مهمترین رود‌های ایران کدامند؟

رودخانه ارس به دلیل ورود پساب‌های صنعتی از سمت ارمنستان بشدت با مشکلات زیست محیطی و بهداشتی مواجه شده و اگر برای جلوگیری از ادامه این روند تدبیر و تصمیم مناسب اتخاذ نشود، آینده خوبی در انتظارش نیست.

 

تنها رود ایران که به آب‌های دیگر کشور‌ها راه دارد، کارون است. کارون زمانی عنوان‌هایی، چون بزرگترین و پرآب‌ترین رودخانه ایران را یدک می‌کشد، تنها رود ایران هم است که در بخشی از آن کشتیرانی می‌کنند. اهمیت کارون به همین جا ختم نمی‌شود. این رود با ۹۵۰ کیلومتر طول، آب آشامیدنی اهوازی‌ها را هم تامین می‌کند.

کارون از زردکوه بختیاری در استان چهار محال و بختیاری سرچشمه می‌گیرد و پیچ و خم‌های کارون بر سر راه این رود، خوزستان را به جایی دیدنی تبدیل کرده است. در برخی نقاط شهر‌های اهواز و کارون پساب و فاضلاب بیمارستانی از جمله بیمارستان‌های سینا، گلستان و امام خمینی به رودخانه کارون تخلیه می‌شود. از طرفی پساب‌های نیشکر نیز در محل‌هایی به این رودخانه تخلیه می‌شود.

 

اسم زاینده رود آدم را یاد اصفهان می‌اندازد و وقت‌هایی که زاینده رود پرآب است و در اصفهان جاری، یکی از سرزنده‌ترین وقت‌های شهر را می‌توان دید؛ زاینده رود یا زنده‌رود به معنی رود زندگی‌بخش، قسمت اصلی اش از کوهرنگ در چهارمحال و بختیاری سرچشمه می‌گیرد. در ادامه هم رودخانه‌های پلاسجان و چندین رودخانه فصلی در فریدونشهر به آن اضافه می‌شوند و در نتیجه بزرگترین رودخانه فلات مرکزی ایران تشکیل و زمین‌های تشنه را سیراب می‌کند. زاینده‌رود از کارون مشتق شده و به باتلاق گاوخونی سرازیر می‌شود و مالکیتش همیشه یکی از موارد اختلاف بین خوزستانی‌ها و اصفهانی‌ها بوده است.


یکی از دیدنی‌ترین قسمت‌های زاینده رود، پل‌های تاریخی اصفهان هستند که شکوهش را دوچندان کرده‌اند. قایق‌سواری در زاینده رود و تماشای مردمی که با شور خاصی به مرغان دریایی رودخانه غذا می‌دهند می‌تواند ساعت‌ها آدم را سرگرم کند.

 

با وقوع بارش‌های اخیر از ابتدای سال جدید تاکنون و جاری شدن سیل در نقاط مختلف استان اصفهان، این تصور برای برخی به وجود آمده که خشکسالی و مشکلات ناشی از آن در حوضه زاینده‌رود به کلی برطرف و موجب احیای کامل این رودخانه و پر شدن سد زاینده‌رود می‌شود. وقوع یک سال ترسالی موجب برطرف شدن مشکلات حوضه زاینده رود نمی‌شود و مردم باید همچنان نسبت به اصلاح الگوی مصرف آب و صرفه‌جویی آن جدی باشند.

رودخانه جاجرود

از مهمترین رود‌های ایران و تهران، رودخانه جاجرود است که رودخانه‌ای دائمی است. جاجرود که حاشیه‌اش یکی از تفرجگاه‌های تهران به حساب می‌آید، بخش زیادی از آب شرب تهران را هم تامین می‌کند و برای همین هم سد لتیان روی آن ساخته شده. در رودخانه جاجرود، ماهی‌هایی مثل قزل آلا، سالمون و کپور هم زندگی می‌کنند و هوس ماهیگیری در آن بسیاری را به کناره آن می‌کشاند. درختانی مثل زالزالک، گوجه وحشی، زرشک، انجیر، اطراف جاجرود را تماشایی‌تر کرده است.

در منطقه جاجرود برخی منازل تنها دارای یک چاه برای دفع فاضلاب سرویس بهداشتی هستند و پساب‌های حاصل از آشپزخانه، حمام و شست‌وشوی حیاط به‌طور مستقیم وارد معابر شده یا از طریق لوله به رودخانه جاجرود منتقل می‌شود.

 

مشکل تخلیه فاضلاب حاصل از فعالیت‌های شست‌وشو به‌ویژه از روستای زایگان و شهر میگون بسیار چشمگیر است به‌طوری که تقریباً هر کوچه دارای یک لوله خروجی پساب به رودخانه است. علاوه بر مناطق مسکونی متمرکز زایگان و میگون که در حاشیه رودخانه قرار دارند، تعدادی مناطق مسکونی پراکنده نیز در محدوده مطالعاتی وجود دارد که فاضلاب آن‌ها مستقیماً با لوله به رودخانه جاجرود منتقل می‌شود.

رودخانه باهوکلات

یکی از پرآب‌ترین رود‌های بلوچستان و عامل اصلی حیات در جنوب این منطقه محسوب می‌شود، اینجا محل زندگی تمساح ایرانی است، این جانور بازمانده خزندگانی است که در حدود ۲۶۵ میلیون سال پیش می‌زیسته اند. بی‌آبی رودخانه باهوکلات سیستان و بلوچستان باعث مهاجرت تمساح پوزه کوتاه به پاکستان شده است.

 

زرینه رود که از چهل چشمه کردستان سرچشمه می‌گیرد در نهایت به ارومیه می‌ریزد. این رود، از طولانی‌ترین رود‌های استان آذربایجان غربی است. برداشت‌های بی رویه از رودخانه زرینه رود باعث نگرانی‌هایی شده است.


طالقان رود

طالقان رود از رودخانه‌های مهم طالقان است. وجود پوشش گیاهی و جانوری متنوع و انواع ماهی‌ها باعث شهرت این رود شده است. این روز‌ها گردشگرانی که استان البرز و شهرستان طالقان را به عنوان مقصد انتخاب می‌کنند با مشکل شخصی بودن حاشیه رودخانه شاهرود طالقان مواجه هستند.


سفید رود

رودخانه سفید رود با طول تقریبی ۷۶۵ کیلومتر پرآب‌ترین و طولانی‌ترین رود استان گیلان محسوب می‌شود. آب این رودخانه به عنوان آب شرب سالم و آب کشاورزی مورد مصرف مردم گیلان قرار می‌گیرد. فاضلاب ۵ شهر که در مسیر اصلی رودخانه سفید رود قرار دارند، وارد این رودخانه می‌شود.

 

رودخانه اترک که از رودخانه‌های مرزی ایران در شمال شرق کشور محسوب می‌شود. سرچشمه اصلی این رودخانه، ارتفاعات هزار مسجد در شمال قوچان است و در نهایت به دریای خزر می‌ریزد. رهاسازی فاضلاب صنعتی و انسانی، تصرف زمین‌های اطراف و توسعه کشت و کار از جمله مشکلات و دغدغه‌هایی است که دوستداران محیط زیست برای رود اترک بیان کرده اند.