عبدالعظیم حسنی از شاگردان کدام امام بود؟

آیا می دانید عبدالعظیم حسنی از شاگردان کدام امام بود؟ دانستن زندگینامه حضرت عبدالعطیم حسنی که در ری دفن شده است ما را با این شخصیت بزرگوار بیشتر آشنا می کند. 

عبدالعظیم حسنی شاگرد کدام امام بود؟

عبدالعظیم حسنی یکی از مشهورترین شاگردان حضرت امام هادی علیه السلام که حرمش در شهر ری است. عبدالعظیم حسنی (ع) از نوادگان حضرت امام حسن علیه السلام و از اصحاب امام جواد علیه السلام و امام هادی علیه السلام بود و عقاید خود را بر امام هادی (ع) عرضه داشت و امام او را تأیید کرد.

عبدالعظیم حسنی از نوادگان کدام امام بود؟

عبدالعظیم حسنی یا شاه عبدالعظیم از نوادگان امام دوم شیعیان، امام حسن علیه السلام است که در شهر ری (حرم شاه عبدالعظیم) دفن شده‌است. حضرت عبدالعظیم بن عبداللّه بن علی بن الحسن بن زید بن الحسن بن علی بن ابی طالب، از بزرگان روات و علما و صاحب ورع و تقواست.

مقام عبدالعظیم حسنی از زبان امام

در منزلت و مقام وی آمده است که مردی از اهل ری به خدمت حضرت علی بن محمد النقی (امام هادی (ع)) رفت. حضرت پرسید: کجا بودی؟ او گفت: به زیارت امام حسین (ع) رفته بودم. امام فرمود: اگر قبر عبدالعظیم را که نزد شماست، زیارت می‌کردی، مانند کسی بودی که امام حسین (ع) را زیارت کرده باشد.

مزار عبدالعظیم حسنی در ری

احمد بن خالد برقی می‌گوید: عبدالعظیم حسنی از دست حاکم و سلطان زمان خودش فراری شد و در خانه مردی از شیعیان در ری پنهان شد. در آن خانه عبادت می‌کرد و روز‌ها روزه می‌گرفت و شب‌ها به عبادت می‌پرداخت و مخفیانه از خانه برای زیارت قبری که نزدیک محلّ سکونت وی بود، بیرون می‌رفت و می‌گفت: این قبرِ مردی از فرزندان موسی بن جعفر است.

کم کم خبر ایشان در بین شیعیان پخش شد و گروه گروه به دیدار حضرت عبدالعظیم می‌آمدند. شخصی از شیعیان پیامبر را در خواب دید که فرمود: مردی از فرزندان من نزد درخت سیب در باغ عبدالجبار بن عبدالوهاب دفن خواهد شد. حضرت عبدالعظیم مریض شد و بعد از مدتی فوت کرد و در جیب لباسش نوشته‌ای یافتند که در آن نوشته بود: من ابوالقاسم عبدالعظیم بن عبداللّه بن علی بن الحسن بن زید بن الحسن بن علی بن ابی طالب (ع) هستم.

عبدالعظیم حسنی در محضر امام هادی علیه السلام

شیخ صدوق (ره) و غیر ایشان از جناب عبدالعظیم روایت کرده‌اند که فرمود: بر آقای خودم، حضرت امام هادی (ع) وارد شدم. چون مرا دید فرمود: مرحبا به تو،‌ای ابوالقاسم! تو ولیّ ما هستی. عرض کردم:‌ای فرزند رسول خدا! می‌خواهم دین خود را بر شما عرضه کنم. اگر مورد پسند شما است، تأیید بفرمایید و اگر ناپسند است، راهنماییم کنید.
من عقیده دارم خدا، واحد و یگانه است و مثل و مانندی ندارد و جسم و صورت و عرض و جوهر نیست، بلکه پدیدآورنده اجسام و صورت‌هاست. پروردگار و مالک هر چیزی است. او مالک و صاحب هر چیزی است.
عقیده دارم محمد (ص) پیامبر و رسول و آخرین آنان است و بعد از او پیامبری نخواهد بود و تا روز قیامت دین آن حضرت اسلام خواهد بود و شریعت دیگری نخواهد بود.
عقیده دارم امام و خلیفه و ولیّ امر بعد از پیامبر (ص) امیرالمؤمنین (ع) و بعد از آن حسن (ع) و بعد حسین (ع) وعلی بن الحسین و بعد محمد بن علی و سپس جعفر بن محمد و بعد موسی بن جعفر و بعد علی بن موسی و سپس محمد بن علی است و بعد شما را امام می‌دانم.
حضرت فرمود: بعد از من پسرم حسن و بعد از او مهدی (ع) خواهد بود که کسی او را نمی‌بیند و از نظر‌ها غایب خواهد بود و زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد، پس از این که پر از ظلم و جور شده باشد. گفتم: عقیده دارم دوست ایشان دوست خداست و دشمن ایشان دشمن خداست و اطاعت ایشان واجب و معصیت اینان معصیت خداست. عقیده دارم معراج و سؤال در قبر و بهشت و جهنم و صراط و میزان حق است و قیامت خواهد آمد و همه زنده خواهیم شد.
پس امام هادی (ع) فرمود:‌ای ابوالقاسم! به خدا این است دین پسندیده ثابت. بر همین اعتقاد بمان. خداوند تو را بر این اعتقاد محافظت کند.

زندگینامه حضرت عبدالعظیم حسنی

ولادت حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)

حضرت عبدالعظیم (ع) فرزند عبدالله بن علی از نوادگان امام حسن مجتبی (ع) است که نسبش با چهار واسطه به آن حضرت می‌رسد، پدرش عبدالله و مادرش فاطمه دختر عقبه بن قیس نام داشت.
ولادت حضرت عبدالعظیم (ع) در سال ۱۷۳ هجری قمری در شهر مقدس مدینه بوده و مدت ۷۹ سال عمر بابرکت او با دوران امامت چهار امام معصوم یعنی امام موسی کاظم (ع)، امام رضا (ع)، امام محمدتقی (ع) و امام علی النقی (ع) مقارن بوده، محضر مبارک امام رضا (ع)، امام محمدتقی (ع) و امام هادی (ع) را درک کرده و احادیث فراوانی از آنان روایت کرده است.
این فرزند پیامبر (ص) از آنجا که از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی (ع) است به حسنی شهرت یافته است.

بیشتر بخوانید: علت اصلی برتری حضرت عبدالعظیم حسنی در نقل احادیث چیست؟

نیاکان حضرت عبدالعظیم (ع)

پدر عبدالعظیم، 'عبدالله' نام داشت و مادرش 'فاطمه' دختر عقبة بن قیس بود. عبدالله در زمان حیات جدش 'حسن بن زید' زاده شد و، چون پیش از زایشش، پدرش 'علی' در زندان درگذشت، جدش سرپرستی او را به عهده گرفت.
علی بن حسن؛ نام جد نخست عبدالعظیم، 'علی' و لقب او 'سدید' است. وی همراه پسر عمویش عبدالله محض و گروهی دیگر از سادات حسینی در دوران خلافت منصور ضد عباسیان قیام کرد که جمعی از آنان و از جمله وی، دستگیر و به بغداد منتقل شدند، او پس از مدتی در زندان درگذشت.
حسن بن زید؛ جد دوم عبدالعظیم، «حسن» نام داشت. وی تنها فرزند پسر زید بود که از بزرگان عصر خودش به شمار می‌رفت و در بین بنی هاشم به بخشش و خدمت به نیازمندان شهرت داشته است.
وی از سوی منصور خلیفه عباسی به ولایت مدینه گمارده شد، ولی پس از مدتی مورد خشم او قرار گرفت و به زندان افتاد و در سال ۱۶۸ ق، در سن ۸۰ سالگی درگذشت. زید بن حسن بن علی بن ابیطالب؛ جد سوم عبدالعظیم، زید فرزند بزرگ حسن بن علی است، او سرپرست وقف‌های پیامبر اسلام بوده و به بزرگواری، پرهیزکاری و نیکوکاری توصیف شده است.
شاعران او را ستوده و مردم از هر سو به وی روی می‌آورده‌اند، وی در یکصد سالگی، درگذشت و در زمینی به نام 'حاجز' در نزدیکی مدینه دفن شد.

ویژگی‌های خاندان عبدالعظیم (ع)

نگاهی گذرا به زندگینامه نیاکان و خاندان حضرت عبدالعظیم (ع) نشان می‌دهد که این خاندان، دارای دو ویژگی برجسته بوده است. اولین ویژگی برجسته این خاندان مبارزه و پیکار علیه ستم و سلطه استکباری حاکم به جامعه اسلامی بوده است؛ به گونه‌ای که پدر حضرت عبدالعظیم (ع) در زندان از دنیا رفت و ایشان پدر خود را ندید و جد ایشان نیز مدتی در زندان به سر برد.
ویژگی دیگر این خاندان کرامت طبع، عزت نفس و خدمت به محرومان خوانده شده که ملقب شدن عبدالعظیم به حضرت 'السید الکریم' ریشه در همین ویژگی خانوادگی آن مرد بزرگوار دارد.

وفات حضرت شاه عبدالعطیم حسنی

حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) پس از مدت ۷۹ سال و ۶ ماه و یازده روز قمری عمر در روز آدینه پانزدهم شوال المکرم سنه ۲۵۲ هجری قمری، مطابق ۱۳ مهرماه قدیم سنه ۲۳۵ یزدگردی در زمان المعتز بالله عباسی به سرای آخرت رحلت کرد.
براساس روایتی از امام هادی (ع) که ثواب زیارت قبر حضرت عبدالعظیم (ع) همانند زیارت مرقد سیدالشهدا علیه السلام دانسته شده؛ باید بگوییم که او در دوران امام هادی (ع) و پیش از شهادت ایشان از دنیا رفته و از آنجا که دوران امامت ایشان از سال ۲۲۰ تا ۲۵۴ ق بوده، وفات حضرت عبدالعظیم (ع) پیش از سال ۲۵۴ ق اتفاق افتاده است. برپایه گزارش برخی منابع، احتمال تولد سید الکریم در سال ۱۷۳ ق و وفات ایشان در سال ۲۵۲ ق، منطقی و معقول است با این حال اثبات آن نیاز به منبع معتبر دارد.

عظمت علمی

برای اثبات عظمت علمی حضرت عبدالعظیم (ع) کافی است که بدانیم امام معصوم، مردم را برای حل مشکلات دینی و یافتن پرسش‌های اعتقادی و عملی شان به ایشان ارجاع داده است.
«صاحب بن عباد» در رساله‌ای که در شرح حال حضرت عبدالعظیم (ع) نوشته در توصیف علمی ایشان آورده که ابو تراب رویانی، روایت کرد که شنیدم ابوحماد رازی می‌گفت:'خدمت امام هادی (ع) در سامرا رسیدم و مسائلی از حلال و حرام از ایشان پرسیدم، امام به پرسش‌های من پاسخ داد.
هنگامی که خواستم از ایشان خداحافظی کنم به من فرمود:هنگامی که چیزی از امور دینی در منطقه ات برای تو مشکل شد از عبدالعظیم بن عبدالله حسنی بپرس و سلام مرا به او برسان'.
این تعبیر به روشنی نشان می‌دهد حضرت عبدالعظیم (ع) در عصر خود، مجتهد توانمندی بوده که براساس اصول و قواعدی که از اهل بیت (ع) در اختیار داشته است و می‌توانسته دیدگاه‌های اسلام ناب را در زمینه‌های مختلف اعتقادی و عملی استخراج کند و به پرسش‌های مردم پاسخ گوید؛ بنابراین ایشان تنها یک محدث و راوی احادیث اهل بیت (ع) نبوده بلکه از علمای بزرگ خاندان رسالت به شمار می‌رفته که پس از معصومان، توان پاسخگویی به مسائل علمی را داشته و توانمندی علمی اش مورد تایید و تصدیق امام هادی (ع) قرار گرفته است.

تالیفات عبدالعظیم حسنی

مرحوم نجاشی درکتاب رجال خود که با موضوع 'مولفان شیعه' تالیف شده از حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) نام برده و کتاب خطب امیرالمؤمنین (ع) را به وی نسبت داده است. نجاشی در پایان شرح حال سید الکریم، سند خودش را به روایات ایشان از طریق استادش ابن نوح به حضرت عبدالعظیم می‌رساند.
شیخ طوسی درکتاب الفهرست خود که موضوع آن معرفی مولفان و مصنفان شیعه است، از حضرت عبدالعظیم نام می‌برد و می‌گوید: «له کتاب» سپس سند خودش را به احمد بن ابی عبدالله برقی می‌رساند که او از حضرت عبدالعظیم (ع) نقل حدیث می‌کند.
صاحب بن عباد نیز در احوال حضرت عبدالعظیم علیه السّلام عبارت: «له کتاب یسمسه کتاب یوم و لیلة» را آورده است.

منابع: ایسنا / ایرنا