وسعت کدام ناحیه آب و هوایی ایران بیشتر است؟ کدام کمتر؟
آیا میدانید وسعت کدام ناحیه آب و هوایی ایران بیشتر است؟ کلاس پنجم، چهارم و یازدهم در کتاب های درسی به این موضوعات پرداخته شده است. درباره کم وسعت‌ترین ناحیه آب و هوایی ایران چه میدانید؟ آگاهی از شرایط اقلیم کشورمان و اینکه بیشتر مساحت کشورمان چه آب و هوایی دارد جالب خواهد بود.
۴ نوع آب و هوا در ایران داریم
لازم است بدانیم وسعت کدام ناحیه آب و هوایی ایران بیشتر است، از این موضوع چه نتیجه‌ای میگیریم؟ تقسیمات اقلیمی ایران به چهاردسته زیر دسته‌بندی می‌شوند:
- اقلیم معتدل و مرطوب (سواحل جنوبی دریای خزر)
- اقلیم سرد (کوهستان‌های غربی)
- اقلیم گرم و خشک (فلات مرکزی)
- اقلیم گرم و مرطوب (سواحل جنوبی)
معماری خانه‌ها بر اساس اقلیم ها
خانه‌ها در مناطق پرباران سواحل دریای خزر، به صورت برون‌گرا، با امکان تهویه طبیعی و بام شیب‌دار ساخته می‌شوند. خانه‌ها در مناطق بیابانی حاشیه کویر، به صورت درون‌گرا و با بام محدب و در مناطق سرد به صورت متراکم اجرا می‌شوند و در مناطق گرم و مرطوب نیز خانه‌ها با بیشترین استفاده از سایه و کوران هوا طراحی و اجرا می‌شوند.
وسعت کدام ناحیه آب و هوایی ایران بیشتر است؟
ناحیه‌ی گرم و خشک بیشترین وسعت ناحیه آب و هوایی ایران را دارد و همین موضوع باید در برنامه ریزی های کشوری و چشم اندازهای آینده مدنظر قرار بگیرد.
خصوصیات آب و هوایی اقلیم گرم و خشک
دانستیم وسیع‌ترین ناحیه ایران کدام است. اقلیم گرم و خشک وسیع‌ترین اقلیم در ایران، از نظر سطح اشغال می‌باشد. خانه‌ها باید از تابش مستقیم آفتاب و گرمای شدید محفوظ بمانند، همچنین به دلیل رطوبت کم، باد‌ها گرم و خشک می‌وزد. ویژگی‌های اقلیم گرم و خشک، کم آبی، گرمای شدید در تابستان به همراه طوفان‌های شنی در برخی از مواقع سال و وزش باد در جهات مختلف و همچنین سرمای شدید در زمستان می‌باشد.
ویژگی‌های معماری بومی اقلیم گرم و خشک
شاخص اصلی معماری بومی این نوع اقلیم، درونگرایی می‌باشد. این نوع معماری دارای حیاط مرکزی بوده و اتاق‌ها معمولاً در چهار سمت آن واقع شده است و به منظور تهویه فضای داخلی، در گوشه‌ای از بنا بادگیر ساخته می‌شود. فرم حیاط‌ها معمولاً به صورت گودال باغچه می‌باشد.
در طراحی معماری اقلیم گرم و خشک که دارای طوفان‌های شدید همراه با شن و گرمای زیاد در تابستان و سرمای شدید در زمستان است، هماهنگی با طبیعت و شرایط محیطی ضرورت بیشتری پیدا می‌کند، به عنوان نمونه در این اقلیم بایستی فرم پلان فشرده باشد تا سطوح کمتری در مقابل نور خورشید قرار گیرند.
به علت تابش شدید نور خورشید در تابستان و سرمای زیاد زمستان، جهت قرارگیری ساختمان در سمت جنوب تا جنوب شرقی می‌باشد تا بیشترین میزان انرژی را در فصل زمستان دریافت کند. همچنین به منظور استفاده از باد‌های مناسب، معماران گذشته از بادگیر استفاده می‌کردند تا بدین شیوه، جریان هوای مطبوع را به داخل اتاق‌ها انتقال دهند و هوای گرم به بیرون فرستاده شود.
مقابله با گرما در اقلیم گرم و خشک
بطور کلی ساختمان‌های این‌گونه مناطق با مصالحی از قبیل خشت و گل که ظرفیت حرارتی زیادی دارند بنا شده‌اند. پلان ساختمان‌ها تا حد امکان متراکم و فشرده بوده و کوشش گردیده تا آنجا که ممکن است سطح خارجی ساختمان‌ها به نسبت حجم آن‌ها کم باشد و کوشش شده است تا بیشترین سایه ممکن بر سطوح خارجی ایجاد گردد.
در بیشتر نواحی این‌گونه مناطق بدلیل کمبود بارندگی و در نتیجه کمبود چوب سقف ساختمان‌ها به شکل خرپشته، طاق یا گنبد و بدون هیچ‌گونه اسکلت و از خشت خام و گل ساخته شده است. به منظور تقلیل هر چه بیشتر حرارت ایجاد شده در دیوار‌ها در اثر تابش آفتاب، معمولاً سطوح خارجی سفیدکاری شده است.
کم وسعت‌ترین ناحیه آب و هوایی ایران
درباره مناطق خشک گفتیم حالا می خواهیم بدانیم مرطوب‌ترین ناحیه اب و هوایی ایران کدام است؟ ناحیه‌ی معتدل و مرطوب خزری کم وسعت ترین است. در این ناحیه، باران فراوان می‌بارد و گرما و سرمای شدید وجود ندارد. وسعت ناحیه‌ی خزری بسیار کم است.
ویژگی منطقه معتدل و مرطوب خزری
این ناحیه در کنار دریای خزر بین کوه‌های البرز و دریا واقع شده است و در تمام ماه‌های سال بارندگی دارد. بنابراین، مرطوب‌ترین ناحیهٔ آب و هوایی ایران به شمار می‌آید.
البته میزان بارندگی از غرب به شرق این ناحیه کاهش می‌یابد. ناحیه خزری، تابستان‌ها و زمستان‌های معتدل دارد. در ناحیه خزری، برای کشت بیشتر محصولات کشاورزی از آب باران (دیم) استفاده می‌شود و فقط برخی از محصولات مانند برنج به آبیاری نیاز دارند.
معماری در اقلیم مرطوب خزری
در نواحی بسیار مرطوب کرانه‌های نزدیک به دریا برای حفاظت ساختمان از رطوبت بیش از حد زمین، خانه‌ها بر روی پایه‌های چوبی ساخته شده اند. ولی در دامنه کوه‌ها که رطوبت کمتر است، معمولاً خانه‌ها بر روی پایه‌های سنگ و گل و در پاره‌ای موارد بر روی گربه رو‌ها بنا شده اند.
سقف شیروانی برای مناطق پرباران یکی از معماری‌های شناخته شده است. در تمام ساختمان‌های این مناطق، بدون استثنا از کوران و تهویه طبیعی استفاده می‌شود به طور کلی پلان‌های گسترده و باز فرم کالبدی آن‌ها بیشتر شکل هندسی طویل و باریک است. به منظور حداکثر استفاده از وزش باد در ایجاد تهویه طبیعی در داخل اتاق ها، جهت قرار گیری ساختمان‌ها با توجه به جهت وزش نسیم‌های دریا تعیین شده است. در مناطقی که باد‌های شدید و طولانی می‌وزند. قسمت‌های روبه باد ساختمان‌ها کاملاً بسته است.
با منطبق کردن شرایط حرارتی مناطق معتدل و مرطوب بر جدول زیست اقلیمی ساختمان درمی یابیم که مشکل عمده در این مناطق رطوبت زیاد هوا در تمام فصول سال است از این رو مهمترین عامل ایجاد آسایش در ساختمان‌های این مناطق برقراری و تداوم کوران در فضای داخلی است، بنابراین در طراحی ساختمان برای این مناطق باید مسأله‌ی ایجاد کوران در داخل ساختمان مورد توجه خاصی قرار گیرد.
کشور را با اقلیم گرم و خشک سازگار کنیم
رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با اشاره به بحران کم آبی در کشور به ویژه استان خوزستان گفت: می‌توان با مدیریت آب از طریق سد‌ها بحران را حل کرد، اما از آنجایی که کشور در منطقه گرم و خشک زمین قرار دارد، باید این بحران را با مدیریت منابع آب رفع کرد.
علیرضا شهیدی تاکید کرد: خشکسالی‌هایی که در حال رخ دادن هستند، چیزی نیست که مربوط به یک دهه گذشته باشد، بلکه اگر تاریخچه کره زمین را نگاه کنیم در دانش زمین‌شناسی و در مبحث پالئوکلیماتولوژی (Paleoclimatology) با استفاده از رسوبات موجود در زمین، دوره‌های خشکسالی و تَرسالی قابل مطالعه و بررسی است.
شهیدی با بیان اینکه در دنیا مناطقی از جمله ایران هستند که در گذشته وضعیت خشکسالی یا تَرسالی آن‌ها مشخص است، خاطرنشان کرد: در ایران در بحث مدیریت بحران باید قدری بیشتر و جدی‌تر عمل کنیم و بر اساس نیاز‌هایی که کشور دارد، فرهنگ سازی را انجام دهیم تا مردم آب را درست مصرف کنند.
بیشتر بخوانید:
آشنایی با زندگی پرندگان منطقه گرم و خشک
حالا میدانیم وسعت کدام ناحیه آب و هوایی ایران بیشتر است. با توجه به اینکه خراسان جنوبی منطقه‌ای گرم و خشک محسوب می‌شود، در این منطقه گونه‌های مختلفی از پرندگان خشک‌زی زندگی می‌کنند. این پرندگان خود را با محیط اطراف خود سازگار کرده و زاد و ولد می‌کنند. در ادامه با این نوع از پرندگان آشنا می‌شوید.
عقاب طلایی؛ محتاط‌ترین شکارچی
عقاب طلایی به طول ۸۸-۷۵ سانتی متر و پهنای دو بال ۲۳۰-۱۹۰ سانتی متر از خانواده قوشیان، محتاط‌ترین شکارچی به شمار می‌رود. این عقاب بزرگ جثه در بالای کوه‌ها و دامنه‌ها پرواز می‌کند و گاه آن چنان بالا می‌رود که به صورت یک نقطه تیره رنگ کوچک دیده می‌شود.
دلیجه؛ کوچک‌ترین پرنده شکاری ایران
دلیجه به طول ۳۸-۳۲ سانتی متر و پهنای دو بال ۷۸-۷۰ سانتی متر از خانواده شاهینیان، کوچک‌ترین پرنده شکاری ایران است. دلیجه استاد در جا بال زدن در آسمان است. معمولا پس از در جا بال زدن و در وقت مناسب با سرعت زیاد به سمت شکار خود شیرجه می‌زند و آن‌ها را می‌گیرد.
کبک؛ مرغ وحشی کویر
کبک به طول ۳۳ سانتی متر از خانواده قرقاولیان، از شناخته شده‌ترین پرندگان ایران است و می‌توان آن را مرغ وحشی خواند. رنگ بدن کبک‌ها بسیار شبیه رنگ محل زندگی این پرندگان است. آن‌ها از این خصوصیت استفاده کرده و در میان علف زار‌های کوهستانی از دید دشمنان خود پنهان می‌شوند. کبک در هنگام احساس خطر یک باره از داخل علف‌ها بلند می‌شود، مسافت‌های کوتاهی را می‌پرد و بقیه مسیر را به سرعت به سوی حاشیه بالایی کوهستان می‌دود.
زاغ بور؛ تنها پرنده بومی و خاص ایران
زاغ بور به طول ۲۴ سانتی متر از خانواده کلاغیان است، اما رنگ پرهایش روشن است و به همین سبب به آن زاغ بور، بور مرغ و یا کلاغ بلوند می‌گویند. رنگ نخودی مایل به صورتی پر و بال هایشان به آن‌ها کمک می‌کند که خود را به خوبی درمناطق بیابانی استتار کنند.
هوبره؛ پرنده‌ای با شیوه دفاعی عجیب
هوبره به طول ۶۰ سانتی متر از خانواده هوبره ییان، پرنده‌ای است که به دلیل شیوه عجیب دفاعی‌اش در برابر پرندگان شکارچی به پرنده بمب انداز شهرت دارد. اگر هوبره در هنگام پرواز با خطر حمله یک پرنده شکاری رو به رو شود، از روش جالبی برای دفاع از خود استفاده می‌کند؛ در این حالت مدفوع چسبناک خود را مانند بمب به سمت پرنده شکاری تعقیب کننده پرتاب می‌کند. این بمب طبیعی که بسیار چسبنده است، پر و بال پرنده شکاری را به هم می‌چسباند و مانع ادامه پرواز می‌شود.
گردآوری: تابناک جوان
منابع: ابنیه طراحان نصر / ایسنا / وبلاگ مستانه بابایی / معماری آرل