عکس تخت جمشید سالم را که ببینید مشخص می شود که عکس تخت جمشید الان چقدر تغییر کرده است. با این وجود هنوز باقی مانده این اثر تاریخی یادآور تاریخ و تمدن غنی ایرانیان در هزاران سال گذشته است. اگر بخواهیم متن کوتاه درباره تخت جمشید بگوییم نامش را تمدن ایرانی مینامیم. چه خوب است با بازدید از این بناهای تاریخی با پیشینه تاریخ کشورمان آشنا شویم. در ابتدا باید بدانیم تخت جمشید کجاست؟ تخت جمشید در کدام شهر است؟ مردم درباره رازهای ترسناک تخت جمشید میپرسند اما باید بگوییم این بنا راز ترسناکی ندارد و چون مربوط به سالیان دور است هنوز هم برخی اسرارش بر ما پوشیده است. در این مطلب می گوییم تخت جمشید چگونه ساخته شد؟ و عجایب تخت جمشید چیست؟ آیا تاکنون به تخت جمشید سفر کرده اید؟ در اینصورت نظر خود را در ادامه با سایر مخاطبان تابناک جوان به اشتراک بگذارید.
تخت جمشید کجاست؟ تخت جمشید در ۵۷ کیلومتری شمال شیراز قرار داد و بر خلاف آنچه اغلب میپندارند، نه در محدوده شهر شیراز که در حوزه شهرستان "مرودشت" واقع شده است. این اثر باستانی در دامنه کوهی موسوم به "کوه رحمت" جای گرفته است.
سفرمارکت نوشت: برای بازدید از تخت جمشید توجه داشته باشید که در شش ماه اول سال همه روزه از ساعت ۸:۳۰ صبح تا ۷:۳۰ عصر باز است و در شش ماهه دوم سال نیز همه روزه از ساعت ۷:۳۰ صبح تا ۵:۳۰ عصر دایر است. لازم به ذکر است در ورودی نیم ساعت قبل از پایان ساعت بازدید بسته خواهد بود.
میزان نوشت: نام تخت جمشید در زمان ساخت پارسَه به معنای «شهر پارسیان» بود. یونانیان آن را پِرسپولیس به یونانی یعنی پارسه شهر خواندهاند. در فارسی معاصر این بنا را تخت جمشید یا قصر شاهی جمشید پادشاه اسطورهای ایران مینامند.
آنچه امروز از تخت جمشید بر جای مانده تنها میتوان تصویر بسیار مبهمی از شکوه و عظمت کاخها در ذهن مجسم کرد. با این همه میتوان به مدد یک نقشه تاریخی که جزئیات معماری ساختمان کاخها در آن آمده باشد و اندکی بهره از قوه تخیل، به اهمیت و بزرگی این کاخها پی برد. نکتهای که سخت غیر قابل باور مینماید این واقعیت است که این مجموعه عظیم و ارزشمند هزاران سال زیر خاک مدفون بوده تا اینکه در اواخر دهه ۱۳۱۰ خورشیدی کشف شد.
مهر نوشت: ایرانیان در قرن ششم پیش از میلاد در زمان پادشاهی کورش و در دوران حکومت داریوش موفق به تشکیل یک دولت سراسری شدند که از رود دانوب در اروپا تا دریای آرال در آسیای مرکزی و از اقیانوس هند و رود سند تا حبشه و لیبی گسترش داشت. در واقع آنان بر نیمی از دنیای آن روز فرمان میراندند و آن را اداره میکردند. در سال ۵۱۸ پیش از میلاد داریوش فرمان به ساخت کوشک شاهانهای در سرزمین فارس داد.
در این زمان تعداد زیادی از با تجربهترین مهندسان، معماران و هنرمندان از چهار گوشه عالم فرا خوانده شدند تا با مشارکت و هم اندیشی، اولین بنایی را برپا سازند که بتواند هزاران سال نمادی از صلح و برابری و وحدت جهانی باشد و سرانجام بناهای باشکوه و شگفت انگیز تخت جمشید بر صخره بزرگی در کوه مهر، در دشت مرودشت ساخته شد.
ساخت تخت جمشید در دوران حکومت داریوش، پسرش خشایارشاه و پسرزادهاش اردشیر یکم ادامه داشت و هر یک از آنان بخشهایی را به مجموعه افزودند. اما در واقع ساخت و ساز تخت جمشید تا ۱۸۸ سال، یعنی پایان حکومت هخامنشیان در ۳۳۰ پیش از میلاد ادامه داشت و هیچگاه به پایان نرسید. از آن دوران کاخ نیمه تمامی در تخت جمشید وجود دارد که مشخص است فرصت نکرده اند به پایان برسانند.
دانستیم تخت جمشید در کدام شهر است. تخت جمشید مملو از شگفتی و فرهنگ درخشان مردمانی است که حتی ویرانههای آن امروز پس از گذشت ۲۵۰۰ سال مورد تحسین هر بیننده ایرانی و غیر ایرانی قرار میگیرد.
مهر نوشت: تا کنون بیش از ۳۰ هزار گل نبشته از کاوشهای تخت جمشید به دست آمده که از نظر ابعاد و متن کوچک هستند، اما به لحاظ محتوا از با ارزشترین اسناد دوران هخامنشی به شمار میروند. بر اساس این گل نبشتهها که اکنون بیشترشان در آمریکا نگهداری میشوند مشخص شده که در این دوران، به کارگران دستمزد پرداخت میشد، حقوق زن و مرد برابر بود، زنان میتوانستند کار کنند و یا کار نیمه وقت داشته باشند، زنان از حق ارث برابر برخورداربودند، مادران از حقوق زایمان و کودکان از حمایتهای اجتماعی بهره مند میشدند.
این تامین اجتماعی که به قول یک خانم پروفسور که حتی امروزه در کشوری مانند آلمان هم به صورت کامل انجام نمیشود، برای ۵۰۰ سال پیش از میلاد به معجزه شبیه است. بی شک گل نبشتههای اداری، سندی قطعی و بی، چون و چرا از نظام اداری و اجتماعی دوران هخامنشان هستند.
بیشتر بخوانید:
آپادانا دارای دو جفت پلکان دو طرفه در سمت شمال و شرق است که طول هر یک از دیوارههای آن ۸۱ متر است. روی این دیوارههای سنگی، صفی از سربازان، بزرگان کشوری و ۲۳ قوم هدیه آور از ایران بزرگ را حک کرده اند. در مرکز این پلکانها نقشی از پادشاه قرار داشته که در یک دست عصایی به نشانه پادشاهی دارد و در دست دیگر گل نیلوفری را به نشانه صلح و دوستی و دانش تقدیم هدیه آوران میکند.
در تخت جمشید بیش از سه هزار نقش برجسته و تندیس وجود دارد که بی شک بسیاری از آنها الهام گرفته از هنر میان رودان و آشور است، اما بر خلاف آنها حتی یک مورد یافت نمیشود که به صحنه جنگ، صف اسیران، از بین بردن دشمنان و یا قدرت نمایی پادشاه پرداخته شده باشد بلکه همواره به اتحاد و دوستی اقوام اشاره دارند.
یکی از شگفت انگیزترین بخشهای تخت جمشید که معمولا هیچوقت دیده نمیشود، آبراهههای زیر زمینی آن است که بیش از دو کیلومتر طول دارند. هخامنشیان در برخی از قسمتها صخره را تا نه متر تراش داده و پائین رفته اند و در بخشهایی نیز با افزودن سنگهای غول پیکر توانسته اند به شیب مورد نظر دست یابند. آنان با روشهای خاص و مهندسی خود تدابیری اندیشیده بودند که آب بدون گل و لای از کانال خارج شود.
از دیگر شگفتیهای بنای تخت جمشید میتوان به معادن سنگ آن اشاره کرد. مهندسان و معدنکاران میتوانستند با ابزارهای ساده خود سنگهایی حتی به وزن ۲۵۰ تن را از معدن استخراج و سالم به پائین کوه منتقل و پس از ایجاد طرح اولیه آن را به تخت جمشید انتقال دهند.
به نظر میرسد بزرگی و یا کوچکی سنگ برای سنگ تراشان ماهر هخامنشی تفاوتی نداشته است. آنان عطردان و گلدانهایی تراشیده اند که قطر دهانه آنها بسیار کمتر از قطر داخلی بدنه است و گویای آن است که میتوانستند سنگ را به صورت دورانی به گردش درآورده و با ابزارهای خاص داخل آنرا تراش دهند.
برای برهم نهادن پایه ستون، قلمه ستون، گل ستون، سر ستون و یا جرزهای درگاهها هیچ نوع ملاتی به کار نمیبردند و تنها با روش خاصی دو سطح تحتانی و فوقانی سنگ را پاک تراش میکردند. این روش باعث میشد تا ستون و درگاهها در مقابل نیروی زلزله پایدار بمانند.
وبسایت تاریخ ما نوشت: در بدو ورود به تخت جمشید، یک جفت پلکان قرینه خواهید دید که باید از آنها بالا بروید. در حین بالا رفتن متوجه خواهید شد با اینکه از پلههای زیادی بالا رفتید، اما احساس خستگی نکردید و بهراحتی میتوانید با همراهانتان گفتگو کنید، اگر فردی مسن نیز کنارتان باشد و از او بپرسید آیا خسته شده است، در جواب خواهد گفت خیر و این دقیقاً همان راز پلههای تخت جمشید است.
معماران پلکانهای تخت جمشید را با شگفتی ساختهاند، پاخیز بیسار کوتاه و کم ارتفاع ساختهاند و علت آن هم این بوده است که بزرگان اداری و سپاهی بتوانند به آسانی و با وقار، هم گروه و در حالی که با هم گفتگو میکنند از آنها بالا روند که تصویری از این صحنه را بر پلکانهای کاخ آپادانا و کاخ مرکزی میتوانید ببینید.
پس این قضیه که گفته میشود پلکان را به این علت اینگونه ساختهاند که سواران از آن بالا بروند اشتباه است، چراکه در ایران باستان با اسب به درون کاخ شاهی رفتن، ممنوع بوده و نشانه خوار داشتن بارگاه فرمانروا بهشمار میرفته است. جالب است بدانید که در ساخت این پلکانها، سنگهای نامنظم و بزرگ آهکی به کار بردهاند، بدون ملات روی هم چیده شده، با بستهای فلزی بهم پیوند خوردهاند و از هر تخته سنگی نیز چهار یا پنج پله درآوردهاند.
شگفتیها و عجایب تخت جمشید فقط به آنچه که روی صفه وجود دارد و در معرض دید بازدیدکنندگان است، محدود نمیشود. جالب است بدانید که در زیر این تختگاه، عجایب دیگری نیز وجود دارد که همچنان باستانشناسان در حال پژوهش و کاوشهای باستانشناختی روی آن هستند. این شگفتی آبراههها و کانالهای زیرزمینی تخت جمشید است که بهمنظور دفع فاضلاب و آبهای جمع شده روی صفه ایجاد شدهاند.
گردآوری: تابناک جوان