کدام عضو بیشترین اکسیژن را مصرف می کند؟
کدام عضو بیشترین اکسیژن را مصرف می کند؟ در این مطلب قصد داریم به این بخش از بدن انسان و شگفتی های آن بپردازیم.
کدام عضو بیشترین اکسیژن مصرف میکند؟
مغز در انسان بیشترین اکسیژن را استفاده می کند. حتّی زمانی‌که شخص در خواب است، مغز بیشتر از هر عضوی از بدن اکسیژن مصرف میکند.
مغز انسان چگونه کار میکند؟
داخل مغز انسان پر از شگفتی هایی است که هر انسانی را به حیرت می آورد. هر حیوانی که به آن فکر کنید، پستاندار، پرنده، خزنده، ماهی، دوزیست، هر چیزی، بالاخره یک مغز دارد. اما مغز انسان در میان تمامی موجودات زنده به معنای واقعی، منحصر به فرد است. با این حساب، اگرچه مغز انسان، بزرگترین مغز در بین موجودات زنده نیست، اما این واحد به انسان اجازه سخن گفتن، تصور کردن و حل مسئله را می‌دهد.
برای مثال، به صورت تیتر وار می‌توان چندین مورد که تحت کنترل مغز هستند را مثال زد:
- کنترل دمای بدن، فشار خون، ضربان قلب و تنفس را به عهده دارد.
- هر ثانیه، هجوم گسترده‌ای از اطلاعات را از طریق حواس پنجگانه دریافت و تحلیل میکند.
- راه رفتن، صحبت کردن، ایستادن، نشستن و تمامی حالات فیزیکی بدن انسان را کنترل میکند.
- به شما اجازه می‌دهد فکر کنید، رویاپردازی کنید، منطق بیاورید و احساسات را تجربه کنید.
- تمامی این فرآیند‌ها در ساختمانی پیچ در پیچ و رازآلود که یک و نیم کیلوگرم در انسان بالغ وزن دارد رخ می‌دهد و دنیای انسان‌ها بدون آن، هیچ تفاوتی با دنیای حیوانات ندارد.
- مغز، نخاع و عصب‌های محیطی، سامانه گسترده، پیچیده و یکپارچه‌ای از پردازش اطلاعات را پدید آورده اند که «سیستم عصبی مرکزی» نامگذاری شده است. به طور کلی، این شبکه مسئول تنظیم تمام جنبه‌های خودآگاه و ناخودآگاه زندگی ماست.
- بررسی علمی مغز و سیستم عصبی، نوروساینس، نوروبیولوژی یا علوم اعصاب خوانده می‌شود. به دلیل اینکه علوم اعصاب رشته‌ای بسیار وسیع است و مغز و سیستم عصبی بسیار پیچیده اند، در این مقاله بیشتر به موارد پایه‌ای اشاره می‌کنیم و چندان وارد عملکردهای پیچیده سیستم عصبی نخواهیم شد.
مغز در کجا قرار دارد؟
مغز در استخوان‌های جمجمه قرار داشته و توسط آنها محافظت می‌شود.
ساختار مغز به زبان ساده
مغز چیست؟ مخ یا سربروم (Cerebrum) بزرگترین قسمت مغز انسان است که به دو نیمکره تقسیم می‌شود. در زیر آن، ساقه مغز قرار دارد و در پشت ساقه مغز، مخچه قرار گرفته است. خارجی‌ترین لایه سربروم غشای مغزی است که از چهار لوب شامل لوب قدامی، لوب آهیانه، لوب تمپورال و لوب اکسیپیتال یا پس سری تشکیل شده است.
قسمت‌های مغز جلویی، مغز میانی و مغز عقبی
مغز انسان مانند مغز همه مهره‌داران از سه بخش اصلی به نام‌های مغز جلویی، مغز میانی و مغز عقبی به وجود می‌آید. هر یک از این سه قسمت دارای حفره‌های پُر از مایع است که اصطلاحاً به آنها بطن گفته می‌شود. مغز جلویی به سربروم و ساختارهای زیرین آن تبدیل می‌شود. مغز میانی به قسمتی از ساقه مغز تبدیل می‌شود و مغز عقبی، مخچه و بخشی از ساقه مغز را تشکیل خواهد داد.
غشای مغز
غشای مغز در مغز انسان تا حد بسیار زیادی بزرگ شده است و به عنوان جایگاه تصورات و احساسات پیچیده عمل میکند. پردازش‌های بصری در لوب اکسیپیتال در نزدیکی عقب جمجمه انجام می‌شود. لوب تمپورال وظیفه پردازش صدا و زبان را بر عهده دارد و از هیپوکامپ و آمیگدال تشکیل شده است که به ترتیب در حافظه و عواطف نقش دارند. لوب آهیانه اطلاعات ورودی از حس‌های مختلف را تلفیق میکند و نقش بسیار مهمی در جهت‌یابی فضایی و مسیریابی دارد.
ساقه مغز
ساقه مغز به نخاع متصل می‌شود و شامل بصل‌النخاع، پل مغزی یا پونز و مغز میانی می‌باشد. مهم‌ترین کارکردهای ساقه مغز شامل تبادل اطلاعات بین مغز و بدن، عصب‌دهی از مغز به بخشی از صورت و سر و نیز اجرای عملکردهای حیاتی در کنترل فعالیت قلب، تنفس و هوشیاری می‌باشد.
تالاموس و هیپوتالاموس
تالاموس و هیپوتالاموس در فاصله بین سربروم و ساقه مغز قرار دارد. تالاموس پیام‌های حسی و حرکتی را به غشای مغز می‌فرستد و در تنظیم هوشیاری، خواب و آگاهی نقش دارد. هیپوتالاموس، سیستم عصبی را از طریق غده هیپوفیز به سیستم غدد درون‌ریز بدن (که هورمون‌ها را تولید می‌کنند) مرتبط می‌سازد.
مخچه
مخچه در زیر سربروم واقع شده است و کارکردهای مهمی در کنترل حرکات بدن بر عهده دارد. مخچه نقش مهمی در هماهنگی و تعادل اندام‌های بدن دارد و علاوه بر آن می‌تواند عملکردهای شناختی نیز داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
مغز چند درصد اکسیژن بدن را مصرف میکند؟
مغز بیش از ۲۰ درصد از تمام اکسیژن و مواد مغذی بدنتان را مصرف میکند.
شگفتی‌های مغز انسان
آیا تا به حال مغز انسان واقعی را دیده اید؟ در اینجا بخش از شگفتی های آفرینش مغز انسان را بخوانید.
- ۱- مغز انسان تا قبل از سن ۲۵ سالگی به بلوغ و تکامل کامل نمی‌رسد
به همین خاطر است که در دهه ۲۰ زندگی نمی‌توان بسیاری از کار‌ها را انجام داد. به گزارش مرکز پزشکی دانشگاه روچستر، مغز انسان نمی‌تواند تا قبل از سن ۲۵ سالگی به بلوغ کامل برسد. تحقیقات اخیر ثابت کرده‌اند که افراد در دهه ۲۰ زندگی خود فقط از بخش از مغز خود موسوم به آمیگدال استفاده می‌کنند. بخشی که مدیریت احساسات انسان را به عهده دارد.
در مقابل، پس از سن ۲۵ سالگی ما از قشر پیش‌پیشانی استفاده می‌کنیم که مسئولیت تصمیمات عقلانی و قضاوت‌ها را به عهده دارد. دانشمندان معتقد هستند که مهم‌ترین ارتباطات بین این دو بخش مغز تا نیمه دهه ۲۰ زندگی انسان به تکامل نمی‌رسد.
- ۲- حجم مغز انسان در طول زمان کم می‌شود
دانشمندان مطمئن نیستند که به چه علت مغز انسان با گذر زمان کوچک می‌شود. جان هاکز، مردم شناس دانشگاه ویسکانسین در مصاحبه با مجله دیسکاور می‌گوید مغز انسان در طول ۲۰ هزار سال گذشته به اندازه ۱۵۰ سانتی‌متر مکعب کاهش اندازه داشته که معادل یک توپ تنیس است.
دانشمندان هنوز نمی‌توانند در مورد علت دقیق و چرایی این مساله اظهار نظر کنند. اما برخی محققان معتقدند که بدن انسان و سیستم عصبی او دایم در حال کوچک شدن است و مغز نیز برای ایجاد تناسب با بقیه بدن از حجم خود می‌کاهد. برخی دیگر نیز بر این باور هستند که عادات و سبک‌زندگی انسان‌ها در این امر دخیل است.
- ۳- بیشتر حجم مغز انسان را آب تشکیل داده و کمبود آب در عملکرد آن اختلال ایجاد میکند
کمبود آب در مغز انسان در عملکرد قوه تمرکز انسان اختلال ایجاد میکند. از دیگر دلایل قانع کننده برای نوشیدن آب زیاد در طول روز، عملکرد ضعیف مغز در نتیجه کم آبی است. در واقع باید بدانید که ۷۵ درصد از حجم مغز انسان را آب تشکیل داده است که این میزان معادل ۲ درصد آب کل بدن است. مغز حدود یک کیلو و ۴۰۰ گرم وزن دارد. اگر مغز فقط ۲ درصد از آب خود را از دست بدهد عملکرد شناختی، حافظه و قدرت تمرکز انسان دستخوش تغییرات منفی خواهد شد.
- ۴- مغز نمی‌تواند درد را احساس کند
جالب است بدانید برای عمل مغز لازم نیست آن را بیهوش کنند، زیرا اصلا درد را متوجه نمی‌شود. گیرنده‌های عصبی درد در مغز انسان وجود ندارد. یعنی مغز هیچ وقت درد نمی‌کشد و اصلا درد را نمی‌فهمد. این در حالیست که دیگر اعضای بدن به واسطه مغز می‌توانند متوجه درد بشوند.
به گزارش دانشمندان دانشگاه استنفورد، جراحان مغز و اعصاب برای انجام عمل‌های خود هیچ‌گونه ماده بیهوشی برای مغز استفاده نمی‌کنند و بیمار می‌توان در تمام مدت جراحی هوشیار باشد. البته گفتنی است که در جمجمه، همانند دیگر اعضای بدن انسان گیرنده درد وجود دارد. لایه دربرگیرنده مغز هم درد را می‌فهمد به همین خاطر است که که وقتی ضربه‌ای به سر می‌خورد، انسان درد را احساس میکند.
- ۵- رژیم غذایی سخت سبب می‌شود تا مغز خودش را بخورد
گرسنگی شدید ناشی از رژیم غذایی نادرست شرایطی موسوم به «خودخواری» ایجاد میکند. دانشمندان کشف کرده‌اند افرادی که به اندازه کافی غذا نمی‌خورند و گرسنگی شدید می‌کشند ممکن است به نوعی بیماری موسوم به «خودخواری یا اتوفاژی ناشی از گرسنگی» در مغز مبتلا شوند. به این صورت که سلول‌های مغز وقتی انرژی کافی از غذا دریافت نمی‌کنند برای تامین اسید‌های چرب موردنیاز، خود را می‌خورند. وقتی این اتفاق روی می‌دهد، مغز شروع به لرزیدن کرده و سیگنال‌های افزایش اشتها و تمایل شدید برای صرف غذا را مخابره میکند.
البته باید بدانید که مقدار اندکی از خودخواری یا اتوفاژی برای بهبود عملکرد مغز بسیار مهم و حتی ضروری است. اما ادامه این فرایند برای مدت طولانی عواقب ناخوشایندی برای مغز بدنبال خواهد داشت.
- ۶- بخشی از مغز که مسئول حافظه است در راننده‌های تاکسی بزرگتر از بقیه افراد است
راننده تاکسی‌ها سیستم مغزی متفاوت از بقیه انسان‌ها دارند. محققان دانشگاه کالج لندن در جدیدترین بررسی‌های خود به این نتیجه رسیده‌اند که حافظه و دانش راننده‌های تاکسی را با هیچ اپلیکیشنی نمی‌توان جایگزین کرد. آنها با اسکن کردن مغز افراد معمولی و مقایسه آن با اسکن مغز راننده‌های تاکسی در شهر لندن به این نتیجه دست یافتند که این راننده‌ها هیپوکمپ بزرگ‌تری دارند. هیپوکمپوس مرکز یادگیری و حافظه در مغز است. دلیلش هم این است که آنها دایم در حال یادگیری مسیر‌های مختلف در خیابان‌ها و کوچه‌های پیچ‌درپیچ هستند و این امر در رشد این بخش از مغزشان اثر می‌گذارد.
- ۷- بخشی از مغز که امکان دیدن را برای انسان فراهم میکند اصلا به چشم‌ها نزدیک نیست
جالب است بدانید که لوب پس‌سری مرکز پردازش اطلاعات دیداری در مغز انسان و دیگر پستانداران است. این لوب عقب‌ترین بخش نیمکره مغز است. یعنی بخشی که مسئول دیدن است در دورترین بخش مغز نسبت به چشم واقع شده است. به همین خاطر است که در صورت وارد شدن ضربه محکم به پس سر انسان می‌توان در بینایی او اختلال ایجاد کند.
- ۸- برخلاف باور عموم انسان قادر است از بیشتر بخش‌های مغز خود استفاده کند
از همه بخش مغز خود استفاده کنید، زیرا این توانایی را دارید. یک باور غلط در میان مردم عمومیت یافته که می‌گوید انسان فقط از ۱۰ درصد مغز خود می‌تواند استفاده کند. اما به گزارش دانشمندان اصلا این طور نیست. بر اساس نتیجه تحقیقاتی که در نشریه اختصاصی عصب‌شناسی منتشر شده، این باور عمومی به طور کامل تکذیب و بیان شده که انسان قادر است از همه توان مغز خود استفاده کند. حتی وقتی فرد خوابیده نیز مغز او در حال کار و فعالیت است.
- ۹- وقتی نوازنده‌های موسیقی به طور همزمان ساز می‌نوازند امواج مغزشان همگام با هم حرکت میکند
هنگام نواختن ساز به صورت گروهی مغز نوازنده‌ها با هم هماهنگ کار میکند. نواختن گروهی ساز در مغز انسان تاثیر اندازه‌ای دارد. دانشمندان برلین بدنبال تحقیقات خود به این نتیجه رسیده‌اند که امواج مغزی نوازنده‌های گروه‌های موسیقی در زمان نواختن ساز با هم هماهنگ می‌شوند. حتی وقتی نوازنده‌ها بخش‌های مختلفی از آهنگ را می‌نوازند نیز این هماهنگی ادامه دارد. این نشان می‌دهد که مغز انسان در درک و پیش‌بینی محیط اطراف بسیار بهتر از آنچه تصور می‌کنیم توانایی دارد.
- ۱۰- برخی از افراد نابینا می‌توانند از طریق گوش‌هایشان «ببینند»
جالب است بدانید که انسان می‌تواند با گوش‌هایش «ببیند». بر اساس مطالعات صورت گرفته در دانشگاه مونترال کانادا، مغز انسان می‌تواند به روش‌های بسیار جالبی تغییر کاربری دهد. یعنی چه؟ هنگامی که دانشمندان مشغول تحقیق در مورد عملکرد مغز افرادی بودند که به صورت مادرزادی نابینا بدنیا آمده بودند، متوجه شدند آن بخش از مغز که مسئول بینایی است، می‌تواند تغییر کاربری داده و به پردازش اطلاعات شنیداری بپردازد. به این معنی که افراد نابینا می‌توانند صدا‌ها را در بخشی از مغز که افراد اطلاعات بصری را دریافت می‌کنند، «مشاهده کنند».
- ۱۱- فعالیت مغز هر فردی همانند اثر انگشت او منحصر به فرد است
مغز هر انسان متفاوت از بقیه است و نمونه آن را در جهان نمی‌توان یافت. با استفاده از اسکنی موسوم به fMRI، دانشمندان می‌توانند با نگاه کردن به مغزشان افراد مختلف را از هم تشخیص دهند. با آزمایش فعالیت مغز بیش از یکصد نفر، محققان کشف کردند که فعالیت مغز هر فرد همانند اثر انگشت او منحصر به فرد است. در آینده، از این اطلاعات می‌توان برای درمان عصب‌شناسی مخصوص هر فرد بهره گرفت.
چند واقعیت جالب در مورد مغز انسان
- نسبت اندازه مغز به اندازه بدن در انسان از همه مهره‌داران بزرگتر است.
- مغز انسان در حدود ۱/۵ کیلوگرم وزن دارد.
- وزن مغز در حدود ۲ درصد از وزن کل بدن انسان را تشکیل می‌دهد.
- در مغز انسان حدود ۸۶ میلیارد سلول عصبی (نورون) وجود دارد که “ماده خاکستری” مغز را تشکیل می‌دهند.
- در مغز انسان میلیارد‌ها رشته عصبی (آکسون و دندریت) وجود دارد که “ماده سفید” مغز را تشکیل می‌دهند.
- نورون‌های مغز از طریق چندین تریلیون نقطه اتصال یا سیناپس به هم متصل شده‌اند.
گردآوری: تابناک جوان
منابع: دکتر سخابخش / دیجیاتو / روزیاتو