تظاهرات ۱۵ خرداد، معروف به قیام ۱۵ خرداد مجموعه وقایعی است که در خرداد ۱۳۴۲ در پی بازداشت امام خمینی، در انتقاد به لایحهٔ انجمنهای ایالتی و ولایتی و انقلاب سفید رخ داد. درگذشت آیت الله سید حسین بروجردی، تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در دولت وقت که روحانیون بعضی از فقرات آن را مخالف با اسلام میدانستند، انقلاب سفید و حمله ماموران حکومتی به مدرسه فیضیه در فروردین ماه ۱۳۴۲ حوادثی بودند که زمینه ساز حوادث ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ شد.
پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷، روز ۱۵ خرداد به عنوان تعطیل رسمی در تقویم جمهوری اسلامی اعلام شد. قیام ۱۵ خرداد (۱۳۴۲ش)، تجمع و راهپیمایی مردم برخی از شهرهای ایران در اعتراض به دستگیری امام خمینی. تظاهرات در قم، تهران و ورامین به خشونت کشیده شد و تعدادی از مردم کشته و مجروح شدند.
امام خمینی، بهدلیل کشته شدن جمعی از مردم، این روز را برای همیشه عزای عمومی اعلام کرد از اینرو ۱۵ خرداد در تقویم جمهوری اسلامی ایران تعطیل رسمی است.
مأموران نظامی که در نقاط مرکزی و حساس شهرهای قم و تهران مستقر بودند به روی تظاهرکنندگان تیراندازی کردند. معترضین نیز با چوب و سنگ به دفاع از خود برخاستند. تظاهرات در آن روز و دو روز بعد نیز ادامه یافت و تعدادی از مردم کشته و مجروح شدند. فجیعترین حادثه، قتل عام دهقانان کفنپوش ورامینی بود که در پشتیبانی از امام خمینی راهی تهران شده بودند. مأموران نظامی در سر پل باقرآباد با آنها روبرو شده و با سلاحهای سنگین آنها را قتل عام کردند.
بیشتر بخوانید: ۱۵ خرداد چه روزی است؟ ماجرای قیام خونین پانزده خرداد