آیا میدانید کدام کشور شش ماه شب است و شش ماه روز است؟ کدام کشور شب ندارد؟ شهری که همیشه شب است و شهری که روز ندارد! کمی گیج کننده به نظر میرسد اما دلایل علمی آن را که مطالعه میکنیم پاسخ آن را پیدا می کنیم. شاید این وضعیت برای ساکنان آن منطقه عادی یا ناخوشایند باشد اما برخی گردشگران برای دیدن این پدیده سفر میکنند.
خورشید یکیست، زمین هم یکیست، اما این اتفاق به علت کروی بودن زمین، قرار داشتن برخی کشورها در بالا یا پایین کره زمین، و حرکت زمین به دور خودش است.
تصور کنید شما روی دامنه کوهی قرار داشته باشید و فردی دور تا دور کوه درحال چرخیدن باشد. طبیعتا شما فقط زمانی همدیگر را خواهید دید که در مقابل هم باشید و وقتی که یک نفر پشت کوه باشد شما دیگر نمیتوانید یکدیگر را ببینید.
اما اگر شما به بالای کوه یعنی روی قله کوه بروید، آنگاه فردی که در دامنه کوه، دورتادور آن در گردش هست همیشه در دید شما قرار دارد و او هم همیشه شما را خواهد دید.
چرا در قطبهایزمین، پدیده خورشید نیمهشب رخ میدهد؟ دلیل این موضوع کج بودن محور چرخشی زمین است. از آنجا که در تابستانِ زمین، نیمکره شمالی کاملاً به سمت خورشید خم میشود، نور خوشید به طور دائم به قطب شمال میتابد. در این موقع قطب شمال در روشنایی روز (بدون شب) و قطب جنوب در تاریکی (بدون روز) قرار دارد.
این پدیده هر چه به سمت قطب شمال و جنوب پیش میرود تشدید شده تا اینکه بعنوان مثال در قطب شمال ۶ ماه روز است و در قطب جنوب ۶ ماه شب است، به عبارتی در نقاط قطبی زمین به مدت ۶ ماه خورشید غروب یا طلوع نمیکند. این پدیده در بخشی از کشورهایی نظیر کانادا، فنلاند، نروژ، سوئد، ایسلند و روسیه رخ میدهد.
علت ایجاد فصلها نیز همین انحراف محور زمین نسبت به صفحهی گردش زمین به دور خورشید است. به طوری که صفحهی استوای زمین حدود ۲۳.۵ درجه از صفحهی مدار زمین بدور خورشید کج شده است!
تقریبا تمام نقاطی که به قطب شمال نزدیک هستند و بالاتر از مدار ۶۶/۵ درجه قرار گرفتهاند، در تابستان روزهایی طولانی گاهی به درازای دو فصل را تجربه میکنند. اما همه این مناطق برای سفر مناسب نبوده و از پتانسیلهای گردشگری برخوردار نیستند. در ادامه چند کشور را معرفی میکنیم.
در شمالیترین نقطه کشور فنلاند «لاپلند» تابستانها خورشید درطول ۷۳ روز غروب نمیکند و درطول این ۷۳ روز ۲۴ ساعت هوا روشن (روز) است.
"شبهای سفید" عبارتند از شبهایی که پس از غروب آفتاب، هوا هنوز روشن است و تاریک نمیشود. در واقع، در این شبها هوای شهرهای مسکو و سن پترزبورگ به خصوص، پس از غروب آفتاب همچنان روشن است و شما با نور آسمان میتوانید کتاب بخوانید. اگرچه در برخی اوقات، هوا کمی تاریک شده، ولی به هیچ وجه تاریک به حساب نمیآید. بیشتر مسافرانی که تابستان را در روسیه میگذرانند، به دنبال تجربه دیدن این پدیده جالب هستند.
کشور ایسلند که شب ندارد چگونه است؟ در ایسلند در برخی روزها شب وجود ندارد و دائما روز است. اوج این وضعیت در اول تیرماه اتفاق میافتد که طی آن، قرص خورشید بههنگام نیمهشب در ارتفاع قابل توجهی از آسمان دیده میشود. به دلیل عرض جغرافیایی بالای ایسلند و نزدیکشدن خورشید به قطب شمال آسمان، مسیر حرکت ظاهری خورشید بهشکلی تغییر کرده که طول روز به آستانه ۲۴ ساعت رسیده و حتی در نیمهشب هم میتوان بخشی از بالای قرص خورشید را در لبه افق تشخیص داد. این پدیده تا نیمه مردادماه ادامه دارد.
جالب اینجاست که از اواسط آبان تا اواسط بهمنماه، عکس این رویداد اتفاق میافتد؛ بدینشکل که خورشید در این منطقه طلوع نمیکند و آسمان به هنگام ظهر به همین وضعیت گرگومیش دیده میشود. در آن حالت، شب زمستانی در این منطقه حاکم میشود و طول شب به ۲۴ ساعت میل میکند. اوج این وضعیت در اول دیماه رخ میدهد و طی آن، خورشید به هنگام ظهر هم در زیر افق قرار میگیرد و دیده نمیشود.
نروژ یکی دیگر از کشورهای شمالی با روزهای طولانی در شمال کره زمین است که بهدلیل طول زیاد روز لقب سرزمین آفتاب نیمه شب را به آن دادهاند. مردم نروژ تقریبا در ۶ ماه از سال، در شبانهروز بیش از ۲۰ ساعت تابش آفتاب را تجربه میکنند و این فرصتی برای برگزاری جشنها، فستیوالها یا پرداختن به تفریحهای مورد علاقهیشان است.
طبیعت این کشور بدون شب در تابستان بسیار دیدنی است، بههمین سبب گردشگران زیادی از سراسر جهان روزهای گرم سال را در نروژ سپری میکنند.
بیشتر بخوانید:
آلاسکا که در حال حاضر بزرگترین ایالت کشور آمریکا بهشمار میآید، سرزمین وسیعی با شبهای طولانی در زمستان و روزهای طولانی در تابستان است. برخی از مردم آلاسکا را منطقهای تصور میکنند که همواره با یخهای قطور و برف پوشیده شده است. اما بهتر است بدانید که این ایالت با داشتن جنگلهایی انبوه و دشتهایی سرسبز در تابستان، حیات وحش زیبایی دارد که پیادهروی یا کوهنوردی در آن بسیار لذت بخش خواهد بود.
آلاسکا ۲۴ پارک ملی دارد که همه آنها در تابستان جلوهای از زیباییهای زمین هستند. پیادهروی در این پارکها علاوهبر دیدن خرسهای قهوهای درحال صید ماهی، امکان بازدید از گامیشهای کوهاندار نیز در اختیار گردشگران قرار میدهد.
کدام کشور شب ندارد؟ قسمتهای شمالی کانادا نیز با قرار گرفتن در نزدیکی قطب شمال، جزو فهرست کشور بدون شب با طبیعتی زیبا در تابستان هستند. منطقه نوناووت و شهر اینوویک دو مورد از بهترین مقاصد سفر برای علاقهمندان به روزهای طولانی و شبهای کوتاه بهحساب میآیند.
شاید شنیده باشید که سوئد ۶ ماه شب و ۶ ماه روز دارد یعنی خورشید اصلا غروب نمیکند و یا اصلا طلوع نمیکند و مانند سایر نقاط جهان شب و روز در ۲۴ ساعت وجود ندارد. شنیدن این حرف برای کسی که درک درستی از ساختار کره زمین و گردش آن به دور خود ندارد ممکن است عجیب و حتی غیرممکن به نظر برسد. اما این کاملا حقیقت دارد.
در شمال کشور سوئد به جای اینکه خورشید همانند سایر نقاط جهان از مشرق سربرآورده و در مغرب فرو رود، همواره نزدیک به زمین میچرخد و همچنان قابل دیدن است.
در آنجا شش ماه تمام خورشید در گردش روزانه خود هر روز به زمین نزدیک و نزدیکتر شده تا اینکه سرانجام در روز آخر غروب میکند. سپس شبهای طولانی فرا میرسد. بسیاری از مردم سراسر جهان رنج سفر را تحمل کرده تا بتوانند از نزدیک شاهد چنین چیزی باشند. در واقع در سوئد طول یک روز ۶ ماه است و طول یک شب هم ۶ ماه است.
هر چند که شبهای روشن رویداد طبیعی بسیار زیبا و شگفتانگیزی است، اما با خودش مضراتی برای ساکنین شهر به همراه دارد. مشکلاتی مانند بیحوصلگی، کمخوابی، سردردهای میگیرنی و خشک شدن شبکیه چشم از عوارض شبهای سفید به شمار میروند. در واقع، به جای شبهای تاریک، شبهای روشنی را تجربه میکنیم.
مردم روسیه برای جلوگیری از این عوارض، راهحلهایی را به کار میگیرند. به عنوان مثال، پردههای خانه خود را از نوع ضخیم و با رنگ تیره انتخاب میکنند تا نور روز را به درستی فیلتر کنند. همچنین در شبهایی که شدت نور بسیار زیاد است، از چشمبندهای سیاهرنگ استفاده میکنند تا خواب بهتری داشته باشند. با این روشها، مردم سن پترزبورگ میتوانند از زیبایی شبهای سفید لذت ببرند و در عین حال از عوارض آن جلوگیری کنند.
دانستیم کدام کشورها شب ندارند. حالا بدانیم کدام کشور روز ندارد؟ در کنار روشنترین کشورهایی که نام بردیم جالب است بدانید برخی کشورها و شهرها تاریکترین روزها را در سال سپری میکنند.
شهری که روز ندارد! نخستین شهری که در دنیا کمترین ساعت تابش خورشید را تجربه میکند، گلاسکو بزرگترین شهر اسکاتلند است. طبق بررسیهای صورت گرفته، میانگین سالانه تابش خورشید در این شهر نزدیک به هزار و ۲۰۳ ساعت است. بر این اساس، گلاسکو در این گزارش به عنوان تاریکترین شهر جهان معرفی شده است.
قبلا درباره روزهای طولانی ایسلند گفتیم. برخی از کشورهایی که روشنایی طولانی را تجربه می کنند در مقابل تاریکی طولانی هم دارند. یکی دیگر از شهرهای تاریک در این گزارش ریکیاویک، پایتخت کشور ایسلند و بزرگترین شهر این کشور است. این شهر، شمالیترین پایتخت جهان است و با مدار قطبی فاصله چندانی ندارد. میانگین تابش خورشید در این شهر نزدیک به هزار و ۲۶۸ ساعت در سال محاسبه شده است.
بعد از این دو شهر، بیرمنگام در بین تاریکترین شهرهای جهان رتبه سوم را به دست آورده است. اهالی این شهر، ساعات زیادی را در تاریکی به سر میبرند. آن طور که در گزارشها آمده متوسط سالانه تابش خورشید در این شهر هزار و ۳۶۴ ساعت است. میانگین ساعاتی که این شهر در سال تابش خورشید را تجربه میکند، به نسبت دو شهر قبلی بیشتر است.
لندن، چهارمین شهری است که در بین تاریکترین شهرهای جهان قرار دارد. در این شهر نیز متوسط تابش سالانه نور خورشید هر چند که بیشتر از شهرهای قبلی است، اما ساعات تاریکی زیادی وجود دارد. طبق برآوردها، لندن سالانه به طور متوسط نزدیک به هزار و ۴۱۰ ساعت روشنایی دارد. منچستر و دوبلین با جغرافیایی متفاوت تقریبا در ساعات تابش خورشید شرایط مشابهی دارند. میانگین سالانه تابش خورشید در منچستر هزار و ۴۱۶ و در دوبلین نزدیک به هزار و ۴۲۴ ساعت است. این شهرها بیشترین میانگین سالانه تاریکی شب را تجربه میکنند.
کلن با اختلافی چند ساعته در متوسط سالانه تابش خورشید در رتبه هفتم تاریکترین شهرهای جهان قرار دارد. در این شهر ساعات تابش خورشید نسبت به شهرهای معرفی شده کمی افزایش مییابد، اما همچنان تاریکی شب بیشتر دیده میشود. میانگین تابش خورشید در کلن نزدیک به هزار و ۵۰۴ ساعت در سال محاسبه شده است.
فادوتس، پایتخت کشور لیختناشتاین نیز شرایطی مشابه کلن را دارد. در این شهر که در جوار رود راین قرار دارد متوسط تابش خورشید در سال تقریبا به هزار و ۵۱۷ ساعت میرسد.
بروکسل نیز در سال تاریکی زیادی را تجربه میکند. پایتخت کشور بلژیک نیز در بین تاریکترین شهرهای جهان رتبه نهم را کسب کرده است.
دیگر شهر این لیست، هامبورگ است که در بین ۱۰ شهر اول تاریک جهان، رتبه آخر را کسب کرده است. این شهر در شمال منطقه اسکاندیناوی به شدت تحت تاثیر اقیانوس اطلس است و دارای آب و هوای اقیانوسی است. متوسط زمانی که مردم در هامبورگ تابش خورشید را دارند نزدیک به هزار ۵۵۷ ساعت در سال است.
گردآوری: تابناک جوان
منابع: الی گشت / خبرآنلاین / ذهن آموز / بیگ بنگ / پیراسته فر / بیتوته / روزنامه تعادل