آیا زونا واگیر دارد؟ + علائم
زونا نوعی بیماری است که بیشتر سطح پوست افراد را درگیر میکند و این موضوع می تواند باعث درد و خارش آزاردهنده شود. سوالاتی درباره بیماری زونا مطرح می شود. اینکه زونا چیست و آیا زونا واگیر دارد؟ چه کسانی بیشتر مبتلا به زونا می شوند؟ در این مطلب به این بیماری و جزییات آن میپردازیم.
زونا چیست؟
بیماری زونا که توسط ویروس واریسلا زوستر (VZV)، که مشابه ویروسی است که سبب ابتلا به آبله مرغان است، ایجاد می‌شود. بعد از بهبود یک فرد از آبله مرغان، ویروس به صورت خفته (غیر فعال) در بدن باقی می‌ماند. بنا بر دلایلی که به طور کامل شناخته شده نیست، این ویروس می‌تواند سال‌ها بعد دوباره فعال شود و موجب ابتلا به بیماری زونا شود.
زونا یک عفونت ویروسی است که باعث بروز ضایعات دردناک می‌شود؛ این ضایعات در هر نقطه از بدن می‌توانند ایجاد شوند، اما معمولا تاول به صورت خطی در سمت چپ یا راست تنه پدیدار می‌شود. ویروس واریسلا زوستر، عامل آبله مرغان، باعث زونا می‌شود و زمانی که فرد مبتلا به آبله مرغان می‌شود، پس از بهبودی این ویروس در بافت عصبی در نزدیکی نخاع و مغز فرد به صورت غیرفعال باقی می‌ماند، اما ممکن است چند سال بعد به عنوان زونا فعال شود.
در حالی که زونا تهدید کننده زندگی نیست، می‌تواند بسیار دردناک باشد. واکسن‌ها می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به زونا کمک کنند، در حالی که درمان اولیه می‌تواند به کاهش عفونت‌های ناشی از زونا و کاهش عوارض آن کمک کند.
علائم بیماری زونا
قبل از بروز بثورات، مردم اغلب دچار درد، خارش، یا احساس سوزن سوزن شدن در منطقه که در آن بثورات بروز پیدا میکند، خواهند شد. این مورد می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن از ۱ تا ۵ روز قبل از بروز بثورات رخ بدهد.
تاول‌های ناشی از زونا در مقایسه با تاول‌های آبله مرغان، درد بیشتر و خارش کمتری دارند. شایع‌ترین نشانه‌ها و علائم زونا عبارت است از: یک قسمت از پوست ممکن است احساس سوزش، خارش یا حساسیت بسیار شدید پیدا کند. این حالت معمولاً در ناحیه کوچکی از پوست، یک سمت بدن مشاهده می‌شود. این علائم ممکن است ثابت باشد و یا با گذشت زمان ظاهر و محو شود. در اغلب افراد این علائم به مدت یک تا سه روز مشاهده می‌شود، اما ممکن است زمان بیشتری هم طول بکشد.
جوش
بعد از مرحله قبل، در همان قسمت پوست جوش‌هایی ایجاد می‌شود.
تاول‌ها
جوش‌ها خیلی زود تبدیل به مجموعه‌ای از تاول‌های برجسته می‌شود. این تاول‌ها قبل از آنکه پوسته پوسته و برطرف شود، به حالت زرد رنگ یا خونی در می‌آید. تاول‌ها معمولاً ۲ تا ۳ هفته باقی می‌ماند.
درد
تاول بدون درد در بیماری زونا چندان معمول نیست. شدت درد ناشی از این بیماری به اندازه‌ای است که غالباً پزشک برای درمان آن دارو‌های مسکن تجویز میکند. وقتی که تاول‌ها خوب شد، درد ناشی از آن هم رو به کاهش می‌گذارد، اما این درد ممکن است تا چندین ماه بعد از برطرف شدن تاول‌ها نیز ادامه داشته باشد.
علائم شبیه سرماخوردگی
- در زمان بروز جوش‌ها ممکن است فرد مبتلا، احساس تب یا سر درد داشته باشد.
- درد، سوزش، بی حسی یا مور مور شدن
- حساسیت به لمس
- ضایعه‌ای قرمز که چند روز پس از درد شروع می‌شود.
- تاول‌های حاوی مایع که پاره شده و به صورت دلمه بسته در می‌آید.
- خارش
- بعضی افراد نیز علائم زیر را تجربه می‌کنند:
- تب
- سردرد
- حساسیت به نور
- خستگی
چه کسانی مبتلا به زونا می‌شوند؟
هر ساله حدود چند میلیون نفر در جهان به ویروس واریسلا زوستر آلوده می‌شوند. در این زمینه توصیه می‌شود که افراد بالای شصت سال بیشتر مراقب باشند، زیرا مبارزه با عفونت در بدن آنها سخت‌تر انجام می‌گیرد.
احتمال ابتلا به زونا در طول زندگی یک به سه است، یعنی از هر سه نفر یک نفر دچار زونا خواهد شد. بیشتر زونا در افراد مسن دیده می‌شود. درست است با افزایش سن، خطر ابتلا به ویروس زوستر نیز بالا می‌رود، اما این بدان معنا نیست که افراد جوان دچار این بیماری نخواهند شد. در واقع مشاهده شده که بروز بیماری زونا در میان افراد زیر ۶۰ سال نیز در حال افزایش است.
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند (چه به دلیل بیماری‌هایی مانند ایدز و چه به دلیل مصرف دارو‌هایی برای جلوگیری از رد پیوند عضو) نیز در معرض خطر بالایی قرار دارند. همچنین نباید نقش استرس شدید را در ابتلا به زونا نادیده گرفت.
آیا زونا خطرناک است؟
بیماری زونا در اغلب موارد خطرناک نیست و باعث آسیب جدی نمی‌شود. مگر در مواقعی که راش‌های تاول‌دار در نواحی حساس صورت بروز پیدا کنند.
آیا زونا واگیر دارد؟
بیماری زونا مسری است، ولی مانند آبله مرغان از طریق هوا و تنفس منتقل نمی‌شود بلکه از راه تماس و لمس تاول‌ها منتقل می‌شود. بیماری زونا به طور معمول واگیردار است. علت واگیردار بودن این بیماری این است که ویروس Varicella zoster که عامل بیماری زونا است، می‌تواند از طریق تماس با بیمار به افراد دیگر منتقل شود. ویروس در خارجی شدن آفت‌های پوستی بیمار از طریق باد، تماس مستقیم با پوست بیمار یا تماس با شیء یا اشیایی که با آفت‌های پوستی بیمار تماس داشته‌اند، منتقل می‌شود.
بنابراین، برای پیشگیری از انتقال ویروس به افراد دیگر، بیمار باید از مدتی که آفت‌های پوستی در حال خشک شدن هستند، دوری کند و شیء و لوازم شخصی‌اش را با دیگران به اشتراک نگذارد. همچنین، افرادی که با بیمار زونا در تماس هستند و بیماری آبله را نداشته‌اند، ممکن است به ویروس بیماری زونا حساس باشند و با ابتلا به بیماری زونا مواجه شوند. افرادی که با بیمار زونا در تماس هستند و بیماری آبله را داشته‌اند، به صورت طبیعی از ابتلا به بیماری زونا محافظت شده‌اند.
آیا زونا واگیر دارد برای بچه‌ها
یکی از خوانندگان روزنامه ایران در سئوالی پرسیده است: پدرم ۵۷ سال دارد و با ما زندگی میکند. ۱۰ روزی می‌شود که مبتلا به بیماری زونا شده است؛ از آنجا که کودکی دو ساله دارم، تمام این مدت سعی کرده‌ام تماسی با پدرم نداشته باشد، چون نگرانم بیماری‌اش به فرزندم سرایت کند. می‌خواستم بپرسم آیا احتمال دارد که کودکان هم به زونا مبتلا شوند و اصلاً آیا این بیماری مسری است و اگر مسری است از چه راه‌هایی انتقال پیدا میکند؟
پاسخ:
برخلاف تصور عموم که فکر می‌کنند اگر فردی در کودکی بیماری آبله مرغان بگیرد در بزرگسالی زونا نمی‌گیرد، دقیقاً این بیماری برعکس عمل میکند، یعنی ابتلا به بیماری در سنین پایین عاملی است در جهت بروز زونا در سنین بزرگسالی؛ بدین ترتیب احتمال ابتلای کودک شما به این بیماری وجود ندارد. در کل این بیماری در افرادی که سیستم ایمنی آنها ضعیف شده و بیشتر در افراد میانسال بروز میکند، پس اصلاً نگران مبتلا شدن کودک خود نباشید.
درصد ابتلا به بیماری زونا در افراد بزرگسالی که در کودکی آبله مرغان نگرفته‌اند بسیار کم است مگر اینکه آبله مرغان در کودکی به حدی ضعیف بوده باشد که والدین اصلاً متوجه آن نشده باشند. برای اینکه خودتان و دیگران مبتلا به این بیماری نشوید بهتر است از لمس تاول‌های روی پوست پدرتان خودداری کنید.
بیماری زونا تا چه مدت واگیردار است؟
زونا تا چند روز قابل سرایت است؟ تا زمانی که بیمار تاول دارد، می‌تواند این بیماری را به دیگران انتقال دهد؛ بنابراین تا همه تاول‌ها، خشک و پوسته پوسته شوند، امکان انتقال ویروس وجود دارد. این ضایعات ممکن است پس از گذشت ۲ تا ۴ هفته بهبود پیدا کنند. همچنین، ممکن است برخی از نواحی پوست زخم شود.
بیشتر بخوانید:
درمان زونا
دانستیم آیا زونا واگیر دارد یا خیر. افرادی که تصور می‌کنند به این بیماری دچار شده اند، باید به پزشک مراجعه کنند. دارو‌های تجویزی زیر نظر پزشک متخصص عفونی برای تسکین علائم زونا است. علاوه بر آن درمان خانگی از جمله انجام دادن کار‌های زیر مفید است.
- حمام یا دوش با آب سرد برای پاکسازی و تسکین پوست
- استفاده از کمپرس سرد و مرطوب بر روی بثورات پوستی جهت کاهش درد و خارش
- استفاده از لوسیون کالامین یا تهیه خمیری از جوش شیرین، نشاسته ذرت و آب جهت کاهش خارش
- قرار گرفتن در وان حمام و افزودن داروی جو دوسر کلوئیدی به آب
- مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین A، B۱۲، C، و E همچنین اسید‌های آمینه لیزین جهت تقویت سیستم ایمنی بدن
برای درمان زونا چه بخوریم؟
تغذیه یکی از عواملی است که می تواند باعث تسریع بهبودی در دوران بیماری شود. مواد غذایی مفید برای زونا عبارت‌اند از:
- مغزیجات
- گوشت کم‌چرب
- غلات کامل
- روغن زیتون و آووکادو
- غذا‌های دریایی حاوی اسید چرب مفید مانند ماهی سالمون
- میوه‌های قرمز مثل هندوانه، آلبالو و گریپ‌فروت
- سبزیجات سبز مثل اسفناج، بروکلی، کلم بروکسل و…
- مواد غذایی نارنجی مثل کدو، سیب‌زمینی شیرین، هویج، زردآلو
- غذا‌های حاوی ویتامین B مثل تخم‌مرغ، جو، جگر، دانه‌ها
پیشگیری از زونا
تنها روش به منظور کاهش خطر ابتلا به زونا و بروز آن و در دراز مدت این است که افراد واکسینه شوند. CDC پیشنهاد میکند که افراد ۶۰ سال و بالا‌تر یک دوز واکسن زونا را دریافت کنند. با پزشک و یا مراقبت‌های بهداشتی خود در صورتی که سوالی در مورد واکسن زونا دارید، مشورت کنید. شاید بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری، انتخاب یک روش صحیح برای زندگی و رسیدن به وزن مناسب باشد.
گردآوری: تابناک جوان
منابع: تابناک / وبسایت دکتر علیرضا واعظ / طبنا / میزان / گهواره / درمانکده