چرا ناسا کاوش در اقیانوس را متوقف کرد؟ + حقایق جالب
چرا ناسا کاوش در اقیانوس را متوقف کرد؟ جالب است بدانید که تاکنون ماموریت های مختلفی از ناسا در اقیانوس با شکست رو به رو شده است اما ناسا همچنان کاوش در اقیانوس را ادامه می دهد. در اینجا به چند نمونه ماموریت متوقف شده ناسا پرداخته ایم. راستی آیا می دانید دریای عمیق کجاست و در طول تاریخ چه تلاش هایی برای کشف عمق آن صورت گرفته است؟
کاوش ناسا در اقیانوس
شاید هیچ وقت تصور نمی‌کردید که اداره کل ملی هوانوردی و فضا آمریکا موسوم به ناسا ماموریت‌هایی را هم برای کنکاش در اعماق اقیانوس‌ها طراحی کرده باشد. بد نیست بدانید که حتی اعماق اقیانوس‌ها در همین سیاره محل زندگی‌مان به اندازه سیارات و ستاره‌ها دور افتاده با فواصل میلیون‌ها سال نوری، به لطف ترکیبی از آب‌های عمیق غیرقابل دسترس، فشار بسیار زیاد و کمبود نور خورشید ناشناخته مانده‌اند. در اصل بیش از ۸۰ درصد از کل اقیانوس‌های روی زمین یک راز سر به مهر است.
ناسا در اقیانوس به دنبال چیست؟
اما چرا ناسا که در سیارات و کهکشان‌های دور دست سیر می‌کرد به دنبال اعماق اقیانوس‌ها روی زمین افتاده است؟ در اصل باید اشاره کرد که بیش از یک دهه ناسا برنامه‌های اکتشافی اقیانوس‌های متعددی را اجرا کرده که در چارچوب شناخت بهتر جهان اقیانوسی موجود در مریخ و دیگر اقمار است.
گفتنی است که دو ماموریت موسوم به (ESSP) ناسا برای کشف اسرار اقیانوسی طراحی و اجرا شده‌اند، یکی از آن‌ها بازیابی جاذبه و آزمایش آب و هوا (GRACE) در سال ۲۰۰۲ و دیگری ماموریت (Aquarius) در سال ۲۰۱۱ است.
ماموریت (GRACE) بررسی تغییرات تا به حال غیرقابل تشخیص در میدان جرمی اقیانوس بود که برای مطالعات آب و هوا و گردش اقیانوسی مهم است.
ماموریت (Aquarius) در قالب زیردریایی (NEEMO) است که در آن گروه‌هایی از فضانوردان، مهندسان و دانشمندان برای زندگی به اعماق اقیانوس فرستاده می‌شوند. آن‌ها با زندگی در اعماق اقیانوس ضمن بررسی کشف شوری اقیانوس، انجام ماموریت‌های ناسا در ماه را هم تمرین می‌کنند.
اکتشافات ناسا در اقیانوس
اکتشافات اقیانوسی توسط ناسا منجر به دانش و فناوری بی‌سابقه‌ای در تحقیقات و کاربرد‌های مختلفی شده است. نمونه‌هایی از این ابتکارات عبارتند از: توپوگرافی سطح اقیانوس که توسط ارتفاع‌سنج‌های دقیق اندازه‌گیری شده‌اند، بردار باد‌های اقیانوسی که توسط پراکنده‌سنج‌ها اندازه‌گیری شده‌اند و رنگ اقیانوس که توسط پرتوسنج‌ها تشخیص محاسباتی شده‌اند.
چرا ناسا کاوش در اقیانوس را متوقف کرد؟
اینگونه نیست که ناسا ناگهان دیگر روی اقیانوس‌ها تحقیق نکند. در برهه‌هایی از زمان ماموریت‌های ناسا روی اقیانوس بنا به دلایلی شکست خورده و دوباره با ابزاری جدید به کاوش پرداخته است.
توقف ماموریت ناسا در اقیانوس در سال ۲۰۱۵
واقعیت این است که در سال ۲۰۱۵، ماموریت (Aquarius) به دلیل نقص فنی به پایان رسید و در سال ۲۰۱۵ هم آزمایش بازیابی جاذبه و آب و هوایی (GRACE) هم به دلیل بازنشستگی ماهواره قدیمی (GRACE-۲)، متوقف شد.
توقف ماموریت ناسا در اقیانوس بعد از ۱۱ سال در سال ۲۰۱۹
ناسا به همراه شرکای خود تصمیم گرفته است ماموریت نظارت بر اقیانوس‌های زمین موسوم به "OSTM" را که ۱۱ سال در حال اجرا بود، به دلیل نقص در سیستم برق ماهواره "جیسون-۲" خاتمه دهد.
ماموریت توپوگرافی سطح اقیانوس جیسون-۲ (OSTM) یک ماموریت ماهواره‌ای با هدف اندازه گیری ارتفاع سطح دریا بود که خاتمه آن پس از ۱۱ سال در تاریخ یک اکتبر با موفقیت آغاز شد.
ناسا و سایر شرکای آن در این ماموریت وقتی متوجه خراب شدن سیستم نیروی فضاپیما شدند، تصمیم گرفتند این مأموریت را خاتمه دهند.
این پایان ماموریتی است که مقدار زیادی از داده‌ها و اطلاعات را در اختیار دانشمندان اقلیم قرار می‌دهد.
بیانیه ناسا می‌گوید خراب شدن سیستم برق ماهواره "OSTM" به این معنی است که این ماهواره می‌توانست خطری برای سایر ماهواره‌ها و مأموریت‌ها چه در حال و چه در آینده باشد.
البته عملیات نهایی خاتمه این ماموریت از ۱۰ اکتبر آغاز شد.
ماجرا چه بود؟
ماموریت "OSTM" یک مأموریت مشترک ناسا با آژانس فضایی فرانسه (CNES)، اداره ملی اقیانوس و اتمسفر آمریکا (NOAA) و سازمان اروپایی بهره برداری از ماهواره‌های هواشناسی (EUMETSAT) بود که از ژوئن ۲۰۰۸ آغاز شده بود.
ناسا اقدامات اندازه گیری ارتفاع سطح دریا را با جانشین ماهواره "جیسون-۲" موسوم به "جیسون-۳" ادامه خواهد داد که در سال ۲۰۱۶ پرتاب شده است.
"توماس زوربوچن" مدیر مسئول ماموریت علوم در مقر ناسا در واشنگتن گفت: امروز ما پایان این ماموریت بین‌المللی بسیار موفقیت آمیز را جشن می‌گیریم. "جیسون-۲" بینش بی‌نظیری از جریان‌های اقیانوسی و افزایش سطح دریا با فواید ملموس برای پیش‌بینی دریایی، هواشناسی و درک ما از تغییرات آب و هوا ارائه داده است.
"جیسون-۲" از زمان پرتاب تاکنون نشان داد که سطح دریا نزدیک به ۲ اینچ (۵ سانتی‌متر) افزایش یافته است. این یک یافته کلیدی در علم تغییر اقلیم بود.
این مأموریت منجر به انتشار بیش از ۲۱۰۰ مقاله علمی شده است.
"استیو ولز" دستیار مدیر خدمات ماهواره‌ای و اطلاع رسانی "NOAA" گفت: "جیسون-۲" به عنوان اولین مجموعه مأموریت‌های جیسون، یک ماموریت سطح بالا و نقطه عطفی در اقیانوس شناسی ماهواره‌ای بود.
توقف ماموریت ناسا در اقیانوس در سال ۲۰۲۳
ماموریت یک بالون علمی ناسا حدود یک روز و نیم پس از پرواز در روز یکشنبه (۱۴ مه) پس از بروز یک نشتی غیرقابل جبران متوقف شد. این بالون که دومین بالون ناسا در نوع خود است اکنون در اعماق اقیانوس آرام قرار دارد.
ناسا بالون فوق پرفشار (SPB) خود را در روز جمعه (۱۲ مه) در ساعت ۸:۰۲ بعد از ظهر به وقت منطقه زمانی شرقی (۰۳:۳۲ بامداد شنبه به وقت ایران) از فرودگاه واناکای نیوزلند به سمت آسمان هدایت کرد. پس از شناسایی نشتی و تلاش ناموفق برای رفع آن، مسئولین پرواز در ساعت ۸:۵۴ صبح به وقت منطقه زمانی شرقی (۱۶:۲۴ به وقت ایران) در روز یکشنبه بر فراز اقیانوس آرام به این ماموریت خاتمه دادند.
بالون فوق پرفشار بار محموله‌ای به نام رصدخانه فضایی اکستریم ۲ را حمل می‌کرد که برای شناسایی ذرات پرتو‌های کیهانی بین کهکشانی با انرژی فوق بالا طراحی شده است. این ذرات در دام جو زمین می‌افتند. منشا این نوع ذرات تا حد زیادی از دسترس محققین دور مانده است. متاسفانه، EUSO-۲ اکنون در کف اقیانوس قرار دارد و ناسا هیچ برنامه‌ای برای پرتاب بالون فوق پر فشار دیگری در سال جاری ندارد.
پایان یک ماموریت دیگر ناسا در اقیانوس
دبی فربرادر (Debbie Fairbrother)، رئیس برنامه‌ی بالون علمی ناسا در بیانیه‌ای در روز یکشنبه گفت: این، پایان ناگواری برای ماموریت است و ما علت را که به ما در بهبود فناوری بالون‌های فوق پر فشار کمک می‌کند، بررسی خواهیم کرد.
EUSO-۲ دومین و آخرین پرتاب بالن فوق پرفشار از واناکا بود. اولین بالون در روز ۱۵ آوریل به آسمان رفت و هنوز در حال پرواز است.
این بالون در لایه استراتوسفر در فاصله‌ی حدود ۱۰۰ هزار فوتی (۳۰۵۰۰ متر) شناور است و تلسکوپ تصویربرداری بالون فوق پر فشار (SuperBIT) را حمل می‌کند که برای اندازه‌گیری میزان ماده تاریک در خوشه‌های کهکشانی به کار برده می‌شود.
نزدیک بودن این بالون‌ها به زمین در مقایسه با پرتاب‌های مداری باعث صرفه‌جویی زیادی می‌شود. EUSO-۲ حدود دو تُن وزن داشت و بنابراین پرتاب آن به فضا بسیار هزینه‌بر بود.
در صورت بروز نقص در ماموریت بالون فوق پرفشار مشابه آن چه رخ داد، محموله به عنوان یک لنگر برای بالون عمل می‌کند و به سرعت آن را به کف اقیانوس می‌کشاند و از اکثر جانداران دریایی دور می‌کند.
بیشتر بخوانید:
آیا ماموریت‌های ناسا برای کشف بیشتر اعماق اقیانوس‌ها متوقف شده است؟
اما خبر خوب این است که ناسا از سال ۲۰۲۱ با کاوشگران اعماق اقیانوس به منظور توسعه فناوری ماموریت‌های اروپا کلیپر (Europa Clipper) همکاری می‌کند؛ بنابراین ظاهرا پیداست که ناسا همچنان به اکتشاف‌های اقیانوسی مشتاق است.
لازم به ذکر است که اروپا کلیپر به عنوان یک مأموریت میان‌سیاره‌ای شامل یک مدارگرد است. این مدارگرد برای ارسال در سال ۲۰۲۴ برنامه‌ریزی شده است. اروپا کلیپر به منظور مطالعه قمر گالیله‌ای اروپا که در مدار اطراف سیاره مشتری قرار دارد، پرواز‌های در سطح پایین در اطراف این قمر انجام خواهد داد.
پدیده ای که ماهواره پیشرفته ناسا در اقیانوس شکار کرد
ناسا مقدمات شروع یکی از چرخه‌های مشهور آب و هوایی جهان را که هر ۲ تا ۷ سال یک بار موجب ایجاد ناهنجاری‌های بزرگی در آب و هوای سراسر سیاره زمین می‌شود، از فضا رصد کرده است و می‌گوید اگر بزرگ باشد، کره زمین شاهد گرم شدن بی‌سابقه‌ای خواهد بود.
دریای عمیق کجاست که همیشه برای بشر جالب بوده است؟
عبارت «دریای عمیق» ممکن است برای افراد مختلف معانی متفاوتی داشته باشد. مثلاً ماهیگیران معمولاً مناطق فراتر از خط ساحلی که تا حدی عمیق‌تر هستند را دریای عمیق می‌نامند. یا حتی ممکن است یک فرد عادی عمقی بیش از ۲ متر را عمیق قلمداد کند.
اما به عقیده دانشمندان، دریای عمیق به منطقه‌ای گفته می‌شود که زیر خط پرده حرارتی (جایی که گرمای نور خورشید دیگر تأثیری در دمای آب ندارد) و بالای بستر اقیانوس یا هر پهنه آبی دیگری قرار داشته باشد. معمولاً چنین شرایطی را در اعماق بیش از ۱۸۰۰ متر می‌توان یافت.
محدوده دریای عمیق پس از عمق ۱۸۰۰ متری آغاز می‌شود
کاوش در چنین مناطقی به دلیل تاریکی مطلق، دمای پایین (بین ۰ تا ۳ درجه سانتیگراد در عمق بیش از ۳۰۰۰ متر) و فشار زیاد (بیش از ۱۰۰۰ اتمسفر) بسیار دشوار است. به همین خاطر از نخستین سال‌های پس از میلاد مسیح تا پایان قرن نوزدهم، مردم دنیا تصور می‌کردند ژرفای اقیانوس مکانی مرده و خالی از هر نوع جانداری است.
اما طی دهه‌های بعد، ابزار‌های تخصصی مختلفی برای کند و کاو در قلمرو سرد، تاریک و پرفشار عمق اقیانوس‌ها توسعه یافت. در واقع کاوش دریای عمیق یک مبحث میان‌رشته‌ای بوده که نیازمند دانش جغرافیا، زیست شناسی، اقیانوس نگاری، باستان شناسی و مهندسی است.
تاریخچه‌ای مختصر از کاوش در دریای عمیق
تاریخچه کاوش در اعماق اقیانوس‌ها بیشتر به چند قرن و خصوصاً سال‌های اخیر بازمی گردد چرا که انجام چنین کاری نیازمند تجهیزات پیشرفته است. در ادامه به نقاط برجسته در تاریخ اکتشافات دریای عمیق می‌پردازیم:
- سال ۱۵۲۱: فردیناند ماژلان تلاش کرد با استفاده از یک طناب ۷۳۰ متری متصل به وزنه، عمق اقیانوس آرام را بسنجد، اما طول طناب کافی نبود.
- سال ۱۸۱۸: سِر جان راس موفق به گرفتن تعدادی کرم و عروس دریایی در عمق ۲۰۰۰ متری شد که نخستین نشانه‌های حیات در دریای عمیق بودند.
- سال ۱۸۴۲: علی رغم یافته‌های جان راس، ادوارد فوربز تئوری پرتگاه خود را ارائه کرده و عنوان نمود در عمق بیش از ۵۵۰ متر، وجود حیات ممکن نیست.
- سال ۱۸۵۰: مایکل سارس تئوری پرتگاه فوربز را با یافتن یک اکوسیستم غنی در عمق ۸۰۰ متری رد کرد.
- سال ۱۸۷۲ تا سال ۱۸۷۶: کشتی «HMS Challenger» تحت فرمان ناخدا چارلز تامسون نخستین کاوش دریای عمیق را انجام داد که منجر به کشف گونه‌های جدیدی از جانداران در اعماق اقیانوس شد.
- سال ۱۹۳۰: ویلیام بی‌بی و اوتیس بارتون نخستین انسان‌هایی بودند که در این سال به دریای عمیق سفر کردند. آن‌ها با استفاده از یک زیردریایی ابتدایی تحت عنوان بثیسفیر، توانستند میگو‌ها و عروس‌های دریایی ساکن عمق اقیانوس را مشاهده کنند.
- سال ۱۹۳۴: اوتیس بارتون با رفتن به عمق ۱۳۷۰ متری، رکورد جدیدی در این زمینه بر جای گذاشت.
- سال ۱۹۵۶: ژاک کاستو و تیمش با زیردریایی کالیپسو، نخستین مستند رنگی از عمق اقیانوس تحت عنوان «دنیای ساکت» را ضبط و به دنیا عرضه کردند.
- سال ۱۹۶۰: ژاک پیکارد و دون والش با زیردریایی Trieste به قعر گودال چلنجر (عمق ۱۰۷۴۰ متری، عمیق‌ترین نقطه زمین) در درازگودال ماریانا رفته و زندگی ماهی‌ها در این منطقه را مشاهده کردند. پیش از این زندگی ماهی‌ها در این عمق قابل تصور نبود.
- سال ۱۹۷۷: اکوسیستم‌هایی اطراف چاه‌های گرمابی کف اقیانوس کشف شد که جانداران آن‌ها با انرژی شیمیایی (به جای انرژی نور خورشید) به زندگی ادامه می‌دادند.
- سال ۱۹۹۵: داده‌های راداری ماهواره Geosat از حالت طبقه بندی شده (محرمانه) خارج شد و امکان ترسیم نقشه بستر پهنه‌های آبی را فراهم کرد.
- سال ۲۰۱۲: جیمز کامرون کارگردان مطرح سینما، با زیردریایی Deepsea Challenger نخستین سفر انفرادی به گودال چلنجر را انجام داد.
گردآوری: تابناک جوان
منبع: همشهری آنلاین / ایسنا / دیجیاتو
