کهنسال‌ترین درخت ایران کجاست؟ + نام قدیمی‌ترین درختان کشور
آیا نام کهنسال ترین درخت ایران را شنیده اید؟ جالب است بدانید بزرگترین درخت سرو جهان در ایران است و شهرت جهانی دارد. علاوه بر آن درختان کهن دیگری هم در ایران زندگی می کنند؛ از جمله قدیمی‌ترین درخت چنار ایران. اگر علاقمند هستید بدانید بزرگترین درخت ایران کجاست؟ تا انتها همراه این مطلب تابناک جوان باشید.
مسن‌ترین درخت جهان در یزد
درخت ابرکوه یزد قدیمی ترین درخت آسیا و رتبه دوم جهان است. سَرْو اَبَرکوه یا (سرو زرتشتی) یکی از آثار طبیعی ملی ایران است. این درخت در شهر ابرکوه قرار دارد که یکی از پیرترین موجودات زندهٔ دنیا است. محیط تنهٔ این درخت در روی زمین یازده و نیم متر است و بلندای آن بین ۲۵ تا ۲۸ متر برآورد شده است.
شهرت جهانی سرو ابرکوه یزد
دانستیم کهنسال‌ترین درخت ایران کجاست. حمدالله مستوفی در کتاب نزهت القلوب که در سال ۷۴۰ قمری تألیف شده دربارهٔ ابرکوه می‌نویسد: «آنجا سروی است که در جهان شهرتی عظیم دارد. چنانچه سرو کشمیر و بلخ شهرتی داشته و اکنون این از آن‌ها بلندتر و بزرگتر است و درخت سرو در ایران‌زمین مثل آن نیست.»
دانشمند روس الکساندروف، عمر این سرو را بیش از ۶۰۰۰ سال و محققان ژاپنی سن آن را بیش از ۸۰۰۰ سال می‌دانند. برخی از افسانه‌ها، کاشتن آن را به زرتشت و برخی نیز به یافث (پسر نوح) نسبت می‌دهند.
سرو ابرکوه یا ابرقو بزرگترین درخت سرو جهان
درخت سرو ابرکوه در واقع بزرگترین درخت سرو جهان است؛ چرا که اولین درخت مسن جهان یک کاج است. سرو ابرکوه با عمر تقریبی ۴۵۰۰ سال به‌عنوان پیرترین درخت ایران و آسیا و و پس از کاج متوشلخ در کالیفرنیا (قدیمی‌ترین درخت جهان) دومین درخت پیر جهان به حساب می‌آید.
سرو جزو نماد ملی ایران
کهنسال‌ترین درخت ایران یک سرو است. نماد سرو به عنوان یکی از نماد‌های مهم در ایران باستان شناخته می‌شود. در نگاره‌ها و آثار باستانی مانند حجاری‌های دوره هخامنشی در تخت جمشید، نماد درخت و به‌طور خاص، سرو آورده شده‌است. در فرهنگ ایرانیان قدیم آمده‌است:» سرو به دلیل آن که درختی همیشه سبز است، همواره در ایران اهمیت خاصی داشته‌است و سرو ابرقو نیز که آن را سرو زرتشت می‌نامند، نمادی از همین امر به‌شمار می‌رود.
در پارچه بافی‌های ایران گونه‌ای گیاه، درخت و در واقع همان سرو خمیده که بعد‌ها در فرهنگ ایرانی بته جقه نامیده شده، دیده می‌شود. مینیاتور بهترین مجال برای شناسایی این درخت کهنسال است که به شکلی منحصر به فرد در آثار هنرمندان این مرز و بوم جلوه کرده‌است. سرو ابرقو، این نگین سبز کویر ایرانیان در تمامی جهان به عنوان نمادی از زندگی و زیبایی معرفی شده‌است.
آشنایی با کهنسال ترین درخت ایران
این سرو کهن، در حال حاضر ۲۵ متر ارتفاع دارد. تاج درخت چیزی حدود ۱۴ متر است و تنه آن حدودا ۴ متر یا بیشتر قطر دارد. شاخه‌های سرو ابرکوه قطر ۱.۸۵ متری دارند که دور درخت را بسیار با شکوه احاطه کرده اند. گونه سرو ابرکوه از سرو‌های مدیترانه‌ای با نام علمی Cuppresus Sempervirens است.
حفاظت از سرو ابرکوه
این سرو در یک فضای باز قرار گرفته است که از چندی پیش حصاری دور آن کشیده شده که علاوه بر تاکید بر اهمیت آن باعث شود که از آن به خوبی حفاظت شود. البته بعضی اعتقاد دارند که بیشتر شناخته شدن این سرو به ضرر آن تمام می‌شود. وجود خیابان‌هایی که به آن منتهی می‌شوند باعث آلوده شدن آن شده و شاید حجم گردشگران و وسایل نقلیه‌ای که از کنار آن عبور می‌کنند، بر ریشه‌های این درخت کهن سال که در زیر زمین رشد کرده اند تاثیر منفی و مخربی بگذراد.
البته سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد اقداماتی را نظیر کشتن آفت‌های موجود آن انجام داده تا سرو ابرکوه بتواند همانطور که از هزاران سال پیش زندگی کرده، به حیات خود ادامه دهد.
بیشتر بخوانید:
معرفی درختان کهنسال ایران
حالاکه میدانیم کهنسال‌ترین درخت ایران کجاست، می خواهیم با سایر درختان قدیمی ایران آشنا شویم. هم‌نشینی انسان و درخت، آن‌قدر ریشه‌دار است که لازم نیست اعداد و ارقام را شاهد بدانیم. درخت همیشه عضوی از حیاط خانه‌مان، کوچه، شهر و جاده‌هایی بوده که در سایه‌اش احساس امنیت کردیم. چرتی زدیم. با شکوفه‌هایش عکس انداختیم و میوه‌اش را خوردیم. درخت‌های زیادی وجود دارند که سن‌شان به قبل از تولد ما و شاید اجداد ما برمی‌گردد.
ارس تاریخی شهرستانک استان البرز: قدمت بیش از ۲۸۰۰ سال
شاید بتوان گفت دومین درخت کهنسال ایران است. این درخت آن قدر سن‌و‌سال‌دار است که اگر شیء بود، بی درنگ به عنوان یک شیء ارزشمند تاریخی به موزه ملی می‌رفت و در آنجا با دقت و شرایط خاص از آن نگهداری می‌شد! این ارس کهن سال که به عقیده دکتر شیروانی ۳۵۰۰ ساله است در ارتفاعات مشرف به روستای شهرستانک استان البرز استوار ایستاده است. محیط تنه این درخت کهن سال ۹۶۱ سانتی متر و ارتفاع آن ۱۳ متر است.
اُرس خواهر خوانده سرو ابرکوه!
سرو تاریخی ابرکوه با ۴۰۰۰ سال عمر به عنوان پیرترین موجود زنده کره زمین، از شهرتی جهانی برخوردار است. اما این درخت کهنسال یک خواهر ۲۸۰۰ ساله هم دارد که در نزدیکی پایتخت زندگی می‌کند.
مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور عمر این درخت را بین ۲۷۰۰ تا ۲۸۵۰ سال برآورد کرده و جنسیت آن مؤنث است. این درخت گونه‌ای از سرو است که «اُرس» نامیده می‌شود و در گویش‌های مختلف به آن هورس، هرست، پیرو، پیرنَه، بینَه و اردوج هم می‌گویند. اُرس شهرستانک ۱۷ متر ارتفاع دارد و محیط تنه آن بیش از ۹ متر است.
خوشبختانه این درخت در ارتفاع ۲۶۵۰ متری از سطح دریا و در منطقه‌ای قرار گرفته که دسترسی به آن دشوار است ـ هر چند پای آن گودال‌های فراوانی برای یافتن دفینه‌های احتمالی حفر شده ـ به همین دلیل، کمتر مورد آسیب مردم قرار گرفته است و همچنان می‌توان به بقای آن امیدوار بود.
رتبه سوم بزرگترین درخت ایران در سبزوار: ۲۵۰۰ ساله
می توان گفت قدیمی‌ترین درخت چنار ایران است. چنار کیذقان سبزوار (در گویش سبزواری: چُنارِ کِیذوقون) در ۴۰ کیلومتری جنوب شهر سبزوار و در روستای کیذقان از توابع شهرستان ششتمد واقع شده‌است. چنار کیذقان ۲۵۰۰ سال قدمت دارد و با توجه به روایات کتاب تاریخ بیهق اثر ابوالحسن بیهقی که در قرن ششم هجری قمری نوشته شده قدیمی‌ترین موجود زنده خراسان بزرگ است. قطر چنار کیذقان حدود ۶ متر، ارتفاع آن حدود ۲۰ تا ۲۲ متر و محیط آن، ۲۸ متر می‌باشد.
تک «بَنِه» در مزارع روستای دهدق استان فارس: ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ ساله
درخت بنه یا پسته کوهی در بیشتر مناطق ایران می‌روید، اما در زاگرس بیشتر. محیط تنه این بنه معطر و کهن سال به ۵۵۵ سانتی متر می‌رسد و این درخت ۷ متر قد کشیده است. برای دیدن این درخت باید به مزارع روستای دهدق شهرستان آباده استان فارس بروید تا از نزدیک، ابهت آن را درک کنید.
درخت چنار قدیمی در اسکو آذربایجان شرقی: ۱۲۰۰ ساله
یکی از کهنسال‌ترین درختان ایران است. درخت چنار کهنسال اسکو، یک درخت چنار کهنسال در شهر اسکو در استان آذربایجان شرقی است. درخت چنار اسکو بر اساس گمانه زنی صورت گرفته بر تنه درخت و طبق نظر کارشناسان، دارای قدمتی ۱۲۰۰ ساله است، که جزو قدیمی‌ترین درختان چنار کهنسال کشور محسوب می‌گردد. این درخت در حال حاضر در بخش مرکزی شهر اسکو و در وسط سبزه میدانِ این شهر واقع شده است. این درخت به عنوان یکی از مهم‌ترین ذخایر ژنتیکی گیاهی کشور مطرح است. این درخت در ۸ بهمن ۱۳۹۰ در فهرست میراث طبیعی ایران به شماره ۱۲۵ ثبت شده است.
سرو هرزویل در شمال: ۱۰۰۰ تا ۱۱۰۰ ساله
شکوه سرو هرزویل ناصرالدین‌شاه را هم به حرف آورده است. او در یکی از سفرنامه‌هایش می‌نویسد که درسایه این درخت غول‌پیکر عصرانه خوردیم و موزیکانت‌ها که در لای شاخ و برگ این درخت پنهان شده بودند، نغمات دلپذیر نواختند. این سرو در روستای هرزویل شهر منجیل استان گیلان قرار دارد.
نوش باشکوه خراسان در روستای اِستند استان خراسان‌جنوبی: ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ ساله
درخت نوش از خانواده سرو‌ها و از دسته درختان مقاوم است. این نوش کهن سال که چندی پیش در وضعیتی فوق بحرانی قرار داشت، به‌تازگی در وضعیتی مناسب قرار گرفته است، اما نیاز به مراقبت دارد که باز هم توجه مسئولان را می‌طلبد. خراسان جنوبی، شهرستان حاجی آباد، حاشیه روستای استند، آدرس این نوش باشکوه است.
سرو سر به فلک کشیده در روستای طرز استان کرمان: ۸۰۰ تا ۹۰۰ ساله
این درخت رعنا، احتمالا بلندترین درخت کهن سال ایران است و در میان مجموعه دیدنی درخت‌های راور استان کرمان در روستای طرز خودنمایی می‌کند. تنه این درخت رعنا حدود ۱۷۷ سانتی‌متر است و قامت آن ۳۷ متر! هرساله گردشگرانی برای تماشای این درخت که بیش از ۸۰۰ سال عمر دارد، راهی روستای طرز می‌شوند.
نوش کهن سال طرق‌رود در روستای طرق‌رود استان اصفهان: ۶۵۰ تا ۷۵۰ سال
این درخت عظیم، قرن‌ها پیش به زمین افتاده، اما تسلیم نشده؛ در دل خاک ریشه دوانده و سر به آسمان ساییده است. به همین دلیل اهالی آن را به نام «صبرین» هم می‌شناسند. این درخت خاص و کهن سال را می‌توانید در مسجد جامع روستای طرق رود شهرستان نطنز در استان اصفهان ملاقات کنید تا از نزدیک، ویژگی‌های ظاهری شگفت‌انگیزش را بهتر ببینید و به درک دقیق‌تری درباره آن برسید.
چنار تنگ‌چنار در روستای تنگ‌چنار استان یزد: ۵۵۰ تا ۶۰۰ ساله
داستان درخت تنگ چنار از بقیه درختان کهن سال جداست. حساب بانکی خیریه‌ای به نام این درخت است و هرکس به فراخور نیت خود مبلغی به این حساب واریز می‌کند. از محل پس‌انداز این حساب بانکی برای محوطه‌سازی پارک و قنات تنگ‌چنار و همچنین حفاظت و تیمار این درخت کهن سال استفاده می‌شود. دیدن این درخت از طریق رفتن به شهرستان مهریز استان یزد و دهستان تنگ چنار ممکن است.
گردوی عظیم اصفهانی در روستای کلوسه استان اصفهان: ۵۰۰ تا ۵۵۰ ساله
میوه درخت گردو، هوس بالا رفتن از درخت را به سر خیلی‌ها می‌اندازد. به همین دلیل شکستن شاخه و کم شدن عمر تهدیدی همیشگی برای این درخت‌هاست. این گردوی کهن ۱۲ متری ریشه در ۵۵۰ سال پیش دارد و ملاقات با آن از طریق رفتن به شهرستان فریدون‌شهر اصفهان، پشتکوه دوم و روستای کلوسه امکان‌پذیر است.
چنار چشمه اکبری در شهرستان قائن استان خراسان‌جنوبی: ۴۰۰ تا ۵۰۰ ساله
فضای داخل تنه چنار چشمه اکبری آن قدر بزرگ است که به راحتی ۲۰ گوسفند در آن جا می‌گیرند! محیط تنه این چنار باشکوه ۱۴ متر است! این چنار کهن سال ۱۵ متری در دامنه کوهی صخره‌ای در نزدیکی خضریِ دشت بیاض شهرستان قائن در استان خراسان جنوبی ریشه دارد.
در این مطلب کهنسال‌ترین درخت ایران و سایر درختان قدیمی کشور را معرفی کردیم. شما کدام درختان دیگری را میشناسید که قدمت زیادی دارند؟ در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
گردآوری: تابناک جوان
منابع: ویکی پدیا / الی گشت / روزنامه خراسان / فارس
