آیا غذا می‌تواند جایگزین دارو شود؟

آنچه برای خوردن انتخاب می‌کنید، آثار عمیقی بر سلامت کلی شما دارد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که عادات غذایی بر خطر ابتلا به بیماری تاثیرگذار هستند. در شرایطی که برخی غذاها ممکن است موجب بیماری های مزمن شوند، برخی دیگر خواص دارویی و محافظتی قوی را ارائه می‌کنند. بر همین اساس، افراد بسیاری معتقدند که غذا می‌تواند همچون دارو عمل کند.

با این وجود، رژیم غذایی در هیچ شرایطی به تنهایی نمی‌تواند و نباید جایگزین دارو شود. اگرچه بسیاری از بیماری‌ها از طریق تغییرات غذایی و سبک زندگی قابل پیشگیری، بهبودپذیر یا حتی قابل درمان هستند، بسیاری موارد دیگر این گونه نیستند.

غذا چگونه بدن انسان را تغذیه و از آن محافظت می‌کند؟

بسیاری مواد مغذی موجود در مواد غذایی سلامت انسان را تقویت کرده و از بدن ما در برابر بیماری محافظت می‌کنند. در همین راستا، مصرف مواد غذایی کامل و مغذی اهمیت دارد زیرا ترکیبات منحصر به فرد موجود در آنها با همکاری یکدیگر اثری را ایجاد می کنند که یک مکمل غذایی در ایجاد شرایطی مشابه با آن ناتوان است.

ویتامین‌ها و مواد معدنی

اگرچه بدن انسان به مقادیر کم ویتامین‌ها و مواد معدنی نیاز دارد، اما آنها برای حفظ سلامت مطلوب بدن انسان ضروری هستند. رژیم‌های غذایی غربی که سرشار از غذاهای فرآوری شده هستند و میزان محصولات کامل و تازه در آنها کم است، به طور معمول با کمبود محتوای ویتامین‌ها و مواد معدنی مواجه هستند. چنین کمبودهایی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

به عنوان مثال، مصرف ناکافی ویتامین C، ویتامین D، و فولات ممکن است به ترتیب به قلب انسان آسیب برساند، موجب اختلال در عملکرد سیستم ایمنی شود و خطر ابتلا به برخی انواع سرطان را افزایش دهد.

ترکیبات گیاهی مفید

مواد غذایی مغذی از جمله سبزیجات، میوه‌ها، لوبیاها و غلات حاوی ترکیبات گیاهی مفید مختلفی، مانند آنتی اکسیدان‌ها هستند. آنتی اکسیدان‌ها از سلول‌ها در برابر آسیب ناشی از فعالیت رادیکال‌های آزاد که ممکن است به بیماری منجر شود، محافظت می‌کنند.

مطالعات نشان داده‌اند افرادی که رژیم غذایی آنها سرشار از آنتی اکسیدان‌های پلی فنولی است، نرخ های پایین‌تر افسردگی، دیابت، زوال عقل، و بیماری قلبی را تجربه می‌کنند.

فیبر

فیبر بخشی ضروری از یک رژیم غذایی سالم محسوب می‌شود. این ماده نه تنها گوارش و دفع مواد زائد را بهبود می‌بخشد، بلکه باکتری های مفید در روده بزرگ را تغذیه می‌کند. از این رو، مواد غذایی سرشار از فیبر، مانند سبزیجات، لوبیاها، غلات کامل و میوه‌ها، به محافظت در برابر بیماری، کاهش التهاب، و تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند.

از سوی دیگر، رژیم های غذایی کم فیبر با افزایش خطر ابتلا به بیماری ها، از جمله سرطان روده بزرگ و سکته مغزی، پیوند خورده‌اند.

پروتئین و چربی‌های سالم

پروتئین و چربی به طور کلی نقش‌هایی مهم در بدن انسان دارند. اسید آمینه‌ها -واحدهای سازنده پروتئین- به عملکرد سیستم ایمنی، ساخت عضله، سوخت و ساز و رشد کمک می‌کنند، در شرایطی که چربی‌ها سوخت مورد نیاز بدن را تامین کرده و به جذب مواد مغذی کمک می‌کنند.

اسیدهای چرب امگا-۳ که در برخی مواد غذایی، مانند ماهی‌های چرب، وجود دارند به تنظیم سطوح التهاب کمک می‌کنند و با بهبود سلامت قلب و سیستم ایمنی پیوند خورده‌اند.

یک رژیم غذایی سالم می‌تواند خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهد

مواد غذایی مغذی ممکن است خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهند، در شرایطی که عکس این مساله برای غذاهای به شدت فرآوری شده صادق است.

انتخاب‌های غذایی ناسالم می‌تواند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهد

رژیم‌های غذایی ناسالم حاوی نوشیدنی‌های شیرین، فست فود، و غلات پالایش شده از دلایل اصلی ابتلا به شرایطی مانند بیماری قلبی، دیابت، و چاقی هستند. این غذاهای فرآوری شده به باکتری‌های روده بزرگ نیز آسیب می‌رسانند و موجب مقاومت به انسولین، التهاب مزمن و خطر کلی ابتلا به بیماری می شوند.

طی یک مطالعه با حضور بیش از ۱۰۰ هزار نفر مشخص شد که هر ۱۰ درصد افزایش در غذای فرآوری شده مصرفی به افزایش ۱۲ درصدی خطر ابتلا به سرطان منجر می‌شود.

رژیم‌های غذایی مغذی در برابر بیماری از شما محافظت می‌کنند

از سوی دیگر، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که رژیم‌های غذایی سرشار از غذاهای گیاهی و محتوای کم غذاهای فرآوری شده به تقویت سلامت انسان کمک می‌کنند.

به عنوان مثال، رژیم غذایی مدیترانه‌ای که سرشار از چربی‌های سالم، غلات کامل و سبزیجات است با کاهش خطر بیماری قلبی، بیماری‌های انحطاط عصبی، دیابت، برخی انواع سرطان و چاقی پیوند خورده است.

از دیگر الگوهای غذا خوردن که محافظت در برابر بیماری را نشان داده‌اند می‌توان به رژیم‌های غذایی مبتنی بر گیاهان، مبتنی بر غلات کامل و پالئو اشاره کرد. در واقع، برخی رژیم‌های غذایی ممکن است روند برخی بیماری‌ها را معکوس کنند.

به عنوان مثال، رژیم‌های غذایی مبتنی بر گیاهان نشان داده اند که بیماری سرخرگ کرونر را معکوس می کنند، در شرایطی که سبک های زندگی بسیار کم کربوهیدرات ممکن است در برخی افراد به بهبود دیابت نوع ۲ کمک کنند.

افزون بر این، رژیم‌های غذایی مغذی، مانند رژیم غذایی مدیترانه‌ای، نسبت به رژیم‌های غذایی غربی با کیفیت بهتر زندگی و نرخ‌های پایین‌تر افسردگی پیوند خورده‌اند و ممکن است حتی طول عمر انسان را افزایش دهند. چنین یافته‌هایی ثابت می‌کنند که رژیم‌های غذایی سالم و مغذی به عنوان دارویی پیشگیرانه عمل می‌کنند.

آیا غذا می‌تواند بیماری را درمان کند؟

در شرایطی که برخی انتخاب‌های غذایی می‌توانند به پیشگیری یا افزایش خطر ابتلا به بیماری منجر شوند، همه بیماری‌ها تنها از طریق رژیم غذایی قابل پیشگیری یا درمان نیستند.

عوامل بسیار دیگری بر سلامت و خطر ابتلا به بیماری تاثیرگذار هستند

خطر ابتلا به بیماری بسیار پیچیده است. اگرچه یک رژیم غذایی ضعیف می‌تواند موجب ابتلا به بیماری شود، اما عوامل بسیار دیگری نیز باید در نظر گرفته شوند. ژنتیک، استرس، آلودگی، سن، عفونت‌ها، خطرات شغلی و انتخاب‌های سبک زندگی، مانند عدم انجام ورزش، سیگار کشیدن و مصرف الکل، نیز می‌توانند در این زمینه تاثیرگذار باشند.

غذا نمی‌تواند جبرانی برای انتخاب‌های سبک زندگی ضعیف، ژنتیک، یا عوامل دیگر مرتبط با ابتلا به بیماری باشد.

غذا نباید به عنوان جایگزینی برای دارو استفاده شود

اگرچه دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم‌تر می‌تواند به پیشگیری از بیماری کمک کند، درک این نکته اهمیت دارد که غذا نمی تواند و نباید جایگزین دارو شود. داروها برای نجات جان انسان‌ها و درمان بیماری‌ها توسعه یافته‌اند. در شرایطی که ممکن است بیش از حد تجویز شوند یا به عنوان راه حلی ساده برای مشکلات غذایی و سبک زندگی استفاده شوند، اما داروها گزینه‌ای ارزشمند برای مقابله با بیماری در نظر گرفته می‌شوند.

از آنجایی که بهبودی تنها با رژیم غذایی یا سبک زندگی حاصل نمی‌شود، نادیده گرفتن درمان دارویی و تمرکز بر رژیم غذایی به تنهایی می‌تواند خطرناک و حتی مرگبار باشد.

مواد غذایی با خواص دارویی قدرتمند

انتقال به یک رژیم غذایی مبتنی بر مواد غذایی کامل می‌تواند سلامت شما را به روش‌های مختلف بهبود ببخشد. از جمله مواد غذایی با فواید چشمگیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

توت‌ها. مطالعات متعدد نشان داده اند که مواد مغذی و ترکیبات گیاهی موجود در توت ها، مانند توت فرنگی، شاه توت، تمشک و بلوبری، با بیماری مبارزه می کنند. در حقیقت، رژیم های غذایی سرشار از توت ها ممکن است در برابر بیماری های مزمن، از جمله برخی انواع سرطان، از انسان محافظت کنند.

سبزیجات چلیپایی. سبزیجات چلیپایی، مانند بروکلی و کلم، حاوی آنتی اکسیدان های فراوان هستند. مصرف زیاد این سبزیجات ممکن است خطر بیماری قلبی را کاهش داده و طول عمر را افزایش دهد.

ماهی‌های چرب. سالمون، ساردین و دیگر انواع ماهی های چرب به واسطه سطوح بالای اسیدهای چرب امگا-۳ موجود در خود می توانند با التهاب مبارزه کنند که به محافظت در برابر بیماری قلبی کمک می کند.

قارچ‌ها. ترکیبات موجود در قارچ ها نشان داده اند که به تقویت سیستم ایمنی، قلب و مغز کمک می کنند.

ادویه‌ها. زردچوبه، زنجبیل، و ادویه های دیگر سرشار از ترکیبات گیاهی مفید هستند. به عنوان مثال، مطالعات نشان داده اند که زردچوبه به درمان آرتریت و سندرم متابولیک کمک می کند.

گیاهان دارویی. گیاهان دارویی، مانند جعفری، ارگانو، رزماری و مریم گلی، نه تنها عطر و طعم بهتری به غذاهای ما می بخشند، بلکه حاوی ترکیبات مختلف تقویت کننده سلامت هستند.

چای سبز. چای سبز به واسطه فواید مختلف خود مورد مطالعه قرار گرفته و مشخص شده است به کاهش التهاب و خطر بیماری کمک می‌کند.

مغزدانه‌ها، آووکادو، روغن زیتون، عسل، جلبک دریایی و غذاهای تخمیر شده تنها چند نمونه از بسیاری مواد غذایی دیگر هستند که به واسطه خواص دارویی خود مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.

دنبال کردن یک رژیم غذایی سرشار از مواد غذایی کامل، مانند میوه‌ها و سبزیجات، ساده‌ترین روش برای بهره‌مندی از فواید دارویی مواد غذایی است.

منبع ایسنا