آیا ماه صفر نحس است؟ + نظر علما

سوالات بسیاری در ماه صفر پرسیده می شود مانند: آیا ماه صفر نحس است؟  چرا ماه صفر نحس است؟ آیا ماه صفر ماه حرام است؟ ریشه تاریخی نحس دانستن ماه صفر از کجا آمده است؟ برای آرامش خاطر در ماه صفر چه اعمالی توصیه شده است؟ نظر علما و مراجع تقلید درباره نحس بودن ماه صفر چیست؟ در ادامه به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

تاریخ ماه صفر ۱۴۰۲

تاریخ شروع و پایان ماه صفر ۱۴۰۲ در ایران و عراق یکسان اعلام شده است. تاریخ شروع صفر سال ۱۴۴۵ هجری با جمعه ۲۷ مرداد ۱۴۰۲ و ۱۸ آگوست ۲۰۲۳ میلادی برابر است. تاریخ پایان و سی‌ام ماه صفر سال ۱۴۴۵ هجری با شنبه ۲۵ شهریور ۱۴۰۲ و ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۳ میلادی برابر است.

آیا ماه صفر نحس است؟

ماه صفر یکی از تلخ‌ترین ماه‌های سال برای مسلمانان است؛ زیرا حوادث ناگوار، دردناک و سختی مانند رحلت حضرت محمد (ص)، شهادت امام حسن (ع) و امام رضا (ع)، ورود سر مبارک امام حسین (ع) و کاروان اسرای کربلا به شهر شام، آغاز جنگ صفین و... در این ماه برای مسلمانان رخ داده است به همین دلیل این ماه به نحس و سنگین بودن شهرت پیدا کرده است؛ البته برخی علت شهرت این ماه به نحس بودن را پایان ماه‌های حرام (رجب، ذی‌القعده، ذی الحجه و محرم) و شروع دوباره جنگ و خونریزی بین قبایل عرب می‌دانند؛ اما از آن جایی که مسئله نحوست و سعد بودن ایام از پرکاربردترین مسائلی است که در طول تاریخ در بین همه اقوام رواج داشته است و همیشه عده‌ای برخی از روز‌ها و ایام سال را نحس و برخی دیگر را مبارک قلمداد می‌کردند باعث شده است جملاتی نظیر «صفر ماه سنگینی است»، «صفر نحس است»، «در ماه صفر به کار مهم اقدام نکنید»، «در این ماه به سفر نروید» و ... فراوان شنیده شود.

هیچ دلیل روایی بر نحوست ماه صفر وجود ندارد. ممکن است اعتقاد به شوم و نحس بودن صفر به سبب ارتباط دادن برخی حوادث پیش آمده در این ماه باشد.

سوال: در ماه صفر چه کار‌هایی حرام است؟

پاسخ: لازم به ذکر است، ماه صفر جزو ماه های حرام نیست ولی به خاطر حوادثی که در این ماه رخ داده است، شیعیان برخی کارها را انجام نمی دهند. با توجّه به اینکه معمول شیعه آن است که عزادارى امام حسین (علیه‌السلام) را تا اربعین ادامه می‌دهد و در پایان ماه صفر نیز وفات‌های متعدّدى است. به خاطر این جهات مختلف، کل دو ماه محرّم و صفر در عرف پیروان مکتب اهل‌بیت (علیهم‌السلام) به‌عنوان دو ماه سوگوارى معروف شده است. به همین دلیل از برگزارى جشن عروسى در تمام این دو ماه اجتناب می‌کنند. در ادامه چند پاسخ از آیت الله مکارم شیرازی را بخوانید.

ازنظر شرعى و قانونى حکم ازدواج دائم و موقّت در ماه‌های محرّم و صفر چیست؟
عقد کردن در این ایام اشکالی ندارد، اما جنبه‌های شادى در آن حذف شود و به اصل عقد که در آن عجله دارند، اکتفا کنند.

آیا در ایام شهادت و عزاداری و محرم و صفر خواستگاری کردن صحیح است؟
این کار اشکالی ندارد، اما بهتر است در ایام عزا، به‌صورت مهمانی ساده باشد و از برگزاری مراسم شادی پرهیز شود.

آیا دیه در ماه صفر دو برابر است؟

ماه‌های حرام کدام است؟ ماه‌های حرام عبارتند از محرم، رجب، ذی‌القعده و ذی‌الحجه؛ بنابراین ماه‌های رمضان و صفر، جزء ماه‌های حرام نیستند.
لازم به ذکر است، بر خلاف تصور عامه، دیه در ماه‌های حرام ۲ برابر نمی‌شود. ۲ برابر شدن یعنی دو دیه کامل؛ در حالی که طبق ماده ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی، هرگاه رفتار مرتکب و فوت فرد هر دو در ماه‌های حرام باشد، علاوه بر دیه نفس، یک‌سوم دیه نیز باید اضافه شود که به آن «تغلیظ دیه» گفته می‌شود. تغلیظ از همان ریشه غلظت است یعنی به نوعی دیه، غلیظ‌تر و بیشتر می‌شود.

بیشتر بخوانید: 

• اعمال ماه صفر و وقایع تاریخی
• تاریخ اربعین ۱۴۰۲ چه روزی است؟

درباره سنگین بودن ماه صفر

برخی به صورت افراطی به قدری به این مسئله اهمیت می‌دهند که سعد و نحس بودن ایام را مبنای امور زندگی خود قرار می‌دهند و از پرداختن به بسیاری از امور مهم زندگی خود پرهیز می‌کنند و از بسیاری فعالیت‌ها باز می‌مانند تا مبادا نحوست احتمالی این ایام گریبان گیر زندگی شان شود و کارشان دچاری سر انجامی نحس شود.
البته این اعتقاد در شرایطی وجود دارد که در مورد نحوست این ماه آیات و روایاتی مورد قبولی وجود ندارد و برخی از علمای دین نیز بیان می‌کنند که ایام ذاتاً سعد یا نحوست ندارد و در آیه ۱۹ سوره قمر و آیه ۱۶ سوره فصلت قرآن نیز که به مسئله نحوست ایام اشاره شده است به خاطر وقایعی بوده که در آن زمان رخ داده است.
شایان ذکر است که عده‌ای دیگر از بزرگان دین معتقد هستند که سعد و نحس بودن در ذات برخی از ایام است و رویداد‌هایی نظیر واقعه عاشورا، واقعه قدیر و... نیز که در برخی ایام اتفاق افتاده است نتیجه همین نحس و سعد بودن آن روز است.

در ماه صفر چه کنیم؟

• به خاطر آرامش افراد، بزرگان دین از جمله مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان به دلیل اینکه این ماه به نحوست شهرت دارد به پرهیز از انجام کار‌های مهم در ماه صفر
• پرداخت صدقه بسیار برای رفع بلا
• روزه گرفتن
• خواندن دو رکعت نماز در شب اول ماه صفربه نحوی که بعداز سوره «حمد» سوره «انعام» را خوانده شود و سپس از خداوند متعال بخواهد که او را از هر ترسی و هر دردی ایمن گرداند
• و خواندن روزانه ده مرتبه دعای «یا شَدیدَ الْقُوی‏ وَ یا شَدیدَ الْمِحالِ یا عَزیزُ یا عَزیزُ یا عَزیزُ ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنی‏ شَرَّ خَلْقِکَ یا مُحْسِنُ یا مُجْمِلُ یا مُنْعِمُ یا مُفْضِلُ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّی‏ کُنْتُ مِنَ الظَّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنینَ وَصَلَّی اللَّهُ عَلی‏ مُحَمَّدٍ وَ الِهِ‏ الطَّیِّبینَ الطَّاهِرینَ» تاکید فراوان کرده اند.

صدقه دادن در ماه صفر توصیه شده است

نظر علما راجع به نحس بودن ماه صفر چیست؟

آیا ماه صفر نحس است؟ درباره نحس بودن ماه صفر بهتر است نظر برخی از علما را بخوانید.

آیت الله مکارم شیرازی

ایام ذاتاً سعد و نحس ندارد مگر به خاطر حوادثی که در آن واقع شده و لذا، چون در ماه صفر سه تن از معصومین علیهم السلام چشم از جهان بسته‌اند و همچنین مشکلاتی که برای اسرای کربلا پیش آمد، ممکن است عنوان نحس به خود گرفته باشد به علاوه، چون ماه حرام تمام می‌شده و دوباره جنگ و نزاع در بین قبایل عرب صورت می‌گرفته است؛ و به هر حال می‌توان تاثیر آن‌ها را با صدقه و دعا حل کرد.

آیت الله مظاهری

قضیّۀ نحوست برخی ایّام و ساعات، از نظر شرعی، قضیّۀ مشهوری است و انکار اصل قضیّه مشکل است. از نظر عقلی هم برهان قاطع برای انکار آن نداریم، چنان‌که اثبات آن نیز دلیل عقلی قوی ندارد.
آن دسته که قائل به وجود ایّام نحس بوده‌اند، برای اثبات این مطلب به قرآن کریم تمسّک کرده‌اند که می‌فرماید:
«فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ ریحاً صَرْصَراً فی‏ أَیَّامٍ نَحِساتٍ»«إِنَّا أَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ ریحاً صَرْصَراً فی‏ یَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ»

و همچنین به آیاتی برای سعد ایّام تمسّک کرده‌اند: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی‏ لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ»

همچنین روایاتی در این زمینه در خصوص سعد و نحس برخی ماه‌ها و روز‌ها و ساعات وجود دارد.

برخی نیز معتقدند که روز و ساعت نحس وجود ندارد و نحوستی که در قرآن کریم به آن اشاره شده است را به اعتبار مظروف دانسته‌اند، نه به اعتبار ظرف. بر اساس این نظریّه، آن بلای سنگین و نابود کننده که در آیات شریفه ذکر شده، نحس است و به این اعتبار، آن روزها، روز‌های نحس نامیده شده‌اند، ولی انکار سعد و نحس ماه‌ها و بعضی ایّام و ساعات، با وجود روایات، کار مشکلی است.

آیت الله علامه طباطبایی

نحوست و سعادت ایام وارد شده بیش از این دلالت ندارد که سعادت و نحوست به خاطر حوادثی دینی است، که بر حسب ذوق دینی و یا بر حسب تاثیر نفوس یا در فلان روز ایجاد حسن کرده، و یا باعث قبح و زشتی آن شده، و، اما اینکه خود آن روز و یا آن قطعه از زمان متصف میمنت و یا شئامت شود، و تکوینا خواص دیگری داشته باشد، سایر زمان‌ها آن خواص را نداشته باشد، و خلاصه علل و اسباب طبیعی و تکوینی آن قطعه از زمان را غیر از سایر زمان‌ها کرده باشد از آن روایات بر نمی‌آید، و هر روایتی که بر خلاف آنچه گفتیم ظهور داشته باشد، باید یا حمل بر تقیه کرد و یا به کلی طرح نمود.

آیت الله حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی

معروف است که ماه صفر بخصوص چهارشنبه آخر آن نحس می‌باشد که در این مورد روایتی نداریم. شاید این نحوست بخاطر رحلت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در این ماه و نیز این سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) باشد که فرموده‌اند: ((کسی که مرا به تمام شدن ماه صفر مژده بدهد، او را به بهشت بشارت می‌دهم)) که باین ترتیب می‌توان این مطلب را ثابت کرد؛ و هنگامی که نحوست این ماه ثابت گردید باید به انجام اعمال مناسب در آن پرداخته، آن را از مراسم بزرگ مصیبت دانسته و با خدای بزرگ در مورد نبودن آن حضرت (صلی الله علیه و آله و سلم) و از دست دادن سعادت‌های زمان حضور او و گمراهی مردم بعد از وفاتش مناجات نموده و از سرکشی منافقین و ستم ستمکاران و پلیدی دشمنان برای او بگوید.

آیت‌الله صافی گلپایگانی

به‌طور مطلق چنین مطلبی ثابت نیست و به‌طورکلی صدقه به فقیر دافع بلاست.

آیت‌الله فاضل لنکرانی

دلیلی بر این معنا نداریم و بر فرض صحت هم با مقداری صدقه مسئله حل می‌شود.

آیت‌الله سیستانی

برای رفع نحسی احتمالی صدقه بدهید.

آیت‌الله بهجت

فی‌الجمله ثابت است و صدقه دادن دعا‌های مأثوره نافع است.

گردآوری: تابناک جوان

منابع: ایسنا / مهر / وبسایت آیت الله مکارم شیرازی