هشدار زلزله شناس هلندی برای ایران / آیا زلزله در راه است؟
آیا زلزله در راه ایران است؟ ماجرای شایعه زلزله تبریز چیست؟ آیا تهران زلزله می آید؟ احتمالا شما هم نام فرانک هوگربیتس را شنیده اید. این زلزله شناس هلندی قبلا هم درباره گسل های نزدیک ایران هشدار داده بود. فرانک هوگربیتس، کارشناس محقق هلندی که پیش‌تر زمین لرزه ۷/۸ ریشتری ترکیه را پیشبینی کرده بود، اخیرا نسبت به وقوع زلزله‌ای قدرتمند در ایران بین روز‌های ۲۹ تا ۳۰ آوریل ۲۰۲۳ (۹و۱۰ اردیبهشت) هشدار داد. «هوگربیتس» قدرت این زلزله را ۶ تا ۷ ریشتر تخمین زده است. با این وجود که پیشبینی این محقق درباره زلزله ترکیه به واقعیت پیوسته، اما تعداد زیادی از پیش‌بینی‌های او هیچگاه رنگ واقعیت نگرفته است. در ادامه می خواهیم به بررسی این ادعا از نظر کارشناس زلزله شناسی بپردازیم.
پاسخ دکتر ناطقی به توییت زلزله شناس هلندی
فریبرز ناطق الهی در یادداشتی می‌نویسد: «ستاره شناس و منجم هلندی که بنا به گفته خودش با مطالعه رفتار ستاره‌ها و کائنات تخمینی از زمان و مکان برای رخداد زلزله‌های سطح زمین می‌دهد، دوباره متنی را منتشر کرده که باعث تشویش اذهان مردم شده است. نا گفته نماند چند روز قبل از زلزله مهیب ترکیه این شخص متنی در سایت خود نوشت که البته باید دقت شود در این جمله: *زود* یا *دیر* در این منطقه (ترکیه) زلزله بزرگی رخ خواهد داد همان چیزی که عموم زلزله شناس‌ها برای منطقه اعلام کرده بودند البته نه در قالب «زود یا دیر» در قالب یک دوره بازگشت زمانی! و البته زود تیرش به هدف خورد. البته هیچ تحلیل یا روشی برای کار خود ارایه ننمود و چندین بار دیگر هم برای مناطق مختلف اظهار نظر کرد که خوشبختانه همه مردود از آب در آمد.
حال نوشته اخیر این منجم جوان و تازه بدوران رسیده: «در اثر تغییرات اساسی در این مناطق (روی شکل) زلزله بزرگی در حدود ۶ الی ۷ در روز‌های ۲۹ و ۳۰ آوریل انتظار می‌رود که پهنه زاگرس کشور ایران را هم شامل میشود!»
هشدار زلزله شناس هلندی
در قدم اول ایشان بیان نکرده اند که این «تغییرات*» (fluctuations*) در حقیقت چه هستند و کدام پارامتر‌ها را شامل می‌باشند در ضمن مثل سابق بیان کرده اند مطالعاتم را به ریز توضیح خواهم داد که هیچ وقت این مستندات از ایشان تا به امروز ارائه نشده است. سندیت این نوع گفتار همان قدر اعتبار دارد که فردی غیرمتخصص در زلزله بگوید من می‌دانم زلزله‌ای برای تهران با بزرگی مثلا ۷ در سه روز آینده خواهد آمد؟ بدون تعریف تغییرات و پارامتر‌های مربوطه و بدون تخصص، حال شد زهی سعادت، نشد مثل چند ده زلزله دیگر که این فرد برای خوزستان و دیگر مناطق دنیا اعلام کرد و نشد؟ تا این شخص مطالعات خود را مکتوب با دلیل و بر پایه علوم متداول برای قصاوت در مجامع علمی این فن ارایه نکند عملا مثل همین حالا فاقد اعتبار حتی بحث درباره فعالیت‌های این شخص است و باید متوجه بود که یک حدس درست آنهم با بیانی زیرکانه در میان صد‌ها یا بیشتر حدس غلط ایشان اصلا چقدر اعتبار می‌تواند داشته باشد؟
بحران این مناطق را قبلا اعلام کردم
البته نا گفته نماند دو منطقه‌ای که ایشان مشخص کرده اند بنده هم سال پیش در دو موقعیت زمانی مختلف این دو زون را برای زلزله‌های بزرگ که در مسیر ما و کشور ما قرار گرفته اند و شکی ندارم که امسال و سال‌های نزدک آینده بحرانی خواهد بود، مشخص کرده بودم و چقدر شباهت به مطالعات سال قبل بنده دارند شاید هم ایده از همانجا شروع شده است.
پیش بینی غیر علمی قابل قبول نیست
در یک کلام زلزله‌ها جزو لاینفک قسمت‌هایی از کره زمین و برای سالم ماندن آن نیاز هستند پس لذا رخ خواهند داد، علم امروز شناخت بسیار خوبی از مکان آنها دارد و در خصوص زمان رخداد، مطالعات هنوز کامل نیست و هیچ فردی در دنیا امکان تخمین زمانی آنرا تا این لحظه، شاید هزاران سال دیگر هم نداشته و نخواهد داشت. بعد از مشخص کردن مناطق زلزله خیز با مطالعات آماری و احتمالاتی دوره‌های زمانی نسبتا خوبی مثلا در یک بازه رمانی چند ساله با علم امروز می‌توان تخمین حدودی اعلام کرد. هر اداعای دیگری علم نیست.»
مهدی زارع استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی نوشت: توجه به این نکته ضروری است که پیش بینی زلزله در هیچ مقاله علمی تبیین و تشریح نشده است. توانایی پیش بینی دقیق زلزله – به ویژه در زمان کوتاه و بلادرنگ - هنوز محدود و چالشی همچنان موجود برای بشر است. در حال حاضر اکثر زمین لرزه ها بدون هیچ هشداری رخ می دهند و در حالی که روش‌هایی برای شناسایی مناطق با خطر افزایش یافته، و پیش‌یابی، و پیشبینی زلزله برای کوتاه مدت وجود دارد که توسط پژوهشگران زلزله شناسی آزموده می شود. باید تاکید شود که هنوز هیچ روش قابل اعتمادی به ویژه برای پیش بینی زمان دقیق زلزله وجود ندارد.
حالا پیش بینی برای ۹-۱۰ اردیبهشت در پهنه وسیعی از غرب ایران مورد توجه هموطنان قرار گرفته است. بعضی از افراد علاقمند به علم زلزله شناسی که متخصص در زلزله شناسی نیستند، نیز تلاش کرده‌اند- و همچنان ادامه می‌دهند- که با روش‌هایی که الزاما ربطی به زلزله شناسی ندارد، پهنه‌هایی وسع را مشخص کنند تا هر زلزله ای بعدا در آن منطقه رخ داد به حساب پیشبینی – یا ادعاهای پیشبینی – خودشان بگذارند! این کار البته برای شبکه‌های اجتماعی و بسیاری از رسانه‌ها هیجان انگیز و جذاب است، و علاقه دارند تا بلافاصله مطالبی را با چنین محتوایی نشر دهند. رویکرد و نتایج هوگربیتس برای زلزله ۶ فوریه ۲۰۲۳ ترکیه به نظر منحصربه‌فرد بود و به‌ویژه به دلیل نبود روش‌های مطمئن برای پیشبینی زلزله، توجه عمومی زیادی را به خود جلب کرد.
رسانه‌ها اغلب داستان‌هایی را درباره سوانحی که هنوز اتفاق نیفتاده‌اند و زلزله های مهم بعدی از زبان افرادی که آنها را متخصص و زلزله شناس می نامند، منتشر میکنند و بدین طریق فضایی هیجان‌انگیز می‌سازند. شهروندان نیز البته در شبکه‌های اجتماعی متعدد موجود به چنین فضایی بسیار دامن میزنند. هوگربیتس یا هر کس در ایران و جهان که روش و منش هوگربیتسی داشته باشد، بیشتر در شبکه‌های اجتماعی هواخواه دارد! توجه به این نکته مهم است که اگرچه پیش‌بینی‌های هوگربیتس ممکن است محبوب بوده باشند، نباید آنها را به عنوان پیشبینی علمی زلزله در نظر گرفت. در حال حاضر علم پیش بینی زلزله در حال توسعه است.
حضور فرانک هوگربیتس در شبکه‌های اجتماعی پس از انتشار توییت وی در مورد پیش بینی زلزله ۶ فوریه ۲۰۲۳ در ترکیه، افزایش قابل توجهی پیدا کرد. این توییت توجه بسیاری از مردم را به خود جلب کرد و به سرعت در شبکه‌های اجتماعی مختلف منتشر شد که منجر به افزایش تعداد فالوورهای او شد. او از شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر و اینستاگرام برای به اشتراک گذاشتن ایده‌های خود و تعامل با فالوورهایش استفاده کرده است.
رویکرد هوگربیتس برای پیشبینی زلزله که بر اساس هم‌ترازی اجرام آسمانی و توانایی او در ایجاد سر و صدا در رسانه‌های اجتماعی است، به افزایش فالوورها کمک کرده است. متخصصانی که در حوزه هایی غیر مرتبط به یک موضوع خاص دارای معروفیت هستند، گاه با مداخله در حوزه ای که در آن تسلط ندارند، کمک بزرگی به توسعه شبه علم میکنند. هوگربینس که زلزله شناس نیست، در حوزه ای مداخله میکند که تخصصی در آن ندارد، ولی با فضایی هیجان انگیز در رسانه‌ها پیرامون پیش‌بینی‌های او هر روز توجه بیشتری در افکار عمومی به خود جلب میکند، و این البته مصداق بارز شبه علم است. بسیاری از مردم به حساب‌های رسانه‌های اجتماعی او روی آورده اند تا از آخرین پیش‌بینی‌های او به‌روز بمانند.
صفحه توییتر Hoogerbeets مجموعه ای از پست ها را ارائه می دهد که از اخبار مربوط به زلزله های بزرگ تا پیش بینی های مبتنی بر تجزیه و تحلیل داده ها را شامل می شود. او اغلب اطلاعات دقیق در مورد خوانش های لرزه ای و همچنین تصاویری از تصاویر ماهواره ای را به اشتراک می گذارد که نشان می دهد زلزله ها کجا رخ داده اند یا به زودی رخ می دهد.
علاوه بر این، او به‌روزرسانی‌هایی را در مورد تحقیقات جدید مرتبط با فناوری پیشبینی زلزله و کاربرد آن در کشورهای مختلف در سراسر جهان ارائه میکند – که همگی با سبک بصری منحصربه‌فردی ارائه شده‌اند که درک آنچه را که در هر لحظه در حال وقوع است برای خوانندگان آسان میکند.
برای هر کسی که علاقه مند به دنبال کردن اخبار به روز مرتبط با Frank Hoogerbeets است ، صفخات او در توئیتر، یوتیوب و فیسبوک منابع ضروری پر از اطلاعات ارزشمند است. با بیش از ۱.۲ میلیون دنبال کننده که در حال حاضر روزانه فید او را مشاهده می کنند، شکی نیست که همچنان از طریق رسانه های اجتماعی مطالبی با اهمیت را با ظاهری علمی و با به کاربردن بعضی از عبارتها و نمادهای تخصصی بر افکار عمومی اثر مبگذارند، در حالی که منطق و استدلال علمی و شواهد کافی و قابل آزمون در مورد آنها وجود ندارند.
SSGEOS یک حساب کاربری اینستاگرام است که به طور منظم دریافتها و تفسیر های هوگربیتس را از کیهان و اثراتی که او ادعا میکند بر فعالیت لرزه ای زمین می گذارند ، ارائه می دهد. ویدیوهای آموزشی در مورد نجوم و موضوعات مرتبط را نیز به اشتراک می گذارد. مبنا و پایه پیش بینی های هوگربیتس که البته در هیچ مجله علمی منتشر نشده است ، هم ترازی های سیاره ای است که او بر این باور/ادعا است که قبل از زمینلرزه ها ، و به طور بالقوه باعث زلزله یا سایر سوانح طبیعی در سراسر جهان شوند.
خوب است تا مخاطبان هوگربیتس و همه آنها که به شیوه و روش او مشغول به توسعه ایده های شبه علمی خود هستند، موارد پیش بینی های غلط و غیرمعتبر و بی‌پایه را نیز راستی آزمایی و بازتاب دهند تا صرفا یک زلزله مهم پیش بینی شده – ۶ فوریه ۲۰۲۳ – موجب نشود تا همه دیدگاه‌ها و نظراتش درست پنداشته شود.
ماجرای جنجال جهانی که هوگربیتس تکذیبش کرد
فرانک هوگربیتس که به لطف توییتش درباره زلزله ترکیه حالا چهره مشهوری شده، هر از چند گاهی دوباره با اخباری در پیشبینی زلزله در گوشه گوشه جهان به صدر خبر‌ها می‌آید. چندی پیش نیز او درباره زلزله در هند هشدار داده بود. ترس از پیش بینی او برای زلزله در هند به یک چالش میلیاردی بدل شد. اتفاقی که سبب شد تا خود این زلزله شناس هلندی ناچار به توضیحات شود.
شایعه جهانی در این باره پیشبینی روی دادن زلزله در افغانستان، پاکستان، هند و بخش غربی اقیانوس هند بود. هوگربیتس در واکنش به این شایعه در توییتر نوشت: «ادعایی نادرست از وب‌سایتی که متعلق به من نیست. SSGEOS (بررسی هندسی منظومه شمسی) هیچگاه از این دست پیش‌بینی‌ها نمی‌کند.»
توییت زلزله شناس هلندی
این ادعای زلزله در هند برای روز‌های ۲۵ و یا ۲۶ فوریه باعث جنجال بزرگی شده بود. به طوری که خود هوگربیتس ناچار به تکذیبش شد. این سوپرساتار هلندی حوزه زلزله در روز‌های اخیر با انتقادات بسیاری روبرو شده است و در یکی از جدیدترین واکنش‌ها یک کارشناس بین المللی زلزله، او را در توییترش به دلیل پیش بینی‌های زلزله متهم کرده و گفته امکان پیش بینی زمان دقیق زلزله وجود ندارد و این مرد هلندی با انتشار تصویری از یک زلزله شناس نوشته، کسی که یک زلزله را دقیق پیش بینی کرده بود، دو ماه از کارش تعلیق شد!
بیشتر بخوانید:
توییت گذشته زلزله شناس هلندی درباره گسل‌های نزدیک ایران!
فریبرز ناطقی الهی استاد برجسته زلزله شناسی کشورمان می‌گوید ادعای زلزله شناس توییتری که پس از توییتش درباره زلزله ترکیه و پیش بینی آن به شهرت رسیده است، درباره احتمال زلزله در گسل‌های نزدیک به مرز‌های ایران واقعیت ندارد و کذب است.
فرانک هوگربیتز هلندی که در وب‌سایت «بررسی جغرافیای هندسی منظومه شمسی» مشغول به کار است و خود را یک زلزله شناس معرفی میکند که بر اساس بررسی صور فلکی می‌تواند آنچه در گسل‌های اعماق زمین می‌گذرد را تحلیل میکند، برای توییت پیش بینی زلزله مرگبار ترکیه سه روز پیش از وقوع، در صفحه رسمی‌اش در توئیتر معروف شده است. همه چیز برای او و پیگیری کنندگان شایعاتش از جایی شروع شد که (سوم فوریه) Frank Hoogerbeets این توئیت را منتشر کرد: «دیر یا زود، زلزله‌ای ۷.۵ ریشتری در منطقه جنوب و مرکز ترکیه، اردن، سوریه و لبنان، به وقوع خواهد پیوست.»
با وقوع این زلزله، این توئیت به شدت بازنشر شد و پاسخ‌های فراوانی دریافت کرد. مردی که این ادعا را بر اساس یک مقاله از محققی عراقی مطرح کرده بود. او در توییتش نوشته است: «زمینلرزه بزرگ در منطقه مرکزی ترکیه باعث ایجاد تغییرات قابل توجهی در فعالیت‌های گسل‌های خاورمیانه شده است که نتیجه آن فعالیت لرزه‌ای در بخش پایینی مدیترانه به سمت اراضی اشغالی کرانه باختری است. به وضوح منطقه در حال تغییرات در محل اسکان افراد است.»
او در توییت جدید خود نقاطی را مشخص کرده که گسل‌های شان بر اثر فشار زلزله ترکیه، تحت تاثیر قرار گرفته است. نقاطی که گسل‌هایی را در فلسطین و لبنان و سرزمین‌های اشفالی، بخش‌هایی از سوریه و عراق تا کشورهای عربی و جنوب ترکیه را در بر می‌گیرد که مجاورت با مرز‌های ایران را هم شامل میشود. این ادعای او دوباره در شبکه‌های اجتماعی حساسیت‌های زیادی ایجاد کرده است.
پیش بینی زلزله ترکیه شانسی بود!
ادعایی که دکتر فریبرز ناطقی الهی استاد دانشگاه تهران و مدیر پژوهشگاه زلزله شناسی کشور در واکنش به آن می‌گوید: «این ادعا‌ها را باور نکنید. همان یک بار هم ادعای این مرد روی خوش شانسی تبدیل به آن شهرت شد. او سه روز زودتر توییتی زده بود و گفته بود دیر یا زود ممکن است در این منطقه زلزله‌ای اتفاق بیفتد. شانسش بود که ۷۲ ساعت بعد از گفته اش، این زلزله اتفاق افتاد و توییتش دست به دست شد.
ما هم درباره زلزله تهران هشدار داده ایم
ببینید مثلا ما سال هاست درباره دوره ۱۵۸ ساله زلزله بالای ۷ درجه ریشتر تهران می‌گوییم که دیر یا زود در چنین دوره‌ای زمانی چنین اتفاقی ممکن است بیفتد. ما درباره یک خطر حرف می‌زنیم که پشتوانه علمی دارد و اثبات شده است.
ادعایی که پشتوانه علمی ندارد
با این وجود هنوز با تمام پیشرفت علم‌های رخ داده نمی‌توان زمان دقیق زلزله‌ها را با دقت زیاد پیش بینی کرد. درباره این شخص هلندی، او به مقالات و اسنادی استناد کرده که درباره صور فلکی سخن می‌گویند. ادعا‌هایی که هیچ مستند علمی اثبات شده‌ای ندارند. ارتباط این گفته‌ها با تحت تاثیر قرار گرفتن گسل‌های منطقه، هیچ پشتوانه علمی ندارد و این توییت و ادعای طرح شده هیچ مستند علمی مشخصی ندارد و باید بگویم کذب است.»
فرانک هوگربیتس، زلزله شناس هلندی
سخن آخر
به گزارش تابناک جوان، اخیرا هشدار زلزله شناس هلندی (فرانک هوگربیتس) درباره وقوع زلزله در ایران جنجالی شده است. فریبرز ناطق الهی زلزله شناس برجسته ایرانی به این ادعا پاسخ داده است که شرح آن را بالا آوردیم. لازم به ذکر است طبق گفته این استاد زلزله شناس، بحرانی بودن این مناطق قبلا هم از طرف خودشان اعلام شده بود و حرف تازه ای نیست. بررسی وقوع زلزله در طولانی مدت بر اساس مدارک علمی صورت می گیرد اما اعلام زمان دقیق زلزله بدون پشتوانه علمی، حقیقت ندارد.
منبع: گزارش های منتشر شده در خبرآنلاین.
