آیا شیر بها در قانون نیز وجود دارد؟
یک وکیل پایه یک دادگستری گفت: اگرچه در دین اسلام به موضوع شیربها مستقیما اشاره‌ای نشده است، اما اگر داماد پیش از عقد بپذیرد که شیربها را می‌پردازد، پرداخت آن بر ذمه اوست و باید آن را پرداخت کند.سهیلا کرمی با بیان اینکه از معادل‌های فارسی برای واژه شیربها می‌توان نقدینگی، زر یا حق شیر را نام برد، اظهار کرد: اگرچه در دین اسلام به این موضوع مستقیما اشاره‌ای نشده است، اما اگر داماد پیش از عقد بپذیرد که شیربها را می‌پردازد، پرداخت آن بر ذمه اوست و باید آن را پرداخت کند.وکیل پایه یک دادگستری ادامه داد: پرداخت شیربها در شرع اسلام وجود ندارد، اما در صورت رضایت طرفین، پرداخت آن جایز است.
شیربها چیست؟
وی گفت: شیربها پولی است که پیش از مراسم ازدواج(علاوه بر مهریه) از طرف داماد به خانواده عروس داده می‌شود، این پول نوعی کمک به خانواده عروس بوده تا بتواند در تهیه جهیزیه از آن استفاده کند.
وی با بیان اینکه شیربها و مهریه دو موضوع کاملا متفاوت هستند و نباید آنها را با هم اشتباه گرفت، توضیح داد: احکامی که در رابطه با مهریه وجود دارد، درباره‌ی شیربها صدق نمی‌کند، البته گاهی اوقات داماد به جای پرداخت وجه نقد شیربها، با خرید برخی از اقلام جهیزیه(به صورت توافقی) این سنت را بجا می‌آورد.
کرمی بیان کرد: از نظر قانونی در پرداخت شیربها هیچ اجباری نیست و قانون این امر را برعهده خانواده زوجین قرار می‌دهد تا با توجه به رسم و رسوم خود درباره آن تصمیم بگیرند.
این وکیل پایه یک دادگستری با بیان اینکه نکته مهمی که در مورد این رسم سنتی وجود دارد این است که اگر شیربها پرداخت شود اما ازدواجی صورت نگیرد، داماد می‌تواند آن را پس بگیرد، گفت: پرداخت مهریه عروس در هر شرایطی، حتی جدایی در زمان جاری شدن خطبه عقد نیز به عهده داماد است.
وی عنوان کرد: در قوانین کشور ما هیچ مقرره مشخصی در قبال آن نیست، همچنین برای تحلیل شیربها، تنها به نیت طرفین و عرف مراجعه می‌شود، به همین علت در پرونده‌هایی که پیرامون مشکلات شیربها هستند، قاضی باید قصد دو طرف، عرف و شرایط موجود را بررسی کند تا با استناد به قوانین عمومی و خصوصی قراردادها، اراده طرفین را تحلیل کرده و قصد واقعی آنها را مشخص کند.
تفاوت مهریه و شیربها
این وکیل پایه یک دادگستری گفت: مهریه مبلغی است که در هنگام عقد بر گردن داماد قرار داده می‌شود، اما شیربها به صورت توافقی میان خانواده زوجین تعیین می‌شود، از طرفی مهریه لازم الاجرا بوده اما شیربها غیر قابل الزام است.
کرمی گفت: در موردی که شیربها جزیی از مهریه است، والدین دختر مبلغی را از داماد می‌گیرند تا برای عروس جهیزیه تهیه کنند، درست است که به این پول، زر می‌گویند اما بخشی از مهریه است، مالک اصلی این پول هم دختر خانم بوده و هر نوع دخل و تصرف در این اجناس نیز باید با اجازه وی صورت گیرد، لذا دریافت این نوع شیربها اشکالی ندارد.
به گفته وکیل پایه یک دادگستری، شیربها علاوه بر مهریه، حالتی است که والدین دختر مبلغی را به عنوان حق الزحمه از داماد می‌گیرند تا در ازدواج کارشکنی نکنند. در این مورد اگر داماد رضایت نداشته باشد، باطل است و این پول دریافتی نیز حرام است، اما اصل عقد صحیح است.
سنت‌های متفاوتی در مورد شیربها وجود دارد
وی اضافه کرد: اگر داماد شیربها را به عنوان هبه و پیش‌کش بدهد و خانواده عروس با آن جهیزیه خریده باشند، جهیزیه متعلق به عروس است نه داماد، اما اگر هدیه نباشد و قصد از پرداخت آن، خرید جهیزیه باشد، در این صورت متعلق به داماد است.
کرمی اظهار کرد: از آنجایی که در شهرهای مختلف، سنت‌های متفاوتی وجود دارد، در صورت به وجود آمدن شبهه، به عرف و عادت محل مراجعه می‌شود.
وی تصریح کرد: اگر در هنگام ازدواج، خانواده عروس علاوه بر مهریه، پول زیادی را به عنوان جعاله، مهر حاضر، شیربها، پدر وکیلی و تهیه جهیزیه از داماد بگیرند، شرعا حلال است و داماد هم بعد از آن حق رجوع ندارد، اما اگر برای جلب رضایت پدر دختر، یا خود دختر پرداخت شود، گرفتن آن جایز بوده و داماد هر زمان که بخواهد، می‌تواند آن را پس بگیرد.
وی تاکید کرد: اگر علی‌رغم رضایت زوجین و خانواده‌ها، مبلغی را با زور و به عنوان رسم از داماد بگیرند گرفتن آن جایز نبوده و باید آن را پس داد.
این وکیل پایه یک دادگستری اضافه کرد: شیربها اگر در عقد جزء مهریه در نظر گرفته شود، حکم مهر را دارد.
وی خاطرنشان کرد: به اجرا گذاشتن حق شیربها از طرف عروس تنها زمانی عملی است که طبق توافق طرفین، پرداخت آن در هر شرایطی از طرف داماد تایید شده باشد. داماد حتی در صورت جدایی نیز باید این مبلغ را به عروس بدهد.
استرداد شیربها
کرمی گفت: اگر مبلغ شیربها را با رضایت و به عنوان جعاله، هبه، بخشش یا پیش‌کش به پدر یا برادر عروس داده شود، نمی‌توان آن را پس گرفت، اما اگر مهریه عروس، مالِ مشخصی باشد و در ضمن عقد نکاح، شرط شود که شوهر عمل یا مالی نیز برای ولی زن انجام داده است، شرط و مهر صحیح هستند.
منبع:ایسنا