آیا پایین بودن پلاکت خون خطرناک است؟

آیا پایین بودن پلاکت خون خطرناک است؟ پلاکت خون پایین چه علائمی دارد؟ تشخیص پایین بودن پلاکت خون از طریق دادن آزمایش امکان پذیر است. پایین بودن پلاکت خون ممکن است در افراد عادی یا در زنان باردار دیده شود. پلاکت خون پایین نیاز به رسیدگی و درمان دارد. در این مطلب به نحوه تشخص پلاکت پایین و دلایل احتمالی پایین بودن پلاکت در خون پرداخته ایم. 

پلاکت خون چیست؟

پلاکت‌های خون، اجزای کوچک و مسطحی هستند، که در خون وجود دارند و از بقیه سلول‌های خونی بسیار کوچک‌تر هستند. پلاکت خون پایین به این معناست که میزان پلاکت خون شما کمتر از حد نرمال است.
این ساختار‌ها حاوی آنزیم‌هایی هستند، که باعث انعقاد خون می‌شوند و وظیفه اصلی آن‌ها جلوگیری از خون ریزی و خارج شدن گلبول‌های قرمز از داخل رگ است. همچنین غیر از کنترل انعقاد خون، از میزان پلاکت برای بررسی روند بهبود نارسایی مغز استخوان و بیماری‌های خونی نظیر سرطان خون نیز استفاده می‌شود.
زمانی که قسمتی از بدن شما زخم می‌شود، پلاکت خون به قسمت آسیب دیده زخم می‌چسبد و باعث بوجود آمدن لخته خون می‌شود. این عمل پلاکت‌ها منجر به بند آمدن خونریزی می‌شود؛ بنابراین پلاکت خون پایین می‌تواند خطری جدی باشد.

آزمایش خون برای پلاکت خون

در آزمایش خون علامت Plt بیانگر تعداد پلاکت‌های موجود در هر میلی لیتر مکعب است. عدد مربوط به Plt اصولاً بزرگ‌ترین عدد در نتیجه آزمایش خون است.

پلاکت خون باید چند باشد؟

پایین بودن پلاکت خون خطرناک است و از طریق آزمایش مشخص می شود. پلاکت خون باید بین ۱۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار در هر میلی متر مکعب خون برای بزرگسالان باشد. البته پلاکت خون در کودکان و نوزادان کمی بیشتر است. زمانی که پلاکت زیر ۵۰ هزار و یا بیشتر از یک میلیون باشد، اتفاق غیر طبیعی رخ داده است و حتما پلاکت خون پایین دارید.
با انجام آزمایشی به نام شمارش کامل خون یا آزمایش CBC، می‌توانید تعداد پلاکت‌های خونتان را بدانید. علامت Plt در آزمایش خون نشان دهنده تعداد پلاکت‌های خون در هر میلی لیتر مکعب خون است، که معمولا بزرگ‌ترین عدد برگه آزمایش خون است.

بیماری ناشی از پایین بودن پلاکت خون

معمولا وجود اختلالات و نارسایی‌های انعقاد خون به صورت خونریزی زیرپوستی و کبودشدگی مخاطی بروز پیدا می‌کنند؛ به ویژه اگر دلیل اختلال انعقاد خون، کاهش تعداد پلاکت‌های خون یا عملکرد غیر صحیح آن‌ها باشد.
با توجه به اعداد گفته شده، پلاکت خون بالای ۴۵۰۰۰۰ را بیماری ترومبوسیتوز و پلاکت‌های کم‌تر از ۱۵۰۰۰۰ را بیماری ترومبوسیتوپنی می‌نامند. در ترومبوسیتوپنی، تمایل به خونریزی به ویژه از عروق خونی کوچک‌تر وجود دارد و این موضوع باعث خونریزی غیرطبیعی در پوست و دیگر قسمت‌های بدن می‌شود.

علت پایین بودن پلاکت خون

در ادامه به بررسی مهم‌ترین علل پایین بودن پلاکت خون می‌پردازیم:

نارسایی مغز استخوان

نارسایی مغز استخوان وضعیتی است که تولید همه سلول‌های خونی مانند گلوبول قرمز، گلوبول سفید و پلاکت‌ها کاهش می‌یابد. به همین دلیل در این موقعیت، به طور همزمان مشکلات کم خونی، تضعیف سیستم ایمنی و اختلال انعقاد خون به وجود می‌آید.

بزرگ شدن طحال

طحال به عنوان عضوی از دستگاه لنفاوی زیر قفسه سینه و سمت چپ بدن واقع شده است. این عضو کوچک و مهم در دوران جنینی، وظیفه خون‌سازی را داشته و پس از آن وظیفه تصفیه خون و نیز تقویت سیستم ایمنی را با محافظت از گلبول‌های قرمز و سفید سالم و پلاکت خون را دارد. اگر اندازه طبیعی طحال دچار تغییر شود و بزرگتر شود، این امر موجب کاهش پلاکت خون می‌شود.

پایین بودن پلاکت خون در دوران پریود

در هنگام قاعدگی مقدار پلاکت خون به علت خون‌ریزی کمی کاهش پیدا می‌کند.

کم خونی

آنمی و یا همان کم‌خونی اختلال خونی شایعی است که در آن گلبول‌های قرمز و یا هموگلوبین کافی در خون وجود ندارد و می‌تواند باعث کاهش پلاکت خون شود.

لوسمی یا سرطان خون

لوسمی نوعی از سرطان خون است که معمولاً از مغز استخوان شروع می‌شود و باعث تولید غیرطبیعی تعداد زیادی گلبول سفید می‌شود. اختلال ایجاد شده در عملکرد مغز استخوان، منجر به کاهش پلاکت خون می‌شود.

پره اکلامپسی و کاهش پلاکت خون

پره اکلامپسی از عوارض حامگلی است که یک اختلال چندارگانی است. جالب است بدانید یکی از علت‌های مرگ مادران باردار همین بیماری می‌باشد. از دیگر عوارض این بیماری کاهش پلاکت خون است.

بیشتر بخوانید:

• بهترین میوه ها برای درمان کم خونی
• خواص بی نظیر ارده شیره در درمان بیماری‌ها

شیمی درمانی بعد از سرطان

دارو‌های شیمی درمانی از طریق گردش خون به تمام نقاط بدن منتقل می‌شود، هر گونه رشد و تکثیر را متوقف کرده یا کاهش می‌دهند. یکی از این نقاط حساس، مغز استخوان است. در نتیجه، کاهش رشد و تکثیر در مغز استخوان می‌تواند موجب کمبود پلاکت خون، کم‌خونی و سایر مشکلات خونی شود.

وراثت

کم بودن پلاکت خون می‌تواند دلایل وراثتی نیز داشته باشد.

عفونت ویروسی و پایین آمدن پلاکت خون

بعضی از عفونت‌های ویروسی می‌توانند علت کمبود پلاکت خون باشند. مثلاً، مرحله حاد بیماری ایدز، یعنی ۱۴ الی ۳۰ روز پس از ورود ویروس به بدن، بیمار ممکن است با مشکلاتی مواجه شود که از جمله آن می‌توان به کاهش گلبول‌های سفید خون و پایین آمدن پلاکت خون اشاره کرد.

اختلال انعقادی منتشر

اختلال انعقادی منتشر به معنای فعال شدن سیستم انعقاد خون به صورت گسترده در تمامی رگ‌های بدن است. چنین حالتی خطرناک و حتی کشنده است که به دلایل مختلفی از جمله مارگزیدگی، عفونت، مسمومیت، سرطان و بیماری‌های زنان رخ می‌دهد. مصرف همزمان پلاکت‌ها و پروتئین‌های انعقادی باعث کاهش آن‌ها در پلاسما شده و امکان دارد که منجر به خونریزی شدید و در نتیجه کاهش پلاکت خون شود.

برخی دارو‌ها و پایین آمدن پلاکت خون

مصرف بعضی دارو‌ها می‌تواند منجر به کمبود پلاکت خون شود. مثلاً هپارین یک گلیکوزآمینو گلیکان بسیار سولفاته است که به عنوان داروی ضدانعقاد تزریقی استفاده می‌شود که می‌تواند باعث کاهش پلاکت خون شود. همچنین مصرف دارو‌های ضد دیابت خوراکی، آسپیرین یا سایر دارو‌های ضد التهاب غیراستروییدی می‌توانند باعث کاهش پلاکت خون شوند.

آی تی پی

اگر هیچ کدام از این موارد گفته شده علت پایین بودن پلاکت خون نبود و هیچ دلیل دیگری هم پیدا نشد، آن وقت احتمالاً شخص دچار بیماری آی تی پی است. آی تی پی یعنی کمبود پلاکت خونی که علت آن شناخته شده نیست.

سایر دلایل پایین بودن پلاکت خون

همچنین بیماری آرتریت روماتویید، فقر آهن، مشکلات بعد از برداشتن طحال، بعضی از سرطان‌ها و بیماری‌های ژنتیکی خاص نیز باعث پایین آمدن پلاکت خون می‌شوند.

کمبود پلاکت خون در بارداری و خطر خونریزی مغزی جنین

ساغر صالح‌پور در گفتگو با فارس، با بیان اینکه پلاکت یکی از بخش‌های تشکیل دهنده خون است که موجب انعقاد آن می‌شود اظهار داشت: در حالت طبیعی تعداد پلاکت‌های خون باید بین ۱۵۰ هزار تا ۴۵۰ هزار باشد و اگر پایین بیاید ممکن است انعقاد خون مختل شود.
وی ادامه داد: در حاملگی به ویژه در سه ماهه سوم به دلیل تغییراتی که بارداری در بدن ایجاد می‌کند ممکن است پلاکت خون پایین بیاید، ولی معمولاً کمتر از صد هزار نمی‌شود. همچنین گاهی سیستم ایمنی بدن بر هم می‌خورد و گاهی نیز به دلیل بیماری‌های خونی پلاکت خون پایین می‌آید.

پایین بودن پلاکت خون در بارداری

این متخصص زنان گفت: یکی دیگر از دلایل پایین بودن پلاکت خون در زنان باردار مسمومیت و دیابت حاملگی است که موجب پایین آمدن پلاکت خون می‌شود.
وی افزود: کاهش پلاکت که بر اثر حاملگی ایجاد شده باشد کمتر از صد هزار نمی‌شود و عارضه‌ای نیز ایجاد نمی‌کند، اما اگر به هر دلیلی کمتر شود باید پیگیری شود.
وی با تشریح مکانیزم اثر برخی اختلالات و تأثیر بر پلاکت‌ها اظهار داشت: در مشکلات ایمنی پلاکت‌ها به هم می‌چسبند و تعدادشان در جریان خون کم می‌شود همچنین در بیماری‌های خونی پلاکت در مغز استخوان کمتر از افراد عادی تولید می‌شود و در برخی عفونت‌ها نیز پلاکت‌ها به یکدیگر چسبیده و تخریب می‌شوند.

آیا پایین بودن پلاکت خون در بارداری خطرناک است؟

این فوق تخصص نازایی تصریح کرد: پایین بودن پلاکت خون ممکن است خطرات خونریزی داخل جمجمه، دستگاه گوارشی و ادراری را ایجاد کند در برخی موارد به دلیل کاهش پلاکت یا عاملی که موجب کاهش آن شده است ختم حاملگی داده می‌شود.
وی با بیان اهمیت تأثیر پلاکت پایین مادر بر جنین گفت: اگر پلاکت مادر پایین باشد پلاکت جنین نیز پایین می‌آید، در واقع آنتی‌بادی که باعث می‌شود پلاکت پایین بیاید از جفت عبور می‌کند و موجب پایین آمدن پلاکت خون جنین نیز می‌شود و در این موارد ممکن است جنین خونریزی مغزی کند، همچنین چنانچه پلاکت مادر زیر ۸۰ هزار تا باشد، به ویژه در سزارین نگران کننده است.
صالح‌پور با اشاره به شیوه‌های خودمراقبتی در زنان باردار اظهار داشت: چنانچه فردی خونریزی لثه، خونمردگی خودبه‌خودی در اندام‌ها و خونریزی بینی مشاهده کند قبل از حاملگی به پزشک مراجعه و آ‌زمایش خون دهد.

تشخیص پایین بودن پلاکت خون

وی خاطرنشان کرد: تنها شیوه تشخیص پایین بودن پلاکت از طریق آزمایش خون است بنابراین زنان بهتر است پیش از بارداری با بررسی وضعیت خونی خود به پیشگیری و مراقبت در این زمینه بپردازند.

آیا پایین بودن پلاکت خون خطرناک است؟

در این مطلب پاسخ این سوال را دادیم. وقتی علائم کم بودن پلاکت خون را دیدید باید بلافاصله یک آزمایش خون بدهید. اگر در برگه آزمایش، پلاکت خون شما کمتر از حد معمول بود با مراجعه به یک پزشک دلیل آن را پیدا کنید و به دنبال درمان باشید. برخی از دلایل رایج کم بودن پلاکت خون را در این مطلب آوردیم.

منبع: نبض ما nabzema.com / فارس