جشن هالووین چیست و چرا برگزار میشود؟ + علت ترسناک بودن

قصه هالووین به سالهای دور باز می گردد و امروزه در برخی کشورهای جهان رواج پیدا کرده است. آنچه در فیلم جشن هالووین دیده می شود، چهره ها و تزیینات ترسناک است. اما جشن هالووین چیست و کی است؟ تاریخ هالووین هر ساله ثابت است و در برخی کشورها برگزار می شود. می خواهیم به تاریخچه و جزییات جشن هالووین یا مراسم هالووین بپردازیم.

جشن هالووین چیست؟

«هالووین» یک جشن مسیحی و اساساً سنتی غربی است که مراسم آن سه شبانه روز ادامه دارد. هالووین یکی از جشن‌های سنتی مغرب‌زمین است که مراسم آن در شب ۳۱ اکتبر بر‌گزار می‌شود. بسیاری از افراد در این شب لباس‌های عجیب و غیرمرسوم می‌پوشند و کودکان برای جمع‌آوری نبات و آجیل به در خانه دیگران می‌روند. جشن هالووین بیشتر در کشور‌های آمریکا، ایرلند، اسکاتلند و کانادا مرسوم است. این جشن را مهاجران ایرلندی و اسکاتلندی در سده نوزدهم با خود به قاره آمریکا آوردند.

جشن هالووین در ایران

طی چند سال اخیر اجرای بعضی از آداب و رسوم شادی آور کشور‌های دیگر جهان در ایران باب شده است. ما معمولا بدون اطلاع از اصل و ریشه آن، فقط ظاهر ماجرا را از روی فیلم‌ها یا کانال‌های ماهواره کپی می‌کنیم و کم کم مصداق ضرب المثل "کلاغ خواست راه رفتن کبک را یاد بگیرد، راه رفتن خودش را هم فراموش کرد" می‌شویم.

تاریخ جشن هالووین در ایران و جهان

جشن هالووین چه روزی است؟ تاریخ هالووین یا جشن هالووین (Halloween) در تقویم میلادی مصادف با ۳۱ اکتبر هر سال است. تاریخ هالووین در ایران برابر با روز سه شنبه ۹ آبان است.

دلیل برگزاری جشن هالووین چیست؟

جشن هالووین به زبانی انگلیسی Halloween بازمانده‌ای از مراسم باستانی حدود ۲۰۰۰ سال پیش است، اما هنوز جایگاه ویژه‌ای در بین مردم دارد. دوستداران هالووین هر سال بی‌صبرانه منتظر روز ۳۱ اکتبر (۹ آبان) هستند تا این روز را جشن بگیرند.

تاریخچه هالووین

ریشه تاریخی هالووین در جشنی باستانی از قوم سِلتیک به جا مانده است. سِلت‌ها حدود ۲۰۰۰ هزار سال پیش در دره‌ای به نام «وارد» زندگی می‌کردند. آن‌ها ورود به زمستان را آغاز سال نو خود می‌دانستند و آن را جشن می‌گرفتند. در واقع، ۳۱ اکتبر هر سال با تاریک شدن هوا جشنی طولانی تا صبحگاه روز آینده برگزار می‌شد. سلت‌ها معتقد بودند که شب قبل از سال جدید، مرز بین جهان زنده‌ها و مردگان محو می‌شود؛ به همین دلیل، جشنی به نام ساون برگزار می‌کردند تا با انجام دادن یک سری آداب در برابر هجوم ارواح سرگردان از خود محافظت کنند.

چرا هالووین ترسناک است؟

از آنجایی که با ورود به زمستان، بسیاری از محصولات و افراد دچار آسیب و بیماری می‌شدند؛ سلت‌ها تصور می‌کردند که ارواح ماورایی از زمین برخاسته‌اند و قصد ایجاد مشکل برای زنده‌ها را دارند. برخی از کاهنان سلتی وجود ارواح را عاملی برای پیش بینی آینده می‌دانستند. آن‌ها پیشگویی‌های خوشایندی از آینده ارائه می‌دانند و منبع آسایش و آرامش روان مردم در طول زمستان تاریک و طولانی می‌شدند.

این قوم برای گرامیداشت این رویداد مبارک، آتش‌های مقدسی برپا می‌کردند و مردم محلی به قربانی کردن حیوانات و محصولات خود در این جشن باستانی مانند دیگر جشن‌های مشابه می‌پرداختند. جالب‌ترین بخش این جشن قدیمی، پوشیدن لباس‌هایی بود که از پوست سر حیوانات تشکیل شده بود. این جشن یک شبانه روز طول می‌کشید و زمانی که به پایان می‌رسید، خاکستر باقی مانده آتش شب قبل را روشن می‌کردند تا در زمستان پیش رو از آن‌ها محافظت کند.

بیشتر قلمروی سلتیک‌ها تا سال ۴۳ بعد از میلاد توسط امپراتوری روم فتح شد. این امپراتوری حدود ۴۰۰ سال بر زمین‌های آن‌ها سلطنت کرد و نتیجه‌ی این حکمرانی، تلفیق دو جشن سنتی سلتی‌ها با جشن‌های دیگر با منشا رومی شد. اولین جشن، فرالیا (Feralia) بود که روز آخر اکتبر برگزار می‌شد و رومیان به طور سنتی از مردگان‌شان یاد می‌کردند. روز دوم روزی بود که در آن به پاس الهه میوه و درختان (پومونا) جشنی برگزار می‌شد. نماد پومونا میوه سیب است و این میوه در جشن هالووین امروزی جایگاه ویژه‌ای دارد.

هالووین چطور جهانی شد؟

جشن روز هالووین تا قرن‌ها محدود به این منطقه بود و در سایر نقاط دنیا اصلا وجود نداشت. اما با نفوذ استعمارگران آمریکایی به مناطق مختلف این رسم و رسوم هم به دیگر کشور‌ها و به ویژه آمریکای شمالی راه پیدا کرد. همچنین مهاجرت گسترده ایرلندی‌ها و اسکاتلندی‌ها به آمریکا هم باعث نشر و گسترش جشن هالووین شد.

امروزه جشن هالووین دیگر رنگ و بویی مذهبی ندارد و در بسیاری از کشور‌های جهان، حتی ژاپن و چین هم با شور و حرارت زیادی برگزار می‌شود. در این جشن فعالیت‌های مهیج مختلفی انجام می‌شود که یکی از معروف‌ترین آن‌ها تریک اور تریت (Trick-or-Treat) است که معادل آن در فرهنگ ما همان مراسم قاشق زنی می‌شود.

بیشتر بخوانید: 

• تصاویر تکان‌ دهنده‌ از قربانی شدن کره ای‌ها در جشن هالووین
• جشن هالووین لاکچری در باستی هیلز لواسان! + فیلم

هالووین حالا تغییر کرده است

در قرن بیستم جشن روز هالووین جشنی هیجان انگیز و شاد برای کودکان و خانواده‌ها بود و بیشتر بر بازی، غذا و لباس‌های مختلف و خاص تمرکز پیدا کرد. نشریات و رهبران اجتماعی مدام از والدین درخواست می‌کردند که جنبه‌های ترسناک این جشن را حذف کنند و آن را به جشنی شاد و مفرح برای بچه‌ها تبدیل کنند. به این ترتیب هالووین به مرور جنبه‌های خرافاتی اش را از دست داد و به جشن روز هالووین به شکل امروزی درآمد.

در هالووین چه می‌کنند؟

برخی از کارهای رایجی که در جشن هالووین انجام می دهند:

قاشق زنی و گرفتن شکلات

در این مراسم، افراد لباس‌های خاصی می‌پوشیدند و به درب خانه همسایه‌ها و مردم می‌رفتند و از آن‌ها درخواست غذا و پول می‌کردند. این رسم به مرور تغییراتی پیدا کرد و به رسم قاشق زنی تبدیل شد که فعالیتی بسیار مفرح است. امروزه بچه‌ها بیشتر در قاشق زنی شرکت می‌کنند و از همسایه‌ها درخواست شیرینی و شکلات می‌کنند.

در اواخر قرن ۱۹ تغییراتی در برگزاری جشن هالووین ایجاد شد و این جشن به رسمی برای نزدیک‌تر شدن مردم و همسایه‌ها تبدیل شد. این رسم دیگر جنبه ترسناک و ملاقات با ارواحش را از دست داد و به جشنی اجتماعی و مردمی تبدیل شد.

فانوس کدو تنبل یا جک فانوسی

تاریخچه جشن هالووین هرچه باشد امروزه تمام مردم دنیا این جشن را بیشتر با کدو تنبل‌هایی می‌شناسند که به اشکال ترسناکی درآمده اند. مردم از چندین روز قبل کدو تنبل‌ها تهیه می‌کنند و آن‌ها را به شکل‌ها ترسناکی در می‌آورند، در شب هالووین هم داخل آن‌ها شمع روشن می‌کنند و به این ترتیب فانوس‌هایی ترسناک به وجود می‌آید.

لباس‌های خاص هالووین

همان طور که گفتیم سلتی‌ها باور داشتند که در جشن هالووین ارواح مردگان به سرزمین زنده‌ها می‌آیند. به همین دلیل آن‌ها برای اینکه ناگهان از روبرو شدن با یک روح وحشت زده نشوند سعی کردند خودشان را به شکل ارواح دربیاورند! به این ترتیب لباس‌ها و آرایش خاص جشن هالووین به وجود آمد و در طول زمان کم کم به یک هنر و رسم خاص تبدیل شد. امروزه در جشن هالووین هرکس سعی می‌کند لباسی متفاوت داشته باشد و گریم‌های ترسناک و ارواح گونه مردم را حتما در فضای مجازی دیده اید.

رنگ‌های غالب در هالووین

اگر تا به حال از نزدیک شاهد مراسم جش هالووین بوده باشید تا در فیلم‌ها و تصاویر صحنه‌هایی از آن را دیده باشید حتما متوجه شده اید که رنگ‌های نارنجی و مشکی غالب هستند. این دو رنگ نیز یادگار مراسم سنتی سلتی هاست: رنگ سیاه نشانه مرگ تابستان است و پاییز هم نماد فصل برداشت پاییزی است.

مراسم مذهبی

در بسیاری از نقاط جهان این مراسم بر اساس آیین‌های مذهبی پی گرفته می‌شود. از جمله حضور در مراسم کلیسایی و دعاخوانی با روشن کردن شمع بر سر قبر مردگان. برخی از مسیحیان هم در طول تاریخ در این روز‌ها از خوردن گوشت در شب امتناع می‌کنند و به شب‌زنده‌داری می‌پردازند.

سایر رسم‌ها

سیب بازی یکی دیگر از این رسم‌هاست؛ به طوری که در یک تشت پر از آب چند سیب می‌ریزند و بچه‌ها با دهان باید سیب‌های شناور در آب را بیرون بکشند. بازی‌های فالگیری و غیب‌گویی و پیش‌گویی کردن، شوخی و جوک تعریف کردن، بازدید از مکان‌های خالی از سکنه و ترسناک، تعریف کردن داستان‌های ترسناک و تماشای فیلم‌های وحشتناک هم از جمله رسم‌های مردم برای جشن «هالووین» است.

هالووین در فرهنگ ایران جایی ندارد

طی چند سال اخیر پای این جشن به ایران هم باز شده و تعداد افرادی که «هالووین» را جشن می‌گیرند، کم نیست. البته طی یکی، دو سال اخیر این موضوع عمومیت بیشتری پیدا کرده و بسیاری از قنادی‌ها، کیک‌ها و شیرینی‌های مخصوص این شب‌ها را پشت ویترین‌هایشان قرار می‌دهند و سفارش هم می‌گیرند. بعضی از میوه‌فروشی‌ها هم کدوتنبل‌های تزئین شده‌ای را برای این مراسم آماده فروش کرده‌اند. حتی فروش زیورآلات نیز برای این شب مرسوم شده است و تجارت آن رواج پیدا کرده است.

پای «هالووین» به تعدادی از مدارس غیرانتفاعی نیز باز شده است و از دانش‌آموزان خواسته می‌شود که ماسک و لباس‌های عجیب با خودشان به مدرسه بیاورند. این در حالی است که جشن هالووین ریشه در باور‌های مسیحی و فرهنگ اروپایی - آمریکایی دارد و طبیعتاً تناسبی با فرهنگ و سرگرمی‌های سنتی ایرانی ندارد؛ حتی اگر فرض کنیم چنین جشنی صرفاً بهانه‌ای برای شادی و دورهم بودن است، نمی‌توان نسبت به رواج آن بی‌تفاوت بود؛ بخصوص که کودکان و نوجوانان مهمترین قشر درگیر با این مراسم هستند.

یکی از اولیا نوشت: «طبق معمول همیشه پسر چهارساله‌ام را آماده کردم که با هم برویم مهد کودک. وقتی به کلاس رسیدیم به جای معلمش با یک جادوگر ترسناک مواجه شدیم. پسرم از شدت ترس چسبید به من و شروع کردن به گریه کردن و اصلاً باور نکرد این همان مربی مهربان است که به مناسبت «هالووین» خودش را شکل جادوگر‌ها درست کرده است. پسرم حاضر نشد آن روز به مهدکودک برود و با من آمد اداره...».

گردآوری: تابناک جوان

منابع: بیتوته / فلای تودی / الی گشت / ایسنا.