Brain, Structure, and Function) به چاپ رسید، تاثیر اصوات محیط، نویز سفید، و سکوت را بر مغز موش‌ها با هم مقایسه کردند.

در این آزمایش قرار بود از سکوت فقط به عنوان یک عامل کنترل‌کننده استفاده شود (و در ابتدا قرار نبود تاثیرات آن به طور مستقل مورد بررسی قرار گیرد). اما در ادامه، خود به عنوان عاملی اصلی نظر دانشمندان را جلب کرد: آن‌ها متوجه شدند که دو ساعت سکوت در روز منجر به تولید سلول‌های جدیدی در ناحیه هیپوکامپوس مغز می‌شود. ناحیه‌ای که با یادگیری، حافظه و احساس در ارتباط است.

هرچند نتایج این تحقیقات مقدماتی است، اما با اتکا به همین نتایج نیز می‌توان گفت که سکوت بر بیماری‌هایی، چون افسردگی و آلزایمر- که هردو آن‌ها به گفته دانشمندان با کاهش تولید نورون‌ها در هیپوکامپوس مرتبط اند- اثری درمانی خواهد داشت.