خوردن چه غذا‌هایی به سلول‌های گیرنده چشایی آسیب می‌زند؟ + حقایق
خوردن چه غذا‌هایی به سلول‌های گیرنده چشایی آسیب می‌زند؟ این سوالی است که در کتاب های درسی نیز مطرح شده است. مبحث چشایی را در پنجم ابتدایی تا حدودی خوانده ایم. علاوه بر چشایی حس بویایی به ما کمک کند از خطر‌ها آگاه شویم. در ادامه به نکاتی درباره حس چشایی میپردازیم.
ما بو‌ها و مزه‌های مختلف را چگونه احساس می‌کنیم؟
بویایی یکی از حواس پنجگانه است. این حس، امکان تشخیص بو‌های مختلف را فراهم می‌کند. با توجه به نزدیکی این حس با حس چشایی، در صورت اختلال در حس بویایی (مثل زمان سرماخوردگی) توانایی درک مزه نیز تضعیف می‌شود. بو‌ها با سلول‌های گیرنده بینی دریافت و سپس به مغز ارسال میشوند تا بو‌ها را بفهمیم.
بیتوته نوشت: چشایی یکی از حواس پنج گانه ما است. طعم موقعی حس می‌شود که یک ماده در دهان به طور شیمیایی با گیرنده‌های جوانه‌های چشایی واکنش نشان می‌دهد. چشیدن همراه با بوییدن (بویایی) و تحریک عصب سه قلو (بزرگ‌ترین اعصاب جمجمه ای)، طعم‌ها و برداشت‌های حسی ما ازمواد غذایی و یا مواد دیگر را تعیین می‌کند. انسان‌ها طعم و مزه را از طریق اندام‌های حسی‌ای به نام جوانه‌های چشایی، که در نوک زبان متمرکز است درک می‌کنند.
زبان با هزاران برآمدگی کوچک موسوم به پاپیلا پوشیده شده، که به آسانی با چشم غیر مسلح قابل مشاهده اند. در درون هر پاپیلا صد‌ها جوانه چشایی وجود دارد که اندام انتقال طعم و مزه اند. بین ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ جوانه چشایی در عقب و جلوی زبان واقع شده اند. بقیه در سقف، دو طرف و عقب دهان و در گلو قرار دارند. هر جوانه چشایی حاوی ۵۰ تا ۱۰۰ سلول گیرنده طعم و مزه است.
طعم مفید و طعم هشدار!
هنگامی که از یک طعم هم چیز‌های مضر و هم مفید حس می‌شود، بسته به تأثیری که در بدن ما دارند، همه طعم‌های پایه یا به صورت بد و یا اشتها آور طبقه بندی میشوند. شیرینی به شناسایی غذا‌های غنی از انرژی کمک می‌کند، در حالی که تلخی به صورت یک علامت هشدار دهنده سموم عمل می‌کند.
چه چیزی به گیرنده‌های مزه آسیب می‌رساند؟
خوردن غذا و نوشیدنی‌های داغ، خیلی سرد و دود سیگار، به گیرنده‌های حس مزه آسیب می‌رساند.
سیگار تهدیدی برای حس چشایی
ایسنا نوشت: محققان انگلیسی اظهار کردند: سیگار کشیدن، باعث تخریب حس چشایی در افراد می‌شود. این محققان با اشاره به یافته‌های حاصل از تحقیق انجام شده در این زمینه افزودند: دلایل متعددی برای سیگار نکشیدن وجود دارد که از آن جمله می‌توان به از بین رفتن حس چشایی و لذت نبردن از طعم واقعی مواد غذایی اشاره کرد. محققان این بررسی را بر روی ۱۴۵ نفر انجام دادند و چهار طعم اصلی شیرین، ترش، تلخ و شور را در آنان مورد بررسی قرار دادند و دریافتند سیگار کشیدن منجر به کاهش حس چشایی و از بین رفتن آن می‌شود.
آنان افزودند: مواد موجود در تنباکو منجر به این اختلال می‌شود که حتی پس از ترک آن هم این امر ممکن است اتفاق بیفتد. در این تحقیق یک پنجم افراد سیگاری و یک چهارم از افرادی که سابقه سیگار کشیدن داشتند، قادر به تشخیص درست طعم نبودند. مواد موجود در توتون و تنباکو در بدن، باعث آسیب رساندن به سیستم چشایی می‌شود که حتی پس از ترک هم عوارض آن از بین نمی‌رود.
چرا باید از خوردن غذا و نوشیدنی خیلی سرد یا خیلی داغ پرهیز کنیم؟
دفتر انشا: خوردن غذا و نوشیدنی خیلی سرد یا خیلی داغ می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر سلامتی ما داشته باشد. در این مقاله، به بررسی دلایلی که باید از خوردن غذا و نوشیدنی خیلی سرد یا خیلی داغ پرهیز کنیم، میپردازیم.
آسیب به مری
وقتی غذا یا نوشیدنی خیلی داغ می‌خوریم، مری ما به شدت تحریک می‌شود. این تحریک می‌تواند باعث سوزش سر دل، درد و التهاب مری شود. در موارد شدید، حتی ممکن است باعث ایجاد زخم در مری شود. خوردن غذا یا نوشیدنی خیلی سرد نیز می‌تواند باعث انقباض عضلات مری و ایجاد درد شود.
افزایش خطر ابتلا به سرطان مری
مصرف منظم غذا و نوشیدنی خیلی داغ با افزایش خطر ابتلا به سرطان مری در ارتباط است. این خطر به خصوص در افرادی که به طور مداوم چای یا قهوه داغ می‌خورند، بیشتر است. اعتقاد بر این است که گرمای شدید باعث آسیب DNA سلول‌های مری می‌شود و این آسیب می‌تواند منجر به سرطان شود.
اختلال در عملکرد گوارش
خوردن غذا یا نوشیدنی خیلی داغ می‌تواند باعث اختلال در عملکرد گوارش شود. این اختلال می‌تواند شامل علائمی مانند نفخ، تهوع، استفراغ و اسهال باشد. علاوه بر این، گرمای شدید می‌تواند باعث آسیب به سلول‌های روده و کاهش توانایی آنها در جذب مواد مغذی شود.
افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی
مصرف منظم غذا و نوشیدنی خیلی سرد با افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی در ارتباط است. این خطر به خصوص در افرادی که به طور مداوم نوشیدنی‌های سرد مانند آب یخ می‌خورند، بیشتر است. اعتقاد بر این است که مصرف منظم نوشیدنی‌های سرد باعث انقباض عروق خونی و کاهش جریان خون در قلب می‌شود.
افزایش خطر ابتلا به سرطان معده
مصرف منظم غذا و نوشیدنی خیلی سرد با افزایش خطر ابتلا به سرطان معده در ارتباط است. اعتقاد بر این است که گرمای شدید باعث آسیب DNA سلول‌های معده می‌شود و این آسیب می‌تواند منجر به سرطان شود.
تأثیرات بر سلامت دهان و دندان
خوردن غذا یا نوشیدنی خیلی سرد می‌تواند باعث تحریک لثه‌ها و دندان‌ها شود. این تحریک می‌تواند باعث ایجاد درد، حساسیت و حتی خونریزی شود. علاوه بر این، گرمای شدید می‌تواند باعث تخریب مینای دندان شود.
بیشتر بخوانید:
سوالات متداول
آیا سلول‌های گیرنده بو در همه جای بینی قرار دارند؟ سلول‌های گیرنده‌ی بو در قسمت بالایی بینی قرار دارد.
چه رابطه‌ای بین تعداد گیرنده‌های لمسی و حساسیت به لمس وجود دارد؟ تعداد گیرنده‌های لمسی در نوک انگشتان دست نسبت به سایر قسمت‌های ذکر شده بیشتر است؛ بنابراین پوست آن قسمت حساس‌تر می‌باشد.
چرا مزه تندی وگسی جزو مزه‌ها نیست؟
تبیان نوشت: مزه‌ای به نام تندی در دهان وجود ندارد. این احساس مربوط به ماده‌ای است به نام کاپسی سین که در فلفل‌های تند وجود دارد. چرا وقتی فلفل می‌خوریم احساس سوختگی می‌کنیم؟
سطح زبان مملو از پُرز‌های چشایی است. هر پُرز حاوی جوانه‌های فراوانی است و هر جوانه ده‌ها سلول حسی دارد که به مغز فرمان می‌فرستند. این سلول‌ها روی سطح خود گیرنده‌هایی دارند که شبیه به قفل هستند. شکل این قفل‌ها با هم فرق می‌کند و هر کدام مسئول پذیرفتن یک نوع مزه است.
برخی نیز تنها به سردی و گرمی پاسخ می‌دهند. وقتی ما یک نوع غذا یا نوشیدنی مصرف می‌کنیم، مولکول‌های غذا وارد قفل مربوط به خود می‌شود و سلول‌های حسی، پیام مربوط به آن مزه را به مغز مخابره می‌کنند. هر چه تعداد پیام‌های مخابره شده بیشتر باشد، شما آن مزه را بهتر حس می‌کنید.
همان‌طور که گفته شد مولکولی به نام کاپسایسین مسبب بروز حس سوزش در فلفل است، اما نکته جالب اینجاست که قفل گیرنده این مولکول در سطح زبان، با قفل گیرنده حس گرما یکسان است، بنابراین سلول‌های قفل با گرفتن این مولکول، حس داغی را به مغز مخابره می‌کنند و مغز پیغام "خطر، آتش گرفتن" را به دهان ارسال می‌کند.
اگر توجه کرده باشید وقتی نعناع می‌خورید یا آدامس نعنایی می‌جوید حس سرما می‌کنید. مکانیسم مولکول نعناع هم مانند مولکول فلفل است. جالب‌تر آن که سلول‌های حسی و قفل‌های آنها تنها در سطح زبان وجود ندارند و در سطح بدن پخش هستند. به همین دلیل اگر فلفل را دور دهان یا روی پلک چشم بمالید، نیز همین احساس را ایجاد می‌کند، حتی اگر فلفل بسیار قوی باشد می‌تواند سبب التهاب پوست شود.
اگر پس از خوردن فلفل احساس سوختگی کردید، فراموش نکنید که خوردن آب درمان آن نیست، چون این مولکول در آب حل نمی‌شود؛ اما اگر مقداری شیر، ماست یا روغن بخورید به سرعت حس سوختگی و سوزش از بین می‌رود.
حقایقی جالب از طعم اومامی
باشگاه خبرنگاران جوان: اگر تا به حال فکر می‌کردید تنها ۴ مزه اصلی در دنیا وجود دارد، باید مزه اومامی را نیز به لیست خود اضافه کنید. به گزارش پایگاه «JapaneseGreenTeaIn»، زمانی که بچه بودیم، تصورمی کردیم ۴ مزه اصلی وجود دارد و آن عبارتند از: شور، ترش، شیرین، تلخ و حتی شاید برای فراگیری و بخاطر سپردن آنها، تصویری از زبان را هم دیده باشید که محل حس کردن هر کدام از این مزه‌ها بر روی آن مشخص شده است.
متخصصان این نظریه را که بخش مشخصی از زبان ما می‌تواند مزه خاصی را تشخیص دهد؛ رد کرده اند، همچنین امروزه اعلام شده است که ۴ طعم اصلی نداریم؛ بلکه ما ۵ تا طعم داریم که از این قرار است: شور، ترش، شیرین، تلخ و «اومامی» (UMAMI)!
اومامی (که به انگلیسی Umami و به ژاپنی うま味نوشته می‌شود) یک واژه ژاپنی است که در سال ۱۹۰۸ میلادی از سوی شیمیدانی ژاپنی به نام «کیکونائه آکدا» کشف شد. اومامی را در واقع به «طعم غنی»، «طعم وصف ناپذیر و شدید»، «طعم دلپذیر» و «طعم خوش» معنا می‌کنند.
«آکدا» شیمیدان ژاپنی زمانی که داشت یک کاسه سوپ جلبک دریایی (به نام داشی) را می‌خورد، فهمید مزه‌ای وجود دارد که نمی‌تواند آن را توصیف کند؛ و همانجا بود که جرقه کشف این مزه جدید کلید خورد.
بسیار از غذا‌ها و خوراک‌ها در سراسر جهان وجود دارد که حاوی مقداری اومامی است؛ هرچند برخی از آنها از بقیه قوی‌تر هستند: پنیر، قارچ، گوشت گاو، چای سبز و گوجه فرنگی از مواد غذایی بوده که دارای مقدار بالایی مزه اومامی هستند.
گردآوری: تابناک جوان