نماز آیات چطور خوانده میشود؟ + روش ساده

در زمان هایی که ذکر خواهد شد، خواندن نماز آیات بر انسان واجب می شود. اما نماز آیات چطور خوانده میشود؟ نماز آیات چند رکعت است و چگونه خوانده می شود؟ در پاسخ این سوالات می خواهیم نحوه خواندن نماز آیات، برخی احکام نماز آیات و جزییات خواندن نماز آیات ساده را بگوییم.

نماز آیات چیست؟

آیات در لغت به معنی نشانه‌ها میباشد و نماز آیات را نماز نشانه‌ها نیز می‌گویند، زیرا خواندن آن هنگامی بر انسان واجب میشود که حوادثی ویژه اتفاق بیفتد و مسلمانان، آن نشانه‌ها را نشانه‌های خدا بدانند. بر اساس احکام دینی در تشیع، نماز آیات، یکی از نماز‌های واجب بشمار میرود که هنگام رخ دادن پدیده‌هایی مانند: خسوف (ماه گرفتگی)، کسوف (خورشید گرفتگی)، زلزله، باد‌های سیاه و غیرعادی، فرورفتن زمین، رعد و برق و حوادث طبیعی که موجب ترس بیشتر مردم شود، واجب می‌شود.

نماز آیات چطور خوانده میشود؟

خواندن نماز آیات چگونه است؟ نماز آیات دو رکعت است و هر رکعت آن پنج رکوع دارد و به دو شیوه خوانده می‌شود: در شیوه نخست قبل از هر رکوع، یک حمد و یک سوره خوانده می‌شود. در شیوه دوم سوره به پنج قسمت تقسیم می‌شود و قبل از هر رکوع یک قسمت از آن خوانده می‌شود در این صورت، در هر رکعت، فقط قبل از رکوع اول، سوره حمد خوانده می‌شود و قبل از رکوع‌های دیگر، فقط یک قسمت از پنج قسمت سوره دیگر.

نماز آیات چه موقع خوانده میشود؟

نماز آیات اگر به سببی غیر از خورشیدگرفتگی و ماه‌گرفتگی باشد، هر زمان که به جا آورده شود، به نیت ادا است؛ اما نماز آیات خورشیدگرفتگی و ماه‌گرفتگی باید در زمان گرفتگی خورشید و ماه خوانده شود و اگر خوانده نشود، باید قضایش به جا آورده شود.

روش خواندن نماز آیات

نماز آیات دو رکعت است و هر رکعت پنج رکوع دارد و به دو شیوه خوانده می‌شود:

شیوه نخست

در این شیوه، قبل از هر رکوع، سوره حمد و سورۀ دیگری خوانده می‌شود؛ به این صورت که پس از تکبیرةالاحرام، سوره حمد و سپس سوره دیگری می‌خوانیم و به رکوع می‌رویم. پس از رکوع، دوباره سوره حمد و سوره دیگری می‌خوانیم و باز به رکوع می‌رویم. به همین ترتیب تا رکوع پنجم ادامه می‌دهیم. سپس به سجده رفته و رکعت دوم را هم مانند رکعت اول به جا می‌آوریم. پس از سجده‌های رکعت دوم هم تشهد و سلام می‌دهیم.

شیوه دوم

در این شیوه، در هر رکعت یک حمد و یک سوره دیگر خوانده می‌شود؛ با این تفاوت که در هر رکعت، سوره حمد را تنها یک بار می‌خوانیم و سوره دیگر را پنج قسمت کرده و قبل از هر رکوع، یک قسمت از آن را به‌ تنهایی (بدون سوره حمد) می‌خوانیم.

نماز آیات ساده

آسانترین شکل نماز آیات که دو رکعت می‌باشد اینگونه است. ابتدا پس از نیت و تکبیرالاحرام سوره حمد را می‌خوانید، بعد یک سوره را ۵ قسمت می‌کنید، مثلا سوره مبارکه قدر.

توجه: چون برخی از مراجع بسم الله الرحمن الرحیم را یک جزء مستقل از سوره نمی‌دانند بهتر است اینگونه خوانده شود تا موافق نظر تمام مراجع باشد.

جزییات خواندن نماز آیات ساده

پاسخ حجت الاسلام مهدی یوسف وند:

همانند نماز صبح دو رکعت، اما هر رکعت ۵ رکوع

۱- پس از حمد می‌گویید: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ * إِنّا أَنْزَلْناهُ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ»
سپس به رکوع رفته و ذکر رکوع را می‌گویید.

۲- از رکوع بلند می‌شوید و فقط آیه دوم را می‌گویید: «وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ»
سپس به رکوع رفته و ذکر رکوع را می‌گویید.

۳- از رکوع بلند می‌شوید و فقط آیه سوم را می‌گویید: «لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْر».
سپس به رکوع رفته و ذکر رکوع را می‌گویید.

۴- از رکوع بلند می‌شوید و فقط آیه چهارم را می‌گویید: «تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فی‌ها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْر».
سپس به رکوع رفته و ذکر رکوع را می‌گویید.

۵- از رکوع بلند می‌شوید و فقط آیه پنجم را می‌گویید: «سَلامٌ هِیَ حَتّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ».

سپس به رکوع رفته و ذکر رکوع را می‌گویید و بر می‌خیزید و سپس به سجده رفته و دو سجده انجام می‌دهید و بعد براى رکعت دوم قیام کنید و رکعت دوم را همانند رکعت اول که دربالا توضیح دادیم می‌خوانید ودو سجده را بجا آورد و بعد از آن تشهد بخوانید و سلام دهید.

ضمنا افرادی که نمی‌توانند تمرکز کنند می‌توانند با رعایت احترام، قرآن را در سجاده روی رحل قرار بدهند و به آن نگاه کنند.

آیا نماز آیات اذان و اقامه دارد؟

آیت الله مکارم شیرازی: تمام کارهایى که در نماز روزانه واجب و مستحب است در نماز آیات هم واجب و مستحب است، فقط در نماز آیات اذان و اقامه نیست و به جاى آن سه مرتبه به امید ثواب الصَّلاة مى گوید.

آیا نماز آیات قنوت دارد؟

آیت الله مکارم شیرازی: مستحب است قبل از رکوع دهم قنوت بخواند البته در نماز آیات مستحب است در هر قیام دوم (رکوع‌هایی که شماره آن زوج است) بعد از قرائت سوره یا بخشی از آن و قبل از رکوع، قنوتی بخوانند که در مجموع دو رکعت، پنج قنوت می‌شود و برای سهولت امر می‌توانند فقط یک قنوت قبل از رکوع دهم بجا آورند.

آیا نماز آیات قنوت دارد؟ آیت الله سیستانی: مستحب است پیش از رکوع دوّم و چهارم و ششم و هشتم و دهم قنوت بخواند، و اگر فقط قنوت پیش از رکوع دهم بخواند کافی است.

آیا نماز آیات قنوت دارد؟ آیت الله خامنه ای: در نماز آیات در هر قیام دوّمی بعد از قرائت، قنوت مستحب است. پس در مجموع دو رکعت پنج قنوت می‌باشد؛ و جایز است به دو قنوت اکتفا نماید، یکی از آن‌ها قبل از رکوع پنجم، لیکن باید این قنوت را به نیت رجاء به جا آورد؛ و دوّمی هم قبل از رکوع دهم؛ و اکتفا کردن به قنوت آخری (قبل از رکوع دهم) جایز است.

آیا میتوان نماز آیات را به صورت جماعت خواند؟

نماز‌های واجب را میتوان بصورت جماعت خواند و، چون این نماز نیز واجب میباشد ادای این نماز بصورت جماعت ممکن بوده و اقامه جماعت نماز آیات دارای ثواب و فضیلت بیشتری میباشد.

نحوه اقامه نماز آیات جماعت نیز مانند نماز‌های یومیه بوده و ماموم همراه با امام جماعت نماز را ادا میکند. هنگام قرائت حمد و سوره، ماموم سکوت کرده و باقی اعمال را خود فرد همراه با امام میخواند.

بیشتر بخوانید: 

• آیا پس لرزه نماز آیات دارد؟ + احکام
• قضای نماز آیات بانوان هنگام عذر شرعی چگونه است؟

نظر مراجع تقلید درباره نماز آیات

مطابق نظر آیت الله خامنه‌ای

نماز آیات چیست و علت شرعی وجوب آن کدام است؟

پاسخ: نماز آیات دو رکعت است که هر رکعت آن پنج رکوع و دو سجده دارد و اسباب شرعى وجوب آن عبارت است از: کسوف خورشید و خسوف ماه، اگر چه مقدار کمى از آن‌ها گرفته شود؛ زلزله و هر حادثه غیرعادى که باعث ترس بیشتر مردم شود مانند بادهاى سیاه یا سرخ و یا زرد که غیرعادى باشند؛ تاریکى شدید، فرو رفتن زمین و ریختن کوه، صیحه آسمانى و آتشى که گاهى در آسمان ظاهر مىیشود.

در غیر از کسوف و خسوف و زلزله، باید آن حادثه موجب ترس و وحشت بیشتر مردم شود، و حادثه‏اى که ترس آور نباشد و یا موجب ترس و وحشت افراد نادرى گردد، اعتبار ندارد.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

پرسش: نماز آیات در چه صورتی واجب می‌شود؟

پاسخ: نماز آیات در چهار صورت واجب مى‏شوداوّل و دوم گرفتن خورشید و ماه هرچند مقدار کمى از آن‌ها بگیرد، خواه کسى بترسد یا نه. سوم زلزله، خواه کسى‏ بترسد یا نه. چهارم صاعقه و بادهاى سیاه و سرخ و هرگونه حوادث خوفناک آسمانى در صورتى که بیشتر مردم بترسند، بلکه براى حوادث خوفناک زمینى نیز اگر موجب وحشت بیشتر مردم شود احتیاط واجب آن است که نماز آیات بخوانند.

نماز آیات مطابق نظر آیت الله سیستانی

نماز آیات که دستور آن بعداً گفته خواهد شد به واسطه سه مورد واجب می‌شود:

• اوّل: کسوف (خورشید گرفتگی).
• دوّم: خسوف (ماه گرفتگی)؛ و در این دو مورد هر چند مقدار گرفتگی کم باشد و کسی هم از آن نترسد نماز آیات واجب است.
• سوّم: زلزله ـ بنا بر احتیاط واجب ـ اگرچه کسی هم نترسد. و اما در رعد و برق، و باد‌های سیاه و سرخ، و مانند این‌ها از آیات آسمانی در صورتی که بیشتر مردم بترسند، و همچنین در حوادث زمینی مانند فرو رفتن زمین، و افتادن کوه که موجب ترس اکثر مردم شود ـ بنا بر احتیاط مستحب ـ نماز آیات ترک نشود.

مسأله ۱۴۷۱ ـ اگر از چیز‌هایی که نماز آیات برای آن‌ها واجب است بیشتر از یکی اتفاق بیفتد، انسان باید برای هر یک از آن‌ها یک نماز آیات بخواند، مثلاً اگر خورشید بگیرد، و زلزله هم بشود، باید دو نماز آیات بخواند.

مسأله ۱۴۷۲ ـ کسی که قضای چند نماز آیات بر او واجب است چه همه آن‌ها برای یک چیز بر او واجب شده باشد، مثلاً سه مرتبه خورشید گرفته و نماز آن‌ها را نخوانده است، چه برای چند چیز باشد، مثلاً برای خورشید گرفتگی، و ماه گرفتگی، و زلزله، نماز‌هایی بر او واجب شده باشد، موقعی که قضای آن‌ها را میخواند، لازم نیست معین کند که برای کدام یک از آن‌ها است.

مسأله ۱۴۷۳ ـ چیز‌هایی که نماز آیات برای آن‌ها واجب است، در هر جایی اتفاق بیفتد و احساس شود، فقط مردم همانجا باید نماز آیات بخوانند، و بر مردم جا‌های دیگر واجب نیست.

نماز آیات مطابق نظر آیت الله صافی گلپایگانی

مسأله۳۳۶. یکی از نماز‌های واجب «نماز آیات» است که به‌سبب پیش‌آمدن این حوادث واجب می‎شود:

زلزله، خسوف (ماه‌گرفتگی)، کسوف (خورشید‌گرفتگی)، و نیز رعد و برق، و وزیدن باد‌های زرد و سرخ درصورتی‌که بیشتر مردم بترسند.

نماز آیات مطابق نظر آیت الله وحید خراسانی

موجبات نماز آیات

مسأله ۱۴۹۹ـ نماز آیات ـ که دستور آن خواهد آمد ـ به واسطه چهار چیز واجب مى شود:

(اوّل) گرفتن خورشید.
(دوم) گرفتن ماه، اگر چه مقدار کمى از آن‌ها گرفته شود و کسى هم از آن نترسد.
(سوم) زلزله، اگر چه کسى هم نترسد.
(چهارم) رعد و برق و بادهاى سیاه و سرخ و مانند این‌ها از آیات آسمانى، در صورتى که بیشتر مردم از آن‌ها بترسند، و، امّا در حوادث زمینى ـ مانند فرو رفتن آب دریا و افتادن کوه که موجب ترس اکثر مردم شودـ احتیاط مستحبّ خواندن نماز آیات است.

اتفاق افتادن بیشتر از یک آیه از آیات

مسأله ۱۵۰۰ ـ اگر از چیزهایى که نماز آیات براى آن‌ها واجب است بیشتر از یکى اتّفاق بیفتد، انسان باید براى هر یک از آن‌ها یک نماز آیات بخواند، مثلا اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود، باید یک نماز آیات براى گرفتن خورشید، و نماز دیگر هم براى زلزله بخواند.

گردآوری: تابناک جوان

منابع: مهر / هدانا ستاد اقامه نماز/ وبسایت آیت الله مکارم / وبسایت آیت الله سیستانی / لیدر / وبسایت دفتر آیت الله خامنه ای.