بزرگترین زلزله جهان و ایران کجا رخ داد؟ + تصاویر
زلزله یکی از حوادث طبیعی زمین است که به دلایل مختلف از جمله جابه جایی گسل ها یا فعالیت های آتشفشانی رخ می دهد. احتمالا جالب باشد بدانید بزرگترین زلزله جهان و بزرگترین زلزله ایران چه زمانی رخ داده است؟ و یا بزرگترین زلزله جهان در کدام کشور بوده است؟ در این مقایسه بزرگترین زلزله ایران چند ریشتر بود؟ اینها سوالاتی است که قصد داریم به آنها پاسخ دهیم. شاید تصور کنید بزرگترین زلزله ژاپن در لیست این رکورد اول است اما بزرگترین زلزله مربوط به کشور دیگری است.
آنچه باید درباره بزرگترین زلزله تاریخ بدانید
به گزارش تابناک جوان، شاید وقتی درباره بزرگترین تاریخ جهان بخوانید، این سوال پیش بیاید که چرا بزرگترین زلزله طول تاریخ تعداد تلفاتش از اکثر زلزله‌های کوچکتر کمتر است؟ باید در پاسخ بگوییم ممکن است یک زلزله در یک منطقه روستایی متراکم رخ بدهد و تلفات و ویرانی خیلی زیادی داشته باشد و یک زلزله قوی‌تر در منطقه‌ای کم تراکم‌تر از جمعیت با معماری متفاوت رخ بدهد. برای مثال زلزله ترکیه یکی از زلزله های جدید است که بیش از ۵۰ هزار کشته داشته است بزرگی این زلزله ۷.۷ ریشتر بوده است. تلفات زلزله بم ایران با بزرگی ۶.۶ ریشتر بین ۵۰ تا ۷۰ هزار کشته تخمین زده شد. مرگبار ترین زلزله جهان نیز در لیست زلزله های بزرگ جهان قرار دارد که در این گزارش آورده ایم، اما رتبه اول ندارد.
بزرگترین زلزله جهان در شیلی
زلزله شهر والدویدا در شیلی، یکی از قویترین زلزله‌ها بود که در تاریخ اتفاق افتاد. زلزله‌ای ۹.۵ ریشتری که در ۲۲ می ۱۹۶۰ در شیلی اتفاق افتاد و حدود ۱۶۵۵ کشته، هزاران زخمی و همچنین دو میلیون بی خانمان بر جای گذاشت. این زمین لرزه را می‌توان با جرات بزرگترین زلزله جهان نامید. ۱ خرداد ۱۳۳۹، ساعت ۱۹:۱۱:۱۷ به زمان یوتی‌سی در شیلی، منطقه والدیویا رخ داد و به مدت ۱۰ دقیقه مناطق یاد شده را به لرزه درآورد. این زمین‌لرزه قدرتمندترین و طولانی‌ترین زمین‌لرزه ثبت شده در تاریخ از زمان اختراع دستگاه زلزله نگار است. به حدی شدت این زمین‌لرزه بالا بود که موج ایجاد شده از آن به استرالیا، نیوزیلند و ژاپن نیز رسید.
این زلزله با وجود قدرت بسیاری که داشت، به علت اینکه در عمق زمین به وقوع پیوست، در مقایسه با زلزله‌های بزرگ دیگر و نسبت به بزرگی ۹.۵ ریشتری، خسارات زیادی از خود به جای نگذاشت.
شرح ماجرا
پارس سایزمیک نوشت: در صبح ۲۱ می‌سال ۱۹۶۰ والدیویا شیلی، با زلزله‌ای به بزرگی ۷.۶ روبرو شد. این زلزله چندین نفر را کشته و باعث خسارت شدیدی شد، اما این تنها آغاز کار بود، دو لرزش دیگر پیش از زلزله اصلی احساس شد. سرانجام در ۳:۱۱ دقیقه بعد از ظهر ۲۲ می، زلزله‌ای به بزرگی ۹.۵ ریشتر مساحتی در حدود ۱۵۰۰۰۰ مترمربع از خط ساحلی شیلی را لرزاند. پس از آن نیز تا ماه نوامبر، تعداد زیادی پس لرزه با بزرگای ۷ ریشتر یا بیشتر، احساس شد. بسیاری از مناطق که از آسیب مستقیم از زمین لرزه جان سالم به در برده بودند، از آسیب زمین لغزش‌های عظیم مصون باقی نماندند.
خسارات وارده
آسیب‌های ناشی از پیش لرزه‌ها و زمین لرزه اصلی بسیار مخرب بود، اما بدتر از آن هنوز از راه نرسیده بود. زمین لرزه اصلی که در فاصله‌ای در حدود ۱۶۰۰۰۰ متری از ساحل رخ داده بود منجر به ایجاد امواج سونامی با سرعتی بیشتر از ۳۲۲ کیلومتر بر ساعت شد، موج ۸ متری حدود یک ساعت بعد از زمین لرزه اصلی به بندر کورال رسید و موج ۱۰ متری دیگری حدود ده دقیقه بعد از آن در ساحل حاضر شد. برآورد شده است که این موج به تنهایی بیش از ۱۰۰۰ نفر، از جمله بسیاری از کسانی که تصور می‌کردند به اماکن امنی پناه برده اند، به کام مرگ کشاند.
این رخداد از معدود زلزله‌هایی به حساب می‌آید که تعداد کثیری از انسان‌ها را در فواصل دور به کشتن داد. امواج سونامی که در اثر زلزله شیلی بوجود آمده بودند، خود را به سواحل آمریکای جنوبی، مرکزی و شمالی تا کانادا رسانیدند. خوشبختانه برای اکثر این مناطق، امواج آسیب ناچیزی را با خود به همراه آورد. اما مناطق ساحلی در اقیانوس آرام، خیلی خوش شانس نبودند. در هاوایی امواج تا ارتفاع ۱۰.۵ متر و نیز در ژاپن و فیلیپین ۲۲ ساعت پس از زلزله امواج به ارتفاع ۵.۵ متر رسیدند، که بیش از ۱۶۰۰ خانه را ویران و بیش از ۲۰۰ نفر را کشته یا مفقود نمود. نیوزیلند و استرالیا نیز تحت تأثیر امواج سونامی قرار گرفتند، اما آسیب‌های قابل توجهی متوجه آنها قرار نگرفت.
بزرگترین زلزله تاریخ ۳۸۰۰ سال پیش رخ داده است!
یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که بزرگترین زمین‌لرزه تاریخ ۳۸۰۰ سال پیش شمال شیلی را لرزانده و سونامی بزرگی را ایجاد کرده که تا بیش از هشت هزار کیلومتر را درنوردیده و به نیوزلند رسیده است.
به گزارش ایسنا و به نقل از دیلی‌میل، از زلزله کشمیر در سال ۲۰۰۵ تا زلزله هائیتی در سال ۲۰۱۰، چندین زمین‌لرزه در سال‌های اخیر، بسیار ویرانگر بوده‌اند. اما بر اساس یک مطالعه جدید، این زمین‌لرزه‌ها در مقایسه با زلزله بزرگی که ۳۸۰۰ سال پیش شمال شیلی را لرزانده، کوچک است.
محققان دانشگاه "ساوتهمپتون" میگویند، شدت این زمین‌لرزه در حدود ۹.۵ ریشتر - به اندازه بزرگترین زلزله ثبت شده در تاریخ - بوده و موجب ایجاد سونامی عظیمی شده که تا فاصله بیش از هشت هزار کیلومتر تا نیوزلند رفته است.
زمین‌لرزه‌ها زمانی رخ می‌دهند که دو صفحه تکتونیکی به هم ساییده و گسسته می‌شوند. گسیختگی‌های طولانی‌تر باعث زمین لرزه‌های بزرگتری می‌شود. پیش از کشف این مطالعه جدید، بزرگترین گسیختگی شناخته شده در تاریخ در سال ۱۹۶۰ در جنوب شیلی انگاشته می‌شد.
پروفسور "جیمز گاف" یکی از نویسندگان این مطالعه می‌گوید: تصور می‌شد که رویدادی به این بزرگی نمی‌تواند وجود داشته باشد، چرا که نمی‌توان گسستگی چنین طولانی مدتی را متصور شد. اما ما اکنون شواهدی از یک گسیختگی به طول حدود هزار کیلومتر در نزدیکی سواحل صحرای آتاکاما پیدا کرده‌ایم که بسیار بزرگ است.
با وجود اینکه شیلی یکی از خشک‌ترین محیط‌های جهان است، محققان شواهدی از رسوبات دریایی و موجوداتی پیدا کرده‌اند که قبل از پرتاب شدن به خشکی، درون دریا زندگی می‌کرده‌اند. پروفسور "گاف" توضیح داد: ما همه اینها را در ارتفاعات و در مسیری طولانی پیدا کردیم، بنابراین طوفان نمی‌توانسته آنها را به آنجا بیاورد.
محققان میگویند، این رسوبات دریایی می‌توانند نتیجه یک سونامی عظیم باشند که در اثر یک گسیختگی عظیم ایجاد شده است. در حفاری‌های سایت‌های باستان‌شناسی در امتداد خط ساحلی، سازه‌های سنگی نیز یافت شد که توسط امواج ویران شده بودند و بسیاری از دیوار‌ها احتمالاً در نتیجه جریان‌های قوی به سمت دریا‌ها فرو ریخته‌اند.
پروفسور "گاف" می‌گوید: کار باستان شناسی ما نشان داد که یک تحول اجتماعی عظیم در پی آن به وجود آمده است و پس از آن جوامع به خارج از دسترس سونامی‌ها نقل مکان کرده‌اند. بیش از ۱۰۰۰ سال گذشت تا مردم آن منطقه دوباره به زندگی در نزدیکی ساحل تن دهند که با توجه به اینکه آنها برای دسترسی به غذا به دریا متکی بودند، مدت زمان شگفت‌انگیزی است.
محققان میگویند، این قدیمی‌ترین نمونه‌ای است که در نیم‌کره جنوبی پیدا کرده‌ایم که در آن زمین‌لرزه و سونامی تأثیر فاجعه باری بر زندگی مردم داشته است و از این موضوع می‌توان آموخت. پروفسور "گاف" به طور تصادفی قبل از شروع این مطالعه در حال بررسی مکانی در جزیره "چاتام" (Chatham) در نیوزلند بود. وی در آنجا چندین تخته سنگ به اندازه یک خودرو کشف کرد که قدمت آنها به حدود ۳۸۰۰ سال پیش می‌رسید که با همان دوره زمانی وقوع سونامی مصادف بود.
وی گفت: در نیوزلند ما گفتیم که این تخته سنگ‌ها فقط می‌تواند توسط یک سونامی از شمال شیلی جابجا شده باشد و تا اینجا آمده باشد و برای ایجاد آن باید چیزی شبیه به یک زلزله ۹.۵ ریشتری اتفاق افتاده باشد. حالا ما واقعا آن را پیدا کرده‌ایم و فهمیدیم که درست فکر می‌کردیم. این تیم امیدوار است که یافته‌های آن بتواند به بشر برای آماده شدن در برابر ابرزلزله‌های بعدی کمک کند.
بیشتر بخوانید:
دفعه بعد این زلزله فاجعه آمیز خواهد بود!
پروفسور "گاف" افزود: در حالی که این زلزله و سونامی تأثیر زیادی بر مردم شیلی داشته است، جزایر جنوبی اقیانوس آرام هنگامی که این سونامی در ۳۸۰۰ سال پیش ایجاد شده، خالی از سکنه بوده است. اما اکنون همه آنها پرجمعیت هستند و بسیاری از آنها مقاصد توریستی محبوبی هم هستند؛ بنابراین دفعه بعد که چنین رویدادی رخ دهد، عواقب آن می‌تواند فاجعه بار باشد، مگر اینکه از این یافته‌ها درس بگیریم.
بزرگترین زلزله ایران
پژوهشگاه بین المللی زلزله نوشت: زمین لرزه طبس در بیست و پنج شهریور ۱۳۵۷ است. زلزله در ساعت هفت و پنج دقیقه عصر به وقت محلی با بزرگای هفت و چهار رخ داد. رکورد شتاب نگاری حاصله در محل ساختمان شیروخورشید طبس هنوز قویترین نگاشت شتابنگاری از نظر محتوی انرژی و و مشاهده شدن دامنه‌های بلند در فرکانس‌های مختلف است.
این زلزله با گسل زمین لرزه‌ای حدود هشتادکیلومتری و عمق حدود ده کیلومتر همراه بود. گسل زمین لرزه‌ای از فاصله حدود ده کیلومتری شهر طبس گلشن عبور می‌کرد. “گلشن” را به خاطر باغ گلشن به طبس می‌گفتند و هنوز میگویند. واقعا در منطقه بیابانی مرکزی ایران وجود واحه زیبائی مثل شهر طبس همچون نگینی درخشان بود.
شهر طبس شهری بود با بنا‌های تاریخی فراوان و میراث فرهنگی مختلف که در آن زلزله کاملا ازبین رفت. عملا در اثر زلزله طبس چیزی از شهر باقی نماند. بازماندگان باید ابتدا می‌رفتند به باغ گلشن تا از نظر جغرافیائی خودشان را توجیه کنند و بدانند که به کدام سمت بروند. توجه کنید که شب تازه آغاز شده بوده و تاریکی مطلق، چون برق هم طبیعتا قطع شده بوده – با فریاد‌ها و ناله‌های مجروحان چه فضائی رابرای بازماندگان ایجاد کرده بود.
حدود بیست هزار نفر از مردم در این زلزله کشته شدند. کانون زلزله در نزدیکی کریت واقع بود و خرابی‌ها از دیهوک در جنوب شرق تا اسفهک و سپس خود طبس گسترش می‌یافت. شهر طبس در مدت حدود سه سال بازسازی شد، ولی شهری که امروز به عنوان طبس در قلب کویر مرکزی ایران وجود دارد نسبتی با طبس زیبای تاریخی قبل از زلزله ندارد! شهری است مثل همه شهر‌ها و حاشیه شهر‌های تازه ساز.
لیست بزرگترین زلزله‌های جهان
در ادامه ۱۰ زلزله قوی جهان را به نقل از تسنیم آورده ایم.
- ۲۲ می ۱۹۶۰ ـ شیلی / بزرگی ۹.۵
- ۲۸ مارس ۱۹۶۴ ـ پرنس ویلیام صدا، آلاسکا / بزرگی ۹.۲
- ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ ـ خارج از ساحل غربی سوماترا شمالی / بزرگی ۹.۱ و مرگبارترین زلزله جهان
مرگبارترین سونامی تاریخ که در ۱۴ کشور در سراسر آسیا و شرق آفریقا احساس شد، مربوط به زمین‌لرزه ۹.۱ ریشتری جزیره سوامترا اندونزی بود.یکی از مرگبارترین زلزله‌های تاریخ در نزدیکی جزیره سوماترای اندونزی به وقوع پیوست. زلزله صبح روز ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴، ۶ دی ۱۳۸۳ رخ داد.
این زلزله در عمق ۳۰ کیلومتری زمین روی داد که علاوه بر ویرانی‌های خود، سونامی وحشتناکی را ایجاد کرد که باعث ایجاد خسارت به ۱۴ کشور شد. ارتفاع امواج ایجادشده در پی این سونامی به ۵۰ متر هم می‌رسید. این زلزله باعث کشته شدن نزدیک به ۲۳۰ هزار نفر و بی‌خانمان شدن نزدیک به یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر شد.
- ۴ نوامبر ۱۹۵۲ ـ کامچاتکا / بزرگی ۹
- ۱۳ اوت ۱۸۶۸ ـ آریکا، پرو (اکنون بخشی از شیلی است) / بزرگی ۹
- ۲۶ ژانویه ۱۷۰۰ ـ ساحل شمالی اقیانوس آرام آمریکا / بزرگی ۹
- ۲۷ فوریه ۲۰۱۰ ـ خاموش Bio-Bio، شیلی / بزرگی ۸.۸
- ۱۳ ژانویه ۱۹۰۶ ـ ساحل اکوادور / بزرگی ۸.۸
- ۱ نوامبر ۱۷۵۵ ـ لیسبون / بزرگی ۸.۷
- ۱۵ اوت ۱۹۵۰ ـ آسام تبت / بزرگی ۸.۶
گردآوری: تابناک جوان