چرا خواب میبینیم؟ + حقایق جالب

چرا خواب میبینیم؟ این سوالی است که شاید ذهن خیلی از ما را درگیر خودش کرده باشد. در این مطلب علاوه بر پاسخ به این سوال سایر ابعاد خواب دیدن از جمله خواب زیاد، خواب در قرآن کریم، انواع خواب و خواب صادقه پرداخته ایم.

چرا خواب میبینیم؟

در حالی که ما خواب را زمانی برای شارژ مجدد بدن می‌دانیم، مغز در واقع در طول خواب کاملا فعال است. رویا‌های ما می‌توانند آرامش بخش یا ترسناک، مرموز یا مفید، و واقع بینانه یا تخیلی باشند.
احتمالاً هرگز پاسخ یا نظریه ساده‌ای وجود نداشته باشد که نقش کامل رویا دیدن در زندگی انسان را توضیح دهد. حوزه‌های زیستی، شناختی، روانشناختی بسیار محتمل است که خواب دیدن توابع مهمی را در هر یک از این قلمرو‌ها انجام دهد. نظریه‌هایی که در مورد رویا وجود دارند بسیار وسیع بوده و طیفی از روانپزشکی و روانشناسی گرفته تا عصب شناسی را دربر می‌گیرند.

خواب دیدن چگونه رخ می‌دهد؟

دانشمندان و محققان همواره مبهوت جنبه‌های زیادی از چگونه و چرایی عملکرد مغز منجمله خواب دیدن می‌باشند. آن‌ها سالیان دراز بر روی مطالعات خواب و رویا تحقیق می‌کنند، با این حال هنوز ۱۰۰ درصد از چگونگی عملکرد خواب مطمئن نیستند.

خواب شما به پنج مرحله تقسیم می‌شود. چهار مرحله اول، که NREM نامیده می‌شوند، عموما بدون رویا هستند. مرحله پنجم REM (مرحله حرکت سریع چشم) است، که اکثر خواب‌ها در آن رخ می‌دهد. بیشتر خواب دیدن‌های ما در هنگام خواب به همراه حرکت سریع چشم (REM: rapid eye movement) رخ می‌دهد، که ما در این حالت در یک چرخه زمانی در طول شب هستیم. مطالعات در مورد خواب نشان داده اند که امواج مغزی ما در هنگام REM به همان اندازه بیداری ما فعال هستند.
متخصصان بر این باورند که ساقه مغزی تولید کننده خواب به همراه حرکت سریع چشم (REM) می‌باشد و بخش قدامی مغز رویا‌ها را می‌سازند. حال متخصصان چرا به این نتیجه رسیده اند؟ پاسخ این سوال آن است که، زیرا در صورت آسیب دیدن ساقه مغز، بیمار خواب می‌بیند، ولی وارد REM نمی‌شود؛ و هنگامی که بخش قدامی مغز آسیب می‌بیند، بیمار وارد REM می‌شود، ولی خواب و رویا نمی‌بیند. احتمالا ساقه مغز وظیفه REM را در هنگام خواب دیدن دارد.

چرا خواب میبینیم؟

حالت بدن انسان در هنگام خواب چگونه است؟

از دیگر مواردی که در هنگام REM خواب رخ می‌دهد این موارد است:
۱) تونوس عضلانی (انقباض عضلانی) خود را از بین می‌رود؛ بنابراین نمی‌توانید در هنگام خواب دیدن حرکت کنید. (این فرآیند حفاظتی در بیماری اختلال رفتاری REM از بین می‌رود).
۲) تنظیم دمای بدن از کنترل خارج می‌شود. پس بدن شما نیم تواند با عرق کردن یا لرزش دمای خود را بالا نگه دارد، پس دمای بدنتان با دمای اتاق یکی می‌شود.
۳) تنفس و ضربان قلب نامنظم می‌شود؛ بنابراین در صورتی که شما آپنه خواب دارید (اختلال توقف ناگهانی تنفس در خواب) دارید باید مراقب آن در هنگام REM خواب باشید.
۴) قرنیه چشم منقبض می‌شود، که این امر احتمالا به دلیل حفاظت از چشمان در صورت برخورد با نور شدید می‌باشد.

آیا خواب‌هایمان معنی هم دارند؟

چرا خواب میبینیم؟ این موضوع نیاز به مناظره و بحث دارد. در دهه ۱۹۵۰ فروید (روانشناس معروف) تعبیر خواب و رویا را تبیین کرد، ولی ما هرگز نمی‌توانیم این ادعا را اثبات کنیم؛ بنابراین، خواب دیدن می‌تواند با شرایط ناراحتی و ناخوشی‌های روحی نیز همراه شود. با این وجود افراد معمولی نیز دچار کابوس می‌شوند. پس می‌توان نتیجه گرفت که نظریه‌ها در این خصوص بسیار متفاوت هستند.

چه کسانی بیشتر خواب می‌بینند؟

علت خواب دیدن زیاد از نظر روانشناسی چیست؟ در شب، شما چندین بار بین سیکل‌های non-REM و REM (حرکت سریع چشمی) این طرف و آن طرف می‌شوید که خواب دیدن معمولا در انتهای این سیکل‌ها اتفاق می‌افتد. خواب‌هایی که یادتان می‌ماند (خواب شفاف) معمولا آن‌هایی هستند که درست پس از دیدن آن‌ها یا هنگام دیدنشان بیدار شده‌اید؛ شاید علت خواب دیدن زیاد شما همین باشد که بلافاصله بعد از خواب دیدن بیدار می‌شوید. کسانی که می‌گویند ما خواب نمی‌بینیم معمولا خواب سنگینی دارند و فقط آن را به یاد نمی‌آورند.

خواب دیدن زیاد نشانه چیست؟

عوارض خواب دیدن زیاد چگونه است؟ موارد که ممکن است منجر به خواب دیدن زیاد شود شامل استرس، مکان خواب نامناسب، محرومیت از خواب، مصرف الکل و دارو‌های خاص است. بعضی از اختلالات خواب، مثل آپنه خواب نیز می‌توانند علت خواب دیدن زیاد باشند؛ چون آپنه خواب باعث بیدار شدن‌های متعدد در طول خواب می‌شود.

درمان خواب دیدن زیاد

توصیه‌ها برای درمان خواب دیدن زیاد ابتدا مراجعه به پزشک برای تشخیص علت احتمالی است. اگر عوارضی مثل آپنه خواب و استرس وجود نداشت، در قدم بعدی محیط خواب خود را بررسی کنید.
رختخواب خود را بررسی کنید تا اطمینان حاصل کنید که برای نوع خواب شما راحت و مناسب باشد. همچنین، هر گونه ملحفه‌ای که قدیمی یا فرسوده شده است را جایگزین کنید. به عنوان مثال، بالش باید هر ۱۸ ماه جایگزین شود. اگر تشک شما قدیمی و ناراحت کننده باشد، می‌توانید از کسی کمک بگیرید تا آن را تعمیر کند. اگر در اتاق خوابتان مشکل سر و صدا دارید (مثلا اگر خروپف کسی که کنار شما می‌خوابد شما را از خواب بیدار می‌کند) یا در خارج از اتاق خوابتان سر و صدا و شلوغی وجود دارد، سعی کنید با گوش‌گیر یا سایر امکانات آن را رفع کنید.
همچنین برای درمان خواب دیدن زیاد از الکل دوری کنید. کافئین و تنباکو را حداقل چند ساعت قبل از خواب مصرف نکنید؛ چون این مواد قابلیت به هم زدن الگو‌های خواب را دارند. خوب غذا خوردن، حفظ وزن متعادل، خواب کافی، برنامه خواب منظم، نوشیدن آب کافی و مراقبت از سلامت روان می‌تواند کمک کننده باشد. مقابله با استرس و اضطراب به‌وسیله مراقبه، تکنیک‌های آرام سازی و تنفس و ورزش می‌توانند باعث شوند کمتر خواب ببینید یا در اصل خواب واضحی نبینید.

امیدواریم همیشه خواب های خوب ببینید

خواب دیدن از نظر قرآن کریم

اصل خواب دیدن و تعبیر خواب از نظر قرآن و روایات، یک موضوع مسلم و غیر قابل انکار است،  منتها بخشی از خواب‌ها بی اساس و پوچ و خواب‌های آشفته و شیطانی، و بخش دیگر، خواب‌های صحیح و دارای تعبیر است.
موضوع خواب و فرآیند آن یکی از اسرار الهی است که خداوند علم آن را تنها به بندگان خاص خود عطا کرده است. آیاتی از قرآن به موضوع خواب اشاره می‌کند؛ از جمله آیه۴۲ سوره زمر که می‌فرماید: «اللَّهُ یَتَوَفَّی الْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِهَا وَالَّتِی لَمْ تَمُتْ فِی مَنَامِهَا فَیُمْسِکُ الَّتِی قَضَی عَلَیْهَا الْمَوْتَ وَیُرْسِلُ الْأُخْرَی»؛ خدا روح مردم را هنگام مرگشان به تمامی باز می‏‌ستاند و [نیز] روحی را که در [موقع] خوابش نمرده است [قبض می‏‌کند] پس آن [نفسی] را که مرگ بر او واجب کرده نگاه می‌دارد و آن دیگر [نفس‌ها] را تا هنگامی معین [به سوی زندگی دنیا] بازپس می‌فرستد.

*بر اساس این آیه خواب نوعی از مرگ است با این تفاوت که انسان در مرگ روحش برای همیشه گرفته می‌شود.

آیا خواب حقیقت دارد؟ / انواع خواب در روایات

از مجموع روایات، به دست می‌آید که خواب دیدن دارای اقسام و انواعی است، که خلاصه آن به صورت سه نوع در سخن رسول خدا (ص) آمده است آنجا که می‌فرماید:الرؤ یا ثلاثه: «بشری من الله و تحزین من الشیطان و الذی یحدث به الانسان نفسه، فیراه فی منامه».
خواب دیدن بر سه گونه است:
۱- جنبه الهامی دارد و بشارتی از سوی خدا است.
۲- افکار ولگرد و آشفته شیطانی است.
۳- از اسرار نهانی انسان است که انسان آن را در خواب (به صورت خود یا شکل دیگر) می‌بیند و در نقل دیگر آمده، امام صادق (ع) فرمود:
الرؤ یا علی ثلاثه وجوه: بشاره من الله للمؤ من و تحذیر من الشیطان، واضغاث احلام
خواب دیدن بر سه گونه است:
۱- بشارتی از خدا برای مؤ من
۲- و هشدار تلقیناتی از طرف شیطان
۳- و خواب‌های آشفته و پریشان.

چرا خواب بعضی افراد راست است؟

•  از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمود: «خواب‌هاى مؤمن صحیح است، زیرا نفسش پاکیزه ویقینش درست است وچون روحش از بدن مفارقت کند با ملائکه ملاقات مى‌کند، پس خواب او به منزله وحى است». (این حدیث مربوط به مؤمنانى است که در درجه والاى ایمان هستند).
• در حدیثى دیگر فرمود: «وحى پس از حضرت رسول صلى الله علیه و آله قطع شد، امّا خواب‌هاى بشارت‌دهنده وجود دارد».
• در روایتى دیگر فرمود: «خواب‌هاى راست، یک‌هفتادم پیغمبرى است».
• در حدیثى معتبر مى‌خوانیم که امام باقر علیه السلام فرمود: «کسى از حضرت رسول صلى الله علیه و آله در مورد تفسیر این آیه شریفه سؤال کرد: (لَهُمُ الْبُشْرَى فِى‌الْحَیَوةِ الدُّنْیَا وَفِى‌الاَْخِرَةِ)، حضرت فرمود: بشارت زندگانى دنیا، خواب‌هاى نیکو است که مؤمن در دنیا مى‌بیند وبه آن بشارت مى‌یابد وشاد مى‌شود».

نکته: باید توجّه داشت که خواب غیر معصومین علیهم السلام به هر صورت که باشد حجّت نیست؛ هر چند ممکن است در آن اشاره ودلالتى به طور اجمال بوده باشد.

نکته: در احادیث گفته شده است که همیشه براى خواب‌های تان تعبیر خوب کنید.

دیدن رویا در خواب

حقایقی جالب درباره خواب دیدن

حالا که دانستیم چرا خواب میبینیم؟ بهتر است حقایقی درباره آن بدانید. خواب‌های ما می‌توانند مبهوت کننده، هیجان انگیز، دلهره آور و یا کاملا عجیب و غریب باشند.

همه‌ی انسان‌ها خواب می‌بینند

زن‌ها و مرد‌ها و حتی بچه‌های کوچولو هم خواب می‌بینند. همه‌ی ما تقریبا دو ساعت در شب خواب می‌بینیم، حتی آن‌هایی که ادعا می‌کنند اصلا خواب نمی‌بینند هم خواب می‌بینند. محققان دریافته‌اند آدم‌ها هر شب چند خواب می‌بینند که هر کدام چیزی بین ۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد.

همه‌ی خواب‌های ما رنگی نیستند

بیشتر افراد اینطور می‌گویند که خواب‌های‌شان رنگی است، اما درصد کمی هم هستند که ادعا می‌کنند خواب های‌شان را سیاه و سفید می‌بینند. در مطالعاتی که افراد را از خواب بیدار کردند و از آن‌ها خواستند از روی چارت رنگ‌ها، آن‌هایی را که به آنچه در خواب دیده‌اند نزدیک‌ترند انتخاب کنند بیشتر این افراد رنگ‌های پاستلی ملایم را انتخاب کرده بودند.

این امکان وجود دارد که خواب‌های‌مان را کنترل کنیم

یک خواب واضح و روشن خوابی است که می‌دانیم داریم خواب می‌بینیم حتی با وجود اینکه همچنان در خواب هستیم. حین این نوع خواب معمولا می‌توانیم محتوای خواب‌مان را کنترل و هدایت کنیم. تقریبا نیمی از همه‌ی افراد می‌توانند دست کم یک بار چنین خوابی ببینند و عده‌ای هم می‌توانند مکررا از این دست خواب‌های واضح و کنترل شده ببینند.

احتمالا حیوانات هم خواب می‌بینند

آیا تا به حال سگی را که در خواب است دیده‌اید که دمش یا پاهایش را تکان می‌دهد؟ هر چند به سختی می‌توان با اطمینان اعلام کرد که حیوانات هم واقعا خواب می‌بینند، اما محققان عقیده دارند به احتمال زیاد این جاندارن هم خواب می‌بینند. حیوانات هم مانند انسان‌ها مراحل REM و بدون REM را در خواب خود دارند.

بیشتر بخوانید: 

• چگونه خوابمان ببرد؟ + روش های فوری
• خواب‌های عجیبی که گربه‌ها می‌بینند
• چرا حس می‌کنیم برخی صحنه‌ها را قبلا در خواب دیده‌ایم؟
• ترفندهایی برای سریع خوابیدن!

بیشتر خواب‌های ما بار هیجانی منفی دارند

کالوین اس. هال، روانشناس و محقق آمریکایی طی یک دوره‌ی ۴۰ ساله، اطلاعات مربوط به بیش از ۵۰۰۰۰ خواب را از دانشجویان جمع آوری کرد. این گزارش‌ها حاکی از آن بودند که هیجانات متعددی حین خواب تجربه می‌شوند مانند لذت، شادی و ترس. اما بیشترین هیجانات تجربه شده در خواب‌ها، اضطراب و به طور کل هیجانات منفی بوده‌اند که نسبت به هیجانات مثبت خیلی بیشتر گزارش شدند.

افراد نابینا هم خواب می‌بینند

پژوهشی روی افرادی که به طور مادرزادی نابینا بودند انجام شد و محققان دریافتند آن‌ها نیز خواب‌های تصویری می‌بینند و حرکات چشمی دارند که مرتبط با به خاطر آوردن تصویری خواب‌هاست. البته حرکات چشمی این افراد طی مرحله‌ی REM کمتر از افراد بینا بوده است، اما با این حال این نابینا‌ها نیز ادعا کردند که خواب‌های تصویری می‌بینند و همان احساس‌هایی را ایجاد می‌کند که در افراد بینا بوجود می‌آید.

خیلی از خواب‌ها عمومیت دارند

هر چند خواب‌ها و رویا‌های ما عمیقا تحت تاثیر تجربیات شخصی ما هستند، اما محققان دریافته‌اند یک سری از تِم‌ها و موضوعات در تمامی فرهنگ‌ها و سرزمین‌ها مشترکند. مثلا همه‌ی مردم دنیا مکررا این موارد را در خواب می‌بینند: تحت تعقیب هستند، مورد حمله قرار گرفته‌اند، در حال افتادن هستند و یا دنبال چیزی می‌گردند. احساس سرما، حوادثی در مدرسه، ناتوانی در حرکت کردن، دیر رسیدن، پرواز کردن و برهنه بودن در جمع از دیگر موضوعات مشترک خواب در تمام دنیا هستند.


گردآوری: تابناک جوان

منابع: بهارنیوز / مهر / روزیاتو / هدانا / درمانکده / باشگاه خبرنگاران جوان.